Trả lời vấn đề này, Bộ GD-ĐT cho hay, theo các quy định thì đến năm 2021 giá dịch vụ giáo dục, đào tạo (học phí) phải tính đủ chi phí đào tạo, khi đó mức học phí së tăng cao. Vì vậy, để bảo đảm an sinh xã hội, Bộ GD-ĐT đề xuất mức tăng học phí hằng năm phù hợp với chỉ số giá tiêu dùng và tốc độ tăng trưởng kinh tế. 

Theo đó, dự kiến đến năm 2025 sẽ tính đủ chi phí đào tạo đối với giá dịch vụ là dịch vụ đào tạo đại học và đến năm 2030 sẽ tính đủ chi phí đào tạo đối với giá dịch vụ giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông sử dụng ngân sách nhà nước. 

Cụ thể, Bộ GD-ĐT đã tham mưu Chính phủ ban hành Nghị định số 81/2021/NĐ-CP ngày 27/8/2021 quy định về cơ chế thu, quản lý học phí đối với cơ sở giáo dục thuộc hệ thống giáo dục quốc dân và chính sách miễn, giảm học phí, hỗ trợ chi phí học tập; giá dịch vụ trong lĩnh vực giáo duc, đào tạo để áp dụng từ năm học 2021-2022.

Theo đó, mức học phí hằng năm được điều chỉnh theo lộ trình phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội, khả năng đóng góp của người dân, tốc độ tăng của chỉ số giá tiêu dùng nhằm bảo đảm an sinh xã hội.

Tuy nhiên, để chia sẻ khó khăn, giảm bớt gánh nặng tài chính với phụ huynh, học sinh và người dân do ảnh hưởng bởi dịch bệnh Covid-19, Nghị định số 81/2021/NĐ-CP đã quy định mức học phí của các cơ sở giáo dục công lập năm học 2021-2022 giữ ổn định, không tăng so với năm học 2020-2021.

Ảnh minh họa: Thanh Hùng

Ngoài ra, cử tri tỉnh Thừa Thiên Huế cũng nêu thực tế rất nhiều ngành đào tạo tài năng, đào tạo khoa học cơ bản khó tuyển sinh, có nguy cơ ít được quan tâm đầu tư vì hiệu quả tài chính thấp như các ngành sư phạm, cử nhân Toán, Vật lý, Văn học,... Do đó, cử tri đề nghị Bộ GD-ĐT xem xét ưu tiên đầu tư cho những ngành chất lượng, khó tuyển sinh để thu hút học sinh giỏi nhờ miễn giảm học phí và chu cấp học bổng.

Về nội dung kiến nghị này, Bộ GD-ĐT cho hay, đối với sinh viên sư phạm, Bộ đã tham mưu Chính phủ ban hành Nghị định số 116/NĐ-CP ngày 25/9/2020 quy định chính sách hỗ trợ tiền đóng học phí, chi phí sinh hoạt đối với sinh viên sư phạm.

Theo đó, sinh viên sư phạm được Nhà nước hỗ trợ tiền đóng học phí bằng mức thu học phí của cơ sở đào tạo nơi sinh viên theo học và được Nhà nước hỗ trợ 3,63 triệu đồng/tháng để chi trả chi phí sinh hoạt trong thời gian học tập tại trường.

Đồng thời, tại khoản 19 Điều 15 Nghị  định số 81/2021/NĐ-CP  đã có quy định đối tượng miễn học phí là: “Người học các ngành, nghề chuyên môn đặc thù đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh theo quy định của Luật Giáo dục nghề nghiệp. Các ngành, nghề chuyên môn đặc thù do Thủ tướng Chính phủ quy định”.

Theo Bộ GD-ĐT, việc miễn học phí đối với ngành nghề khác như cử nhân Toán, Vật lý, Văn học,... sẽ tác động lớn đến ngân sách nhà nước, do đó, Bộ xin ghi nhận kiến nghị của cử tri để tham mưu, trình cấp có thẩm quyền quyết định về chính sách miễn, giảm học phí đối với các ngành đào tạo tài năng, các ngành khoa học cở bản vào thời điểm thích hợp, phù hợp với điều kiện và khả năng cân đối của ngân sách nhà nước.

Thanh Hùng

Đề xuất chi cao nhất hơn 3,5 tỷ đồng cho 1 giảng viên làm tiến sĩ

Bộ Tài chính vừa công bố dự thảo hướng dẫn cơ chế tài chính thực hiện Đề án 89. Theo đó, mức học phí tối đa được cấp cho giảng viên làm nghiên cứu sinh tiến sĩ là 25.000 USD/năm. Mức chi sinh hoạt phí cao nhất là 1.300 USD/tháng.

“Ngôn ngữ là linh hồn của một dân tộc”

Cách đây hơn hai thế kỉ, nhà ngôn ngữ học nổi tiếng người Đức Wilhelm von Humboldt đã nêu ra luận điểm nổi tiếng: “Ngôn ngữ là linh hồn của một dân tộc”… và “đối với nền văn hóa quốc gia thì không có gì quan trọng hơn ngôn ngữ cả”.

Chữ quốc ngữ giai đoạn manh nha. Đồ họa: Diễm Anh

Đối với bất cứ một quốc gia nào, ngôn ngữ luôn giữ một vai trò hết sức quan trọng. Ngôn ngữ là một trong những chỉ tố quan trọng nhất để nhận diện bản sắc của một quốc gia. Ngôn ngữ cũng là công cụ mạnh mẽ nhất để bảo tồn và phát triển di sản vật thể và phi vật thể của một đất nước. Bảo tồn tiếng mẹ đẻ chính là góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững.

Vì tầm quan trọng như vậy mà việc bảo tồn, phát triển và tôn vinh tiếng mẹ đẻ luôn được các cộng đồng quốc gia chú ý và bản thân ngôn ngữ cũng gắn liền với quá trình hình thành và phát triển của từng quốc gia.

Những ngày tôn vinh tiếng mẹ đẻ trên khắp thế giới

Tiếng mẹ đẻ chính là hồn cốt của dân tộc, là điều thiêng liêng gắn liền với bản sắc của mỗi quốc gia. Chính Liên Hợp Quốc cũng đã nhận thức rất rõ vấn đề này. Hiện nay, nhằm thúc đẩy sự thống nhất trong đa dạng cũng như chủ nghĩa đa ngữ và đa văn hóa, Liên Hợp Quốc đã tôn vinh 7 ngôn ngữ chính là Anh, Pháp, Nga, Tây Ban Nha, Hoa, Bồ Đào Nha và Ả Rập trong 7 ngày khác nhau.

Ngay trong nhiều quốc gia, việc dành một ngày tôn vinh tiếng mẹ đẻ của mình đã được phê chuẩn và thực hiện. Chẳng hạn, tại bán đảo Triều Tiên, người ta kỉ niệm ngày chữ Hàn (Ngày Hangeul hay ngày Chosŏn'gŭl) vào 9 tháng 10 ở Hàn Quốc và 15 tháng 1 ở Triều Tiên nhằm tưởng niệm việc phát minh ra bảng chữ cái tiếng Triều. Tại Nhật Bản, người ta lấy ngày 12/12 hàng năm là ngày Kanji (Hán tự). Tại Đức, nhằm làm sống lại những giá trị của tiếng Đức trên toàn cầu, từ năm 2001, người Đức đã lấy ngày 11/9 hàng năm là ngày Tiếng Đức…

Ngay tại Đông Nam Á, Vua Rama IX đã phê chuẩn ngày 29/6 là ngày tôn vinh tiếng Thái nhằm thúc đẩy và nâng cao nhận thức của người dân Thái Lan về giá trị và tầm quan trọng của ngôn ngữ quốc gia.

“Ngày Tiếng Việt” - đã đến lúc cần phải có

Cũng giống như các ngôn ngữ khác trên thế giới, tiếng Việt đồng hành cùng dân tộc Việt từ thuở dựng nước. Trải qua bao thăng trầm, tiếng Việt vẫn hiên ngang tồn tại và phát triển đến ngày hôm nay, giúp cho dân tộc ta định hình bản sắc, nền văn hiến và tránh bị đồng hóa… Đúng như nhà văn hóa Phạm Quỳnh đã khái quát: “Tiếng ta còn, nước ta còn”, tiếng Việt chính là tài sản chung vô giá của đất nước và nhân dân ta.

Tiếng Việt là tài sản chung vô giá của nhân dân

Kể từ sau năm 1945, vị thế của tiếng Việt được trân trọng, nâng cao và bảo vệ hơn bao giờ hết. Tiếng Việt trở thành ngôn ngữ chính thức được sử dụng trong hệ thống giao dịch hành chính nhà nước, trong giáo dục, trong các hoạt động văn hóa… Trên phương diện luật định, Hiến pháp năm 2013 quy định “Ngôn ngữ quốc gia là tiếng Việt”. Như vậy, tiếng Việt đã được hiến định với tư cách là ngôn ngữ quốc gia. Trên phương diện thực tiễn, đã có nhiều phong trào nhằm bảo tồn và phát triển tiếng Việt như cuộc vận động “Giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt” do Thủ tướng Phạm Văn Đồng khởi xướng.

Tiếng Việt hòa cùng sự phát triển của đất nước, là tấm gương phản ánh những biến đổi từng ngày từng giờ của chúng ta. Điều đáng tiếc là hiện nay, bên cạnh những điểm sáng, diện mạo tiếng Việt cũng có phần bị méo mó, biến dạng. Nhiều cách nói, lối nói, từ vựng mới du nhập vào tiếng Việt như là một hệ quả tất yếu của quá trình phát triển và hội nhập quốc tế.

Thế nhưng, không phải tất cả chúng đều là tích cực. Những người yêu tiếng Việt không khỏi chạnh lòng và bức xúc khi thấy nhiều lối nói, cách dùng từ lai căng, dễ dãi thậm chí phản cảm. Bên cạnh đó, những tranh cãi và cả bức xúc xung quanh đề xuất cải tiến chữ Quốc ngữ, những bát nháo trong thị trường từ điển tiếng Việt, những câu chuyện không dứt về phiên âm, viết hoa, chuẩn hóa chính tả… cho thấy rằng tiếng Việt hơn lúc nào hết cần được gìn giữ, bảo vệ và tôn vinh bằng những hành động thiết thực và hiệu quả.

Để làm được việc đó, điều quan trọng là tiếng Việt phải được luật hóa, tức là có một bộ luật dành cho tiếng Việt. Điều này thực chất là sự cụ thể hóa của nội dung “Ngôn ngữ quốc gia là tiếng Việt” trong bản Hiến pháp hiện hành. Hiện tại, Viện Ngôn ngữ học – Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam đã và đang tích cực triển khai nghiên cứu về cơ sở lí luận và thực tiễn, trong lộ trình chuẩn bị và xây dựng để Luật tiếng Việt có thể được ra đời trong thời gian sớm nhất.

Một điều rất cần thiết và thiết thực nữa hiện nay là xác lập một ngày riêng: “Ngày Tiếng Việt” nhằm tôn vinh tiếng Việt. Đây sẽ là một dịp để nhắc nhở mọi người mang trong mình dòng máu Việt, dù ở Việt Nam hay nước ngoài, về việc gìn giữ và phát huy giá trị của tiếng Việt trong thời đại hội nhập. Đây sẽ là cơ hội để chúng ta tổ chức những hoạt động nâng cao nhận thức của cộng đồng về vị thế của tiếng Việt với tư cách là một ngôn ngữ quốc gia.

Đây cũng là ngày để mọi người dân Việt Nam vui sướng và tự hào tưởng nhớ và vinh danh những giá trị của tiếng Việt, của chữ Quốc ngữ trong quá khứ và hiện tại. Đây cũng là dịp để chúng ta cùng nhìn nhận và phác thảo ra những định hướng phát triển cho tiếng Việt trong tương lai, khắc phục những điểm bất cập để tiếng Việt mãi là một viên ngọc lung linh tỏa sáng cùng dân tộc.

Thực tế, đã có những đề xuất trước đây của các nhà chuyên môn về một ngày tôn vinh chữ Quốc ngữ và tiếng Việt. Sau những sự kiện gây hoang mang trong dư luận liên quan đến tiếng Việt gần đây, đây chính là thời điểm chín muồi để hiện thực hóa và chính thức hóa một “Ngày Tiếng Việt”, nhất là khi chúng ta đang trong dịp kỉ niệm 55 năm phong trào “Giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt” (1966 – 2021) được Thủ tướng Phạm Văn Đồng phát động.

“Ngày Tiếng Việt” – nên chọn ngày nào?

“Ngày Tiếng Việt” dĩ nhiên cần phải gắn liền với tiếng Việt. Kinh nghiệm của một số nước cho thấy rằng họ thường lựa chọn những ngày liên quan đến các danh nhân văn hóa kiệt xuất gắn liền với ngôn ngữ đó. Chẳng hạn, ngày tiếng Nga là ngày sinh của Pushkin, ngày tiếng Tây Ban Nha là ngày mất của Cervantes… Nếu theo truyền thống này thì có thể chọn ngày 3 tháng 1 (hoặc ngày 23 tháng 11 âm lịch), tức là ngày sinh của đại thi hào Nguyễn Du, tác gia tiêu biểu của văn học nước nhà, là “Ngày Tiếng Việt”.

Một phương án khác có thể cân nhắc là ngày 25 tháng 5. Đây là ngày thành lập của Hội Truyền bá chữ Quốc ngữ (1938). Ngoài ra, có thể lựa chọn ngày 8 tháng 9. Đó là ngày Nha Bình dân học vụ được thành lập (1945). Đây là phong trào đã giải quyết được giặc dốt - một trong các vấn đề cấp bách nhất của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa vào những ngày đầu thành lập.

GS.TS Nguyễn Văn Hiệp (Viện trưởng Viện Ngôn ngữ học)

TS Nguyễn Thế Dương (Trường “Yêu Tiếng Việt” – Australia) 

Những bài học Tiếng Việt 1 một thời gây thương nhớ

Những bài học trong sách giáo khoa Tiếng Việt 1 cách đây 20-30 năm gợi sự thương nhớ với nhiều người. 

“Vào đại học, điều đầu tiên tôi gặp phải chính là cú sốc về văn hóa. Việc hòa nhập với mọi thứ đều rất khó khăn. Ngay cả những thứ đơn giản nhất như trình chiếu slide, sử dụng email hay thẻ nhớ USB, tôi cũng chưa từng được tiếp xúc qua. Suốt 1 tháng đầu tiên, tôi sống trong sự lạc lõng và đấu tranh tư tưởng rất nhiều về việc có nên tiếp tục theo học hay không.

Nhưng không còn đường lùi, tôi chỉ có thể cố gắng “sống sót” trong môi trường này chứ không thể quay về Tây Nguyên vì sợ ba mẹ lo lắng và buồn lòng. Cuối cùng, tôi buộc bản thân mình phải thay đổi”,  Linh nhớ lại câu chuyện của mình ở thời điểm hơn chục năm về trước.

Để “ép” bản thân có thể hòa nhập với mọi người, Linh xung phong làm cán bộ lớp.

Ở thời điểm đó, ngoài khoản nợ của gia đình, chi phí để nuôi 2 cô con gái cùng theo học đại học đều phụ thuộc vào việc làm rẫy của ba và gánh hàng bán mắm muối ngoài chợ của mẹ. Để có thể trang trải việc học hành cho con, ba mẹ Linh phải nhờ đến ngân hàng chính sách cho vay học phí với mức 1,8 triệu/ năm cùng các khoản chi phí phát sinh khác.

Thanh Linh là cựu sinh viên Trường ĐH Kinh tế TP.HCM.

Một khó khăn nữa Linh gặp phải là việc học ngoại ngữ. Đây quả là thách thức lớn với một cô gái miền núi, khi trình độ tiếng Anh chỉ dừng lại ở lượng từ vựng ít ỏi và ngữ pháp cơ bản. Trong bài thi tiếng Anh đầu tiên ở bậc đại học, Linh trượt môn vì không thể trả lời bất cứ câu hỏi nào trong phần kỹ năng nghe.

Không đủ tiền để theo các trung tâm tiếng Anh đắt đỏ, cuối tuần, cô gái Đắk Lắk lại đạp xe cả tiếng đồng hồ tham gia các lớp học tiếng Anh miễn phí ở Nhà Văn hóa Thanh niên, hay ra các công viên xung quanh Quận 1 để có thể bắt chuyện với người nước ngoài. Cũng nhờ thế, khả năng tiếng Anh của Linh dần cải thiện, sau đó nhận được học bổng khuyến khích của trường dành cho sinh viên khó khăn.

Thanh Linh dẫn ba đi du lịch tại Canada.

Những nỗ lực ấy cũng đã giúp Linh hoàn thành 4 năm đại học, sau đó tìm được công việc kế toán đầu tiên chỉ sau 1 tháng ra trường.

Cô gái sinh năm 1990 quyết định sẽ bám trụ lại TP.HCM dù mức lương khi ấy bọt bèo “chỉ đủ để lo cho bản thân chứ không dám nghĩ tới điều gì khác”.

“Trong suốt 4 năm sau khi ra trường, mặc dù tiền lương cũng tăng theo thời gian, nhưng tôi vẫn giữ thói quen dành dụm, không dám tiêu xài gì, thậm chí còn chi tiêu tiết kiệm hơn thời sinh viên do được công ty trợ cấp ăn trưa.

Cũng nhờ gần 4 năm làm việc vất vả đó, cả việc vượt qua những cám dỗ, thậm chí còn hạn chế đi cà phê, mua quần áo, du lịch, tụ tập cùng bạn bè, tôi cũng đã tích góp cho mình được một chút ít. Lúc đó, luôn có một suy nghĩ thôi thúc tôi phải tiếp tục tiến lên và cần thay đổi mình để có một tương lai tốt hơn”, Linh nói.

Ở thời điểm ấy, Linh vẫn chưa dám nghĩ tới chuyện đi du học vì cho rằng “du học chỉ dành cho con nhà giàu”. Nhưng rồi, chị gái hơn Linh 2 tuổi sau khi được nhận làm giảng viên tại Trường ĐH Tây Nguyên, đã giành học bổng toàn phần đi du học Úc bằng chính năng lực của bản thân. Chính điều đó đã trở thành động lực và quyết tâm thôi thúc cô gái trẻ cũng ấp ủ giấc mơ đi ra nước ngoài.

“Sau đó, tôi tìm kiếm rất nhiều thông tin và vô tình biết được chương trình du học dành cho “con nhà nghèo” do Chính phủ Canada triển khai. Với chương trình này, sinh viên chỉ cần đảm bảo có khoảng 10.000 CAD (180 triệu) tại ngân hàng Canada, nộp đủ 1 năm học phí (khoảng 300 triệu) cùng IELTS 5.0 thì có thể đi được. Tôi biết, đây là cơ hội dành cho mình”.

