Phê duyệt chương trình số hóa Di sản văn hóa Việt Nam

“Thay vì nghiền ngẫm một cuốn 200 trang thì đọc một file 30 - 50 trang với các từ khóa tiện hơn. Nhiều clip tóm tắt, review sách có trên app, mạng xã hội nên tôi tranh thủ nghe khi di chuyển, cũng coi như đã nắm được tinh thần tác phẩm đó rồi”, Linh Nga cho biết. 

Số lượng hay chất lượng?

Giữa thời đại của mạng xã hội với lượng thông tin dư thừa, người đọc thụ động và chủ động tiếp nhận nội dung quá lớn mỗi ngày. Dẫn đến sự thịnh hành của các định dạng nội dung ngắn, video... nhằm rút gọn trải nghiệm, tiết kiệm thời gian.

Xu hướng này đã xuất hiện từ lâu trong ngành xuất bản với các định dạng sách nói, ứng dụng tóm tắt nội dung như GetAbstract, Blinkist và Instaread...

Thay vì đọc trọn vẹn một cuốn sách từ 200 - 300 trang, các ứng dụng cung cấp file tóm tắt khoảng 15 - 20 trang với những từ khóa của từng phần, mang lại sự tiện lợi và cảm giác nhanh chóng chinh phục mục tiêu.

Các bản tóm tắt giúp độc giả biết tới nhiều đầu sách hơn so với đọc trực tiếp. Như vậy, số lượng sách đọc được về mặt lý thuyết sẽ tăng: người chăm được 1-2 cuốn/tháng giờ đây sẽ lên 5-10 cuốn, thậm chí nhiều hơn nữa.

Tuy vậy, số lượng tăng không đồng nghĩa với chất lượng đọc và sự tiếp thu, lĩnh hội kiến thức, đối thoại cùng tác giả... được giữ nguyên. 

Với nhóm sách phi hư cấu - điển hình là chủ đề quản trị, tâm lý học, nghiên cứu ngành hẹp... tác giả khi trình bày quan điểm, lý thuyết, nghiên cứu... đều đi kèm ví dụ. Nhưng với bản tóm tắt, toàn bộ dẫn chứng mất đi làm giảm sự sinh động và thuyết phục, người đọc phải tự liên tưởng, “điền vào chỗ trống” để minh họa cho phần lý thuyết. Vì vậy, không tránh khỏi trường hợp bị đứt mạch logic, thiếu thuyết phục, đồng thời hạn chế sự phản biện về kiến thức - điều cần có khi đọc một tác phẩm. 

Với truyện kể, tiểu thuyết... việc chỉ đọc tóm tắt không thể mang lại trải nghiệm trọn vẹn như lúc thưởng thức cả tác phẩm. Khi chỉ thu gọn lại còn cốt truyện độc giả mất cơ hội được đi qua các cung bậc cảm xúc của nhân vật, không có sự phát triển về tình tiết, sự liên tưởng về những chi tiết...

Tuy nhiên, các định dạng tóm tắt vẫn phát huy tác dụng tốt khi độc giả đã từng đọc và cần nhớ lại, hoặc có chuyên môn nhất định về lĩnh vực chuẩn bị nghiên cứu, phân vân nên chọn cuốn nào giữa rất nhiều tác phẩm cùng chủ đề. Khi đó, tóm tắt sách sẽ làm đúng vai trò của nó – cung cấp một nội dung rút gọn cho người đọc có cơ sở lựa chọn.

Rất khó để bạn có thể lĩnh hội kiến thức và trải nghiệm hoàn chỉnh nếu chỉ dùng một bản rút gọn. Việc chịu ảnh hưởng của hiệu ứng FOMO (Fear of missing out – nỗi sợ bị bỏ lỡ) và liên tục dùng các bản tóm tắt khi chưa đọc sách rất có thể biến trải nghiệm đọc trở nên hời hợt, thiếu chiều sâu và sự chiêm nghiệm cá nhân. 

Đọc sách chưa bao giờ được “kêu gọi” phát triển như hiện tại. Rất nhiều phong trào, cộng đồng đọc sách được hình thành và hoạt động sôi nổi. Tuy nhiên, đây vẫn là một trải nghiệm mang màu sắc cá nhân, người đọc muốn tiếp thu hiệu quả cần sự chuyên tâm, tĩnh lặng, từ đó có thể có những cuộc đối thoại chất lượng với chính nội dung sách, tác giả và bản thân. 

Trong ngày 22/2, rạp chiếu phim Beta Trần Quang Khải - địa điểm có suất chiếu Đào, phở và pianođầu tiên tại TP. HCM - có 3 suất chiếu (sớm nhất là 15h).  Tuy nhiên, đơn vị này chỉ áp dụng hình thức mua vé tại quầy, không thể đặt vé trực tuyến.

