Số người lao động DTTS học nghề sơ cấp và dưới ba tháng có việc làm 80% chủ yếu là tiếp tục làm nghề cũ, số người chuyển đổi sang phi nông nghiệp còn hạn chế. Số lao động người DTTS được đào tạo nghề còn thấp (chủ yếu thuộc hộ nghèo, hộ bị thu hồi đất nông nghiệp), số được đào tạo chỉ chiếm 14% trong tổng số người DTTS trong độ tuổi lao động, chủ yếu học nghề ngắn hạn. Mạng lưới cơ sở giáo dục nghề nghiệp ở vùng DTTS và MN còn mỏng.

Tuy nhiên, theo ông Bảy, việc tổ chức lớp cho đồng bào DTTS gặp nhiều khó khăn do điều kiện giao thông không thuận lợi, trình độ của đồng bào không đồng đều. Một số nơi, cách tổ chức lớp học chưa phù hợp với tập quán sản xuất, văn hóa và địa bàn nên chưa thu hút được người dân.

Nhiều địa phương chưa chú trọng công tác tuyên truyền, tư vấn, vận động người DTTS học nghề, hỗ trợ tìm kiếm việc làm, hướng dẫn vay vốn sau đào tạo và hỗ trợ tiêu thụ sản phẩm, do đó tình trạng thiếu việc làm của thanh niên DTTS đang là vấn đề bức xúc, tỷ lệ thất nghiệp 5,76%, cao gấp 2,5 lần so với tỷ lệ thất nghiệp của cả nước (2,34%).

Mặc dù công tác đào tạo nghề cho người DTTS đã được quan tâm nhưng còn một số bất cập: Có giáo viên nghề gì thì dạy nghề đấy, chưa dạy được nghề theo nhu cầu của xã hội; dạy nghề chưa gắn với cơ sở sản xuất; kết quả chuyển dịch việc làm sang lĩnh vực phi nông nghiệp chưa được như mong muốn; cơ chế ưu tiên dạy nghề cho người DTTS chưa phù hợp, còn nhiều bất cập.

Chính sách về việc làm đối với DTTS thiếu đồng bộ, thường lồng ghép chung với chính sách giảm nghèo và dạy nghề; trình độ chuyên môn kỹ thuật, ý thức kỷ luật, tác phong công nghiệp, ...cũng như phong tục, tập quán của đồng bào dân tộc còn hạn chế nên khó tiếp cận các dịch vụ việc làm, nhất là đi làm việc ở nước ngoài.

Việc tổ chức lớp cho đồng bào dân tộc thiểu số gặp nhiều khó khăn do điều kiện giao thông không thuận lợi, trình độ của đồng bào không đồng đều - Hình minh họa

Đào tạo nghề theo đơn đặt hàng

Về vấn đề tạo việc làm cho thanh niên vùng đồng bào dân tộc thiểu số, tại phiên chất vấn và trả lời chất vấn của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về thực hiện chính sách dân tộc cuối năm 2018, Bộ trưởng Bộ LĐ-TB&XH Đào Ngọc Dung cho biết, hiện chúng ta có 116 chính sách khác nhau, trong đó có 7 chính sách hỗ trợ thanh niên dân tộc miền núi học nghề và nâng cao trình độ đào tạo từ bồi dưỡng, đến sơ cấp, trung cấp

Theo Bộ trưởng Đào Ngọc Dung, việc liên kết đào tạo với doanh nghiệp  để thực hiện đào tạo nghề theo đơn đặt hàng nếu làm tốt, sẽ là hướng đi đúng đắn để giải quyết việc làm cho thanh niên đồng bào dân tộc trên đại bàn. Chủ trương này thời gian qua đã được thực hiện khá hiệu quả tại Hà Giang và Điện Biên.

