Sau một thời gian, người chồng không nhớ được tên mọi người trong gia đình. Hằng ngày, ông ca thán vợ con không cho ăn cơm, dù vừa ăn cách đó 1 giờ. 

Ngoài sa sút trí tuệ, chồng bà Chiên còn mất định hướng không gian, thời gian. Nhiều đêm, cả gia đình đang ngủ, ông dậy bật đèn đọc sách, xem tivi. Người thân luôn phải theo sát vì khi ra ngoài chơi, ông không nhớ đường về. Bác sĩ tư vấn bệnh này không chữa được, chỉ uống thuốc làm chậm quá trình lão hóa.

Mẹ của chị Ngọc Anh (Hoàng Mai, Hà Nội) cũng bị sa sút trí tuệ cách đây 3 năm, có dấu hiệu quên. Khi tình trạng nặng, bà hay đổ lỗi con cháu lấy trộm đồ. Gia đình đưa bà đi khám, bác sĩ chẩn đoán bệnh nhân bị Alzheimer.

Ở tuổi 80, bà cụ đọc thơ, hát hò suốt ngày như đứa trẻ mới lớn. Hằng ngày, bà xưng em với tất cả mọi người, liên tục đòi về với bố mẹ.

Thạc sĩ, bác sĩ Bùi Văn San - Viện Sức khỏe Tâm thần Quốc gia, Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội) - cho biết sa sút trí tuệ là nhóm bệnh suy giảm trí nhớ ảnh hưởng đến đời sống hằng ngày, trong đó mất trí nhớ là triệu chứng đặc trưng.

Theo bác sĩ San, triệu chứng của bệnh gồm thay đổi nhận thức, mất trí nhớ, khó giao tiếp, thị giác giảm, khó lập kế hoạch tổ chức, vận động, nhầm lẫn và mất phương hướng (dễ lạc đường).

Một số trường hợp có triệu chứng hoang tưởng, ảo giác, trầm cảm, lo âu hoặc thay đổi tính cách, ghen tuông, ăn mặc cẩu thả, có xu hướng thu mình hoặc kích động về đêm. Thậm chí, bệnh nhân la hét suốt đêm, hành vi phức tạp.

Bác sĩ San lưu ý, trong cuộc sống, bạn có thể quên chìa khóa, đồ dùng nhưng hành động này chỉ thoáng qua. Đối với người sa sút trí tuệ, tình trạng này ngày càng nặng. 

Bệnh chưa có thuốc đặc trị và chủ yếu được khuyên dự phòng. Chúng ta duy trì thói quen sống lành mạnh, tăng cường tham gia các hoạt động xã hội, tìm người chăm sóc, hỗ trợ và cần có chiến lược trong chăm sóc người bệnh.

Trên thế giới có 50 triệu người bị sa sút trí tuệ, cứ 3 giây lại phát hiện 1 ca mới. Ở Việt Nam, có khoảng 500.000 người bị nhóm bệnh trên. Số lượng bệnh nhân đang tăng rất nhanh và có thể lên đến 1,2 triệu người vào năm 2030, trong đó phổ biến nhất là bệnh Alzheimer. 

Tuy nhiên, nhiều bệnh nhân không được tiếp cận, chẩn đoán và điều trị sớm nên thường đến bệnh viện ở giai đoạn muộn, người bệnh không chăm sóc được bản thân, gây ra gánh nặng lớn cho bản thân, gia đình và xã hội.

Vì vậy, từ năm 2022, Chính phủ đã phê duyệt Kế hoạch quốc gia về phòng chống bệnh không lây nhiễm và rối loạn sức khỏe tâm thần, trong đó, đề cập mục tiêu là 30% người mắc sa sút trí tuệ được sàng lọc và phát hiện.

Trong cộng đồng, để phòng ngừa tốt bệnh sa sút trí tuệ, người dân nên thực hiện bỏ thuốc lá, hạn chế bia rượu, khám sức khỏe định kỳ. Người trên 65 tuổi cần kiểm soát tốt các bệnh lý nền sẵn có như đái tháo đường, rối loạn lipid, tăng huyết áp, các bệnh mạn tính khác, tập thể dục thường xuyên, duy trì cuộc sống hoạt động thể lực phù hợp với lứa tuổi.

Tổng thống và các quan chức Iran dự lễ tang những nạn nhân thiệt mạng ở Kerman ngày 5/1. Ảnh: Reuters

Theo Reuters, sự cố cách đây 2 ngày là cuộc tấn công đẫm máu nhất ở Iran kể từ năm 1979. Vụ việc xảy ra trong bối cảnh leo thang căng thẳng trong khu vực, khi chiến dịch quân sự chống Phong trào Hồi giáo Hamas của Israel đã bước sang tháng thứ 3.

Bộ trưởng Nội vụ Iran Ahmad Vahidi tuyên bố trên đài truyền hình quốc gia: “Các cơ quan tình báo đầy năng lực của đất nước chúng ta đã phát hiện những manh mối rất tốt về những yếu tố liên quan đến vụ nổ khủng bố ở Kerman. Một bộ phận những kẻ có vai trò trong vụ việc này đã bị bắt giữ”.