Theo ghi nhận của phóng viên Dân trí vào chiều 22/2, nhiều khán giả đến rạp này xếp hàng mua vé xem phim Đào, phở và piano,nhưng phải đổi sang xem phim khác hoặc ra về vì các suất chiếu đều chỉ còn những vé có vị trí ngồi sát màn hình, không thuận lợi để xem phim.

Ngoài ra, cũng có phần đông khán giả chấp nhận mua vé của suất chiếu ngày 23/2 và sẽ trở lại xem phim vào hôm sau.

Trao đổi với phóng viên Dân trí, nhân viên tại rạp cho biết ban đầu, rạp này công bố 2 suất chiếu lúc 15h và 16h20, nhưng do lượng khách đặt vé khá đông nên đơn vị đã tăng thêm một suất chiếu lúc 23h35. Song, từ 14h30, các suất chiếu hầu như đã kín ghế.

Tương tự, vé phim Đào, phở và pianotại cụm rạp Cinestar cũng được đông đảo khán giả quan tâm. Nhân viên tại rạp Cinestar Quốc Thanh chia sẻ với phóng viên Dân trí, trong ngày 22/2, rạp có 4 suất chiếu (sớm nhất là 18h10), nhưng tất cả đã hết vé.

Nhân viên tại rạp cũng cho biết thêm, đơn vị cũng đã công bố lịch chiếu vào ngày 23/2, nhưng do lượt truy cập của khán giả vào trang web đặt vé quá tải, nên web gặp trục trặc và đang được khắc phục.

Về phía rạp Cinestar Hai Bà Trưng, 2 suất chiếu của phim Đào, phở và pianotrong ngày 22/2 cũng sắp hết vé.

Chia sẻ với phóng viên Dân trí, khán giả Thế Nhật (sinh viên) cho biết từ khi phim Đào, phở và pianochiếu tại Hà Nội, em đã rất tò mò về nội dung và mong muốn được xem phim.

"Khi biết phim chiếu tại TP. HCM, em rất háo hức. Tuy nhiên đến hiện tại, em và các bạn vẫn chưa đặt được vé xem phim này, vì bận học nên chưa thể đến rạp mua vé, mà trang web đặt vé trực tuyến lại đang bị lỗi", Thế Nhật cho hay.

Đào, phở và piano là phim Nhà nước nằm trong kế hoạch phát hành, phổ biến thí điểm một số phim sản xuất sử dụng ngân sách Nhà nước do Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch ban hành.

Trung tâm Chiếu phim quốc gia là địa điểm đầu tiên trên cả nước chiếu tác phẩm này.

Theo số liệu của Box Office Việt Nam - đơn vị thống kê độc lập, tính đến hết ngày 21/2, Đào, phở và piano ghi nhận mức doanh thu 1 tỷ đồng.

Dữ liệu sơ bộ trong hai quý đầu năm cho thấy tăng trưởng tiền lương thực tế toàn cầu đạt mức tăng 2,7%. ILO khẳng định đây là mức tăng lớn nhất trong hơn 15 năm qua.

Nếu không tính Trung Quốc, tăng trưởng tiền lương thực tế toàn cầu ước tính là 2,3%. Ngoài ra, sau hai năm suy giảm, từ năm 2024, tiền lương thực tế ở các nền kinh tế G20 tiên tiến đã tăng trở lại đạt mức 0,9%, trong khi các nền kinh tế G20 mới nổi ghi nhận mức tăng 5,9%.

Xét về khía cạnh khu vực, tăng trưởng tiền lương thực tế cũng không đồng nhất. Điều này thể hiện qua mức lương trung bình tăng nhanh hơn ở châu Á - Thái Bình Dương, Trung - Tây Á, và Đông Âu so với phần còn lại của thế giới.

Báo cáo cho thấy, trung bình, năng suất lao động ở các nước có thu nhập cao tăng nhanh hơn tiền lương thực tế trong giai đoạn 1999-2024, tương ứng 29% so với 15%.

Trong năm 2022 và 2023, thêm nhiều quốc gia đã điều chỉnh mức lương tối thiểu để ứng phó với vấn đề gia tăng lạm phát.

Tuy nhiên, trong hầu hết các trường hợp, đối với người nhận mức lương tối thiểu, những thay đổi này không đủ để bù đắp chi phí sinh hoạt tăng cao.

Dựa trên mẫu nghiên cứu ở 160 quốc gia, dữ liệu cho thấy gần 60% các nước này đã điều chỉnh tăng mức lương tối thiểu vào năm 2022. Tuy nhiên, chỉ 1/4 trong số các quốc gia có tăng lương này đạt được mức tăng lương tối thiểu theo giá trị thực.