Bên cạnh đó, theo Bộ trưởng, cần thực hiện tốt hai chương trình mục tiêu quốc gia, trong kết nối đầu tư kinh phí cho chương trình này. Chương trình giảm nghèo và đầu tư nông thôn mới cần quan tâm nhiều đến đào tạo nghề, hỗ trợ để có việc làm cho thanh niên; tập trung đổi mới chương trình kết nối doanh nghiệp; đẩy mạnh xuất khẩu lao động cho khu vực đặc biệt khó khăn.

Thời gian tới, công tác xuất khẩu lao động cần được quan tâm nhưng phải có sự thay đổi, ví dụ đào tạo dài hơn, yêu cầu trình độ ngoại ngữ thấp hơn, lựa chọn công việc phù hợp, quan tâm đến tâm lý các thanh niên vùng đồng bào dân tộc thiểu số...

Anh Tuấn

Thí sinh Trương Thế Diệu đoạt HC Bạc thi Tay nghề Thế giới 2019 được nhận Huân chương Lao động hạng Nhì. Ảnh: VGP

Phát biểu tại diễn đàn, Thủ tướng đánh giá, giáo dục nghề nghiệp là sự nghiệp có ảnh hưởng đến thành bại của công cuộc phát triển một quốc gia trong quá trình chuyển đổi.

“Tôi đã nêu trước Quốc hội rằng nguồn lực phát triển đất nước ta không phải rừng vàng biển bạc mà là gần 100 triệu người Việt Nam”, Thủ tướng nói.

Theo Thủ tướng, kinh nghiệm thành công của nhiều quốc gia phát triển cho thấy khi các điều kiện khác không thay đổi thì nhân lực có kỹ năng, nhất là những người có tay nghề cao, đóng góp vai trò đặc biệt quan trọng, góp phần tạo năng suất lao động vượt trội, thúc đẩy tăng trưởng GDP,  nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Đánh giá cao về những kết quả đã đạt được, Thủ tướng nhấn mạnh, chúng ta đã xác định được đến 130 nghề trọng tâm, đã có 40 trường nghề trọng điểm chất lượng cao. Nhiều trường có chương trình tốt và đặc biệt 3 năm gần đây, tuyển sinh của các trường dạy nghề vượt chỉ tiêu. Đây là dấu hiệu đáng mừng.

Ngoài ra, việc gắn kết giáo dục nghề nghiệp với doanh nghiệp cũng có chuyển biến tích cực.

Tuy nhiên, Thủ tướng cũng chỉ ra những khó khăn còn gặp phải, đó là tỷ lệ lao động qua đào tạo có bằng cấp, chứng chỉ nói chung còn thấp. Việt Nam có số lao động đứng thứ 3 ASEAN nhưng lực lượng lao động, nhất là lao động đã qua đào tạo mới đạt trên 22%, chỉ bằng 1/3 Hàn Quốc, Singapore.

Cơ cấu lao động qua đào tạo, xu hướng chuyển dịch có sự bất hợp lý; vẫn còn phổ biến tình trạng thiếu thầy, thiếu cả thợ chứ không phải “thừa thầy, thiếu thợ”. Nhiều bậc cha mẹ còn có tâm lý là con mình không vào được đại học thì mới học nghề.

Vì vậy, Thủ tướng bày tỏ mong muốn giáo dục nghề nghiệp ở Việt Nam có khát vọng mãnh liệt hơn nữa để vươn lên sánh ngang bằng với các nước tiên tiến khu vực và thế giới. “Chỉ có như thế ta mới đưa được nền kinh tế thăng tiến trong chuỗi giá trị cao hơn”, Thủ tướng nói.

Thanh Hùng

Ông chủ xưởng gỗ trưởng thành sau khoá học nghề thiết thực

- Sau khóa đào tạo nghề cho lao động nông thôn, xưởng gỗ của ông chủ Lương Anh Văn có thêm nhiều những sản phẩm chất lượng và giá trị hơn. Giờ đây không chỉ nuôi sống bản thân, anh còn tạo công ăn việc làm cho 30 người khác.

Khi nói