Thứ trưởng Nội vụ Majid Mirahmadi tiết lộ, nhà chức trách đã bắt giữ các nghi phạm cùng những kẻ ủng hộ hoặc có liên quan tại 5 thành phố ở 5 tỉnh khác nhau. Tehran khẳng định sẽ thông tin thêm chi tiết về diễn biến trong những giờ tới.

Tổ chức khủng bố tự xưng Nhà nước Hồi giáo (IS) đã nhận trách nhiệm về vụ việc. Theo IS, 2 thành viên của nhóm đã kích hoạt đai thuốc nổ giữa đám đông đang tụ họp ở Kerman để tưởng niệm Tướng Soleimani, người bị ám sát cách đây 4 năm.

“Chúng ta sẽ tìm ra các người dù ở bất kỳ đâu”, Thiếu tướng Hossein Salami, chỉ huy Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC) nhấn mạnh tại lễ tang ở trung tâm tôn giáo Imam Ali của Kerman.

Trong một bài phát biểu mới trên truyền hình, Tổng thống Iran Ebrahim Raisi cũng khẳng định, Tehran sẽ “quyết định địa điểm và thời gian hành động" nhằm đáp trả những gì đã xảy ra.

Năm 2022, IS từng nhận trách nhiệm gây ra vụ tấn công vào một ngôi đền của người Hồi giáo Shi'ite ở Iran, cướp đi sinh mạng của 15 nạn nhân. Trước đó, nhóm cũng xác nhận đã thực hiện vụ đánh bom kép nhằm vào trụ sở Quốc hội Iran và lăng mộ của người sáng lập nước Cộng hòa Hồi giáo này - Ayatollah Ruhollah Khomeini vào năm 2017.

IS nhận trách nhiệm thực hiện vụ đánh bom gần mộ tướng Iran

Đại diện Bruno Fernandes đang đàm phán với MU

Evening Standard cho hay, Solskjaer muốn tuyển thêm hai cầu thủ đảm nhiệm vai trò đánh chặn và tiền vệ cơ động, khỏa lấp chỗ trống mà Ander Herrera và Fellaini để lại.

Hiện sếp Quỷ đỏ đang tiến hành đàm phán với đại diện của Fernandes. Bản thân cầu thủ người Bồ Đào Nha cũng muốn sang Anh nhưng khúc mắc nằm ở mức giá gần 70 triệu bảng mà Sporting Lisbon yêu cầu.

Lợi thế MU trong thương vụ này là họ có quyền ép giá, bởi các đối thủ cạnh tranh trực tiếp như Tottenham hay Liverpool đều lần lượt ngãng ra.

Sean Longstaff là cái tên khá bất ngờ khi lọt vào mắt xanh của Solskjaer. Tuy chỉ đá 9 trận chính thức mùa trước trong màu áo Newcastle nhưng tài năng 21 tuổi này đã gây ấn tượng mạnh với nhà cầm quân người Na Uy.

Longstaff (phải) lọt vào mắt xanh của HLV Solskjaer

Solskjaer muốn đưa Longstaff về để dần thay thế Matic trong vai trò tiền vệ đánh chặn. Điểm mạnh của cầu thủ người Anh là khả năng pressing và tranh chấp tay đôi cực tốt.

MU sẽ có được sự phục vụ của Sean Longstaff nếu đồng ý trả Newcastle 25 triệu bảng. Trường hợp Pogba ra đi, họ cũng sẽ đưa về một trong ba cái tên Eriksen, Tielemans hoặc Maddison thay thế.

Zaha quyết tâm gia nhập Arsenal

Wilfried Zaha đã lên tiếng thuyết phục lãnh đạo Crystal Palace giảm mức phí đề nghị 80 triệu bảng để anh được thỏa ước nguyện đầu quân Arsenal hè này.

Zaha muốn đầu quân Arsenal

HLV Unai Emery rất muốn chiêu mộ Zaha để tăng cường sức mạnh tấn công. Tuy nhiên, họ gặp khó khăn về mặt tài chính khi ngân quỹ chuyển nhượng bị giới hạn 45 triệu bảng.

Tuần tới, Pháo thủ thành London sẽ gửi lời đề nghị chính thức hỏi mua Zaha. Mặc dù vậy, Palace sẽ không bán dưới cái giá 60 triệu bảng, bởi họ sẽ phải trả 25% phí chuyển nhượng cho đội bóng cũ của MU là Zaha.

Tuyển thủ người Bờ Biển Ngà hiện vẫn còn 4 năm hợp đồng ở sân Selhurst Park. Sau khi để Wan-Bissaka chuyển đến MU, Crystal Palace cũng không muốn mất thêm trụ cột.

Hồi tháng 4 vừa qua, Zaha từng thổ lộ muốn tìm kiếm thử thách mới trong sự nghiệp và hướng đến một đội bóng khác có tính cạnh tranh hơn.