Ở 55% các quốc gia trong mẫu nghiên cứu, năm 2023, mức lương tối thiểu đã tăng theo giá trị thực nhưng trong hầu hết các trường hợp, mức tăng này không đủ lớn để bù đắp cho sự suy giảm trong hai năm trước đó.

Điều chỉnh mức lương tối thiểu để bảo vệ sức mua của những người có thu nhập thấp, đồng thời tính đến các yếu tố kinh tế, vẫn là ưu tiên hàng đầu.

ILO cho rằng, điều này đặc biệt quan trọng vì báo cáo xác nhận rằng cuộc khủng hoảng chi phí sinh hoạt năm 2021 và 2022 có tác động mạnh hơn đến những người có thu nhập thấp và gia đình họ.

Nhóm này dành phần lớn thu nhập để mua các hàng hóa và dịch vụ thiết yếu nhưng giá cả của những mặt hàng này lại tăng nhanh hơn chỉ số giá tiêu dùng bình quân.

Theo báo cáo mới của ILO, kể từ năm 2000 tới nay, mặc dù bất bình đẳng về tiền lương đã giảm ở khoảng 2/3 các quốc gia, và đã có xu hướng tích cực nhưng chênh lệch tiền lương đáng kể vẫn tồn tại trên toàn thế giới.

Tình trạng bất bình đẳng về tiền lương giảm chậm hơn ở nước giàu, với mức giảm hàng năm từ 0,3% đến 1,3% ở các quốc gia có thu nhập trung bình cao, và từ 0,3% đến 0,7% ở các quốc gia có thu nhập cao.

Hơn nữa, mặc dù bất bình đẳng tiền lương nhìn chung đã thu hẹp, mức giảm đáng kể hơn vẫn ghi nhận ở nhóm lao động làm công hưởng lương có mức lương cao trên thang lương.

Tôi nghĩ khán giả TP.HCM trước nay chỉ thích thể loại hành động và giải trí, còn phim mình xem như lạc hậu vì từ thời bao cấp. Nhưng khi vào tới đây tôi cảm nhận mọi thứ rất khác. Mọi người đến rất đông, đặc biệt là các bạn trẻ. Có một số bạn là Gen Z bày tỏ rất thích tác phẩm Hà Nội mùa đông 1946. Một số khác lại mong được đi theo con đường làm phim. 

Tôi mừng vì các bạn trẻ rất thông minh và hiểu biết, càng mừng cho điện ảnh Việt Nam có một lớp kế cận với tình yêu nghệ thuật rất vô tư và trong sáng.

- “Hoa nhài” là tác phẩm cuối cùng của NSND Đặng Nhật Minh, ông muốn gửi gắm điều gì qua dự án này?

Phim Hoa nhài do tôi và con gái cùng một hãng phim ở Huế bỏ tiền làm, cùng sự cộng tác vô tư của nhiều người. Tác phẩm làm kéo dài 2 năm vì Covid-19 và thiếu kinh phí. Tôi giữ vai trò biên kịch và đạo diễn, kể câu chuyện chân thật xung quanh khu phố nơi đang sống và mang thông điệp về tình yêu con người, giá trị nhân văn, cốt lõi bền bỉ của Hà Nội.

Tôi không làm gì cao siêu, tất cả chỉ xoay quanh con người nơi khu phố tôi đang sống. Sự tử tế lan tỏa và cho thấy những người Hà thành thanh lịch, nhân ái, sẵn sàng cưu mang nhiều mảnh đời khó khăn, trắc trở. Dẫu thời cuộc đổi thay, tôi tin tình người ở Hà Nội đâu đó vẫn còn nguyên vẹn.

“Chẳng thơm cũng thể hoa nhài/ Dẫu không thanh lịch cũng người Tràng An”. Tất cả thông điệp đều xuất phát từ điều bình dị, không đao to búa lớn gì cả. Tôi mong tác phẩm sẽ đến được nơi cần đến và người cần xem.

- Ông muốn nhắn nhủ điều gì với thế hệ trẻ theo đuổi lĩnh vực phim ảnh?

Nhiều người bảo tôi đại diện điện ảnh và tâm hồn Việt thế kỷ 20. Song tôi không đại diện cho ai cả, chỉ làm phim cho mình thôi. Việc nhận định hay nêu ý kiến về điện ảnh cũng không phải là nhiệm vụ của tôi. Năm nay tôi 85 tuổi nên không có trách nhiệm gì lúc này. 

Các em cháu ai thích làm gì thì làm, cứ mặc sức sáng tạo. Tôi chỉ mong các bạn phải tự đặt câu hỏi:Làm phim để làm gì?Khi đã trả lời được câu hỏi đó cứ quyết tâm một con đường mà đi, không lung lạc, không hoang mang, đi đến tận cùng. 