Để có đủ tài chính đi du học khi ba mẹ không thể hỗ trợ, Linh quyết định “liều” gom góp hết khoản tiền tích lũy sau khi đi làm được hơn 250 triệu đồng, tìm mua một mảnh đất tiềm năng tại Đắk Lắk với giá 210 triệu. Số tiền còn lại, Linh dùng để làm hồ sơ du học, trả tiền vé máy bay và trang trải cuộc sống trong thời gian đầu ở nơi đất khách.

“Khi ấy, tôi nghĩ rằng, dù có chuyện gì xảy ra, mình cũng còn lô đất để trả nợ. Vậy là tôi gom góp hết số tiền tiết kiệm còn lại, tiền bảo hiểm thất nghiệp cộng thêm tiền đi vay mượn khắp nơi với lời hứa, nếu không trả được nợ sẽ trả bằng đất,… cũng vừa đủ số tiền đi du học”.

Linh cùng các bạn trong lớp tại Humber College (Canada)

Đầu năm 2018, Linh lên đường sang Canada du học theo chương trình CES. Sau khi chi trả các khoản phí, tiền cũng đã cạn dần. Những ngày tháng sau đó, Linh nói mình đã phải rất chật vật để có thể tồn tại ở nơi đất khách, thậm chí từng có lúc hoài nghi về quyết định của bản thân.

“Mỗi khi đi chợ, tôi thường có thói quen quy đổi sang tiền Việt Nam. Có những khi mua một mớ rau giá 2 CAD, cũng tận gần 40.000 đồng, tôi lại cảm thấy rất xót tiền. Thế nên, khi mới sang, tôi cũng khá nóng lòng muốn đi làm thêm để trang trải sinh hoạt phí. Tôi cũng chọn ở ghép gần trường để vừa bớt tiền thuê nhà, vừa đỡ mất tiền di chuyển bằng xe bus”.

Sau 5 tháng ở Canada, cô gái Việt bắt đầu được đi làm thêm khoảng 20 tiếng/ tuần. Linh nhận làm thêm đủ nghề, từ bưng bê tại nhà hàng, làm ở thư viện sách của trường, cho đến bán hàng trong siêu thị,... 

Có những ngày sau khi học xong buổi sáng, chưa kịp nghỉ ngơi, Linh lại chạy vội về nhà trọ, thay đồ rồi tiếp tục đi làm cho kịp giờ. Hay có những hôm làm ca đêm tới gần 12 giờ, về đến nhà cũng 1 – 2 giờ sáng, lại lao vào hoàn thành bài tập trên trường. Số tiền đi làm thêm nhận được vừa đủ để Linh có thể trang trải tiền ăn, tiền nhà.

Về vấn đề học phí, nữ sinh Việt cũng mày mò tìm kiếm những khoản học bổng đầu vào của trường để giảm bớt gánh nặng tài chính. Cùng với số tiền bán đất sau khi ra trường và thu nhập từ công việc tại công ty mình thực tập, Linh đã có thể tự trang trải mọi thứ và trả hết nợ mà không để bố mẹ phải bận lòng.

Hơn 3 năm sau ngày “bước ra thế giới”, hiện cô gái người Việt là chuyên viên cao cấp tài chính kế toán tại một công ty lớn vốn được nhiều người mơ ước.

Giờ đây, khi nhìn lại hành trình của mình, Linh cho rằng: “Nếu không nghèo về ý chí, cứ kiên trì và tập trung làm mọi thứ thật tốt ở thời điểm hiện tại, cơ hội cũng sẽ đến. Bởi lẽ, cứ bước chân đi là sẽ có đường; rồi sau cùng, con đường nào cũng sẽ dẫn đến thành Rome’’.

Thời Vũ

Cô gái Hải Phòng và đường đến đại học danh tiếng nước Mỹ

Là học sinh giỏi của Trường THPT Chuyên Trần Phú (Hải Phòng), Hạnh An ngỡ sẽ theo học ngành Kiến trúc hoặc ĐH Bách khoa Hà Nội. Nhưng cuối cùng, cô gái nhỏ "lạc bước" đến Canada rồi sang tận nước Mỹ.