* An Nhi

Nhắc đến ĐH FPT, Vũ Tùng Linh luôn rất biết ơn, yêu thương và tôn trọng bởi đây là nơi 9X này gắn bó suốt từ thời sinh viên cho đến tận bây giờ.

Tùng Linh chia sẻ, được học tập và làm việc trong môi trường thân thiện, năng động cùng các thầy cô, đồng nghiệp và sinh viên ĐH FPT là “một trong những điều hạnh phúc nhất” của anh. Cũng vì lẽ đó, anh lựa chọn ĐH FPT là nơi bắt đầu sự nghiệp mới - trở thành giảng viên bộ môn Kinh tế.

Cựu SV Tùng Linh chọn ĐH FPT TP.HCM làm nơi gắn bó sau khi du học xứ người vì yêu mến ngôi trường hiện đại trẻ trung này và có văn hoá độc đáo này

Tùng Linh chia sẻ, “Sau khi tốt nghiệp, mình có đi làm 4 năm và tiếp tục học MBA. Tuy nhiên, do cảm thấy môi trường văn phòng không còn phù hợp, ít tạo được cảm hứng nên mình quyết định nộp CV làm giảng viên ở ĐH FPT TP.HCM.

Lựa chọn ĐH FPT để tiếp tục gắn bó có lẽ vì mình rất yêu thích môi trường làm việc ở đây và bản thân cũng mong muốn được góp một phần nhỏ bé để “truyền lửa” đam mê, chia sẻ những kinh nghiệm thực tế từ chính trải nghiệm của bản thân để giúp ích cho các bạn sinh viên”.

Trở thành giảng viên tại chính ngôi trường mình từng theo học là một trải nghiệm đặc biệt của Tùng Linh

Mỗi ngày đi dạy là một ngày được “về nhà”

Đã gắn bó suốt 4 năm “đèn sách”, Tùng Linh đều rất thân thuộc với văn hoá cởi mở, dân chủ và sáng tạo của ĐH FPT nên dù là đi học hay đi làm, giảng viên trẻ cũng cảm thấy rất thân thuộc.

“ĐH FPT không chỉ là trường cũ, chỗ làm mới mà còn là nơi chứa đựng rất nhiều kỷ niệm, gắn kết mình với bạn bè, thầy cô. Vậy nên lần nào đến trường mình cũng có cảm giác như được trở về nhà, rất ấm áp, thân thương và gần gũi. Cùng là giảng đường đó nhưng khi trở về trường với cương vị mới, mình lại cảm thấy "có uy" hơn hẳn luôn, không như ngày xưa mỗi lần vào lớp là lại lo lắng, sợ sệt không biết hôm nay bài có khó không, có dài không, deadline thì thế nào”, thầy Tùng Linh hài hước kể.

Cũng theo giảng viên 9X, trải nghiệm thú vị và “ngại ngùng” nhất khi trở thành giảng viên trường đó là được làm đồng nghiệp với những người mình từng gọi là thầy, cô. Bên cạnh đó, trải nghiệm từ một “tiền bối” trở thành giảng viên cũng giúp thầy giáo trẻ dễ dàng kết nối, thấu hiểu và sẻ chia cùng các sinh viên.

Thầy Tùng Linh luôn tạo được ấn tượng tốt với sinh viên ĐH FPT nhờ sự trẻ trung, nhiệt tình, sẵn sàng chia sẻ những kinh nghiệm với cương vị một người thầy, cũng là một “tiền bối”

Hành trình từ sinh viên trở thành giảng viên là một trải nghiệm đặc biệt giúp những người trẻ như Tùng Linh hiểu rõ hơn ai hết về môi trường, chương trình đào tạo tại ĐH FPT.

Tùng Linh cho biết, “Chương trình đào tạo ở ĐH FPT luôn được update để phù hợp với nhu cầu của thị trường, đặc biệt sinh viên còn được học giáo trình tiếng Anh, làm quen với các thuật ngữ chuyên ngành tiếng Anh để tạo nền tảng tốt khi hội nhập quốc tế. Cá nhân mình nhờ trình ngoại ngữ được luyện rèn bài bản khi học ĐH FPT nên khi mình đi làm với đối tác nước ngoài hay đi du học, tốc độ hòa nhập và tiếp thu của mình đều rất nhanh”.

Môi trường quốc tế, chú trọng đào tạo trình độ tiếng Anh đã giúp ích cho Tùng Linh rất nhiều trong quá trình học tập và công tác sau khi tốt nghiệp

“Song song với đào tạo kiến thức chuyên ngành, ĐH FPT còn chú trọng kết hợp các môn về kỹ năng mềm, nhằm đào tạo cho sinh viên phong thái làm việc chuyên nghiệp. Đây đều là những yếu tố quan trọng để sinh viên hòa nhập nhanh với môi trường công nghiệp và có được những kiến thức tốt nhất cho vị trí ngành nghề của mình”, chàng cựu sinh viên ĐH FPT cho hay.

Linh Phương