Tôi làm phim vì muốn trao đổi với khán giả suy nghĩ bản thân, về cuộc sống, con người. Tôi không khai thác nội dung cầu kỳ, giật gân, mọi thứ tối giản và để người xem tự cảm nhận. Văn là người, tôi cũng có thể nói phim là người. Làm nghệ thuật là vì con người, luôn phải tôn vinh cái đẹp tâm hồn qua tác phẩm. 

- Khi phim thương mại thắng thế trên thị trường, nhiều người cho rằng doanh thu trăm tỷ mới là thước đo thành công một tác phẩm hiện nay. Ông trông đợi ra sao vào sản xuất và phát hành lúc này?

Tôi làm phim không áp lực doanh thu. Không có gì hạnh phúc khi được làm một dự án mình thực sự muốn làm. Điều này khó chứ không phải dễ.

Khi làm đạo diễn, tôi chỉ nghĩ về tình cảm của tôi với con người, cuộc đời. Cuối đời rồi, tôi chẳng còn ham gì nữa. Doanh thu không quan trọng, làm điều bản thân muốn mới là sướng nhất!

Tôi nghĩ phim ảnh cũng mang một sứ mệnh, là sự giao thoa giữa người đạo diễn và khán giả về góc nhìn cuộc sống. 

Tuổi 85 đã xong bổn phận, cuối đời không nuối tiếc  

- Có điều gì dang dở ông còn muốn thực hiện với phim ảnh?

Tôi mong muốn phim Hoa nhàiđược phát hành ra rạp cho mọi người được xem rộng rãi. Đã hơn 1 năm nay rồi không có nhà phát hành nào nhận làm việc đó vì sợ không ai xem. Điều họ lo ngại cũng đúng khi đặt vào bối cảnh các dự án thương mại thắng thế như lúc này. 

Tôi cũng muốn Nhà nước tài trợ tiền để làm phim trên kịch bản về cuộc đời cha tôi – bác sĩ Đặng Văn Ngữ. Phim này phải phục dựng nhiều bối cảnh xưa cũ từ Huế cho đến Hà Nội thời Pháp thuộc rồi ATK Việt Bắc. Không có sự hỗ trợ của các đơn vị tôi không thể nào làm được.

- Tuổi xế chiều, ông tận hưởng cuộc sống ra sao?

Mỗi sáng tôi thưởng trà, cà phê ở quán quen gần nhà. Khi rảnh, tôi dành thời gian đọc sách, lướt Internet, Facebook, xem phim… để tuổi già đỡ buồn chán. 

Tôi cũng thường xuyên được mời đến các sự kiện giao lưu. Tuổi này được các bạn trẻ quan tâm, đọc được các bài viết về mình, tôi thấy được an ủi. Tôi ưa sự tĩnh lặng nên hay tìm một góc chiêm nghiệm, lắng lòng sau những buồn vui. Tôi nghĩ bản thân đã xong phận sự với điện ảnh và cuộc đời.

- Vợ và các con chia sẻ cuộc sống ông thế nào?

Vợ chồng tôi ở một căn hộ chung cư trung tâm Hà Nội. Các con thỉnh thoảng đến thăm, đưa bố mẹ đi dạo. Chúng đều trưởng thành và có gia đình riêng ổn định nên tôi không bận tâm gì cả. 

Nhà tôi thuê người giúp việc theo giờ, nhờ họ dọn dẹp, nấu ăn mỗi ngày. Còn lại chủ yếu vẫn hai ông bà già tự chăm sóc nhau, không làm phiền ai. Tuổi già là thế, không có gì phải hối tiếc. 

- Ông ăn uống, rèn luyện thế nào để giữ sức khỏe ở tuổi 85?

May mắn đầu óc tôi vẫn minh mẫn. Sức khỏe tất nhiên không tốt nhưng thôi cứ giữ như thế này cũng được. Tôi già rồi, muốn mạnh hơn, đi nhanh hơn cũng không được, cũng chẳng để làm gì. 

Tôi chú trọng ăn uống, nghỉ ngơi khoa học. Một số thứ có hại cho bản thân thì tránh xa, chứ không có chế độ gì đặc biệt. Tôi có con gái làm bác sĩ ở nước ngoài. Hằng ngày cháu vẫn gọi điện về thăm hỏi, căn dặn dùng thuốc, chế độ sinh hoạt rất kỹ lưỡng. 

Giờ chỉ trông mong còn sức khỏe để sống nốt những ngày tháng còn lại. Nhiều người động viên nên tiếp tục làm phim song tôi không thể chủ quan, mọi thứ để tùy duyên.

Trailer phim 'Hoa nhài' của đạo diễn Đặng Nhật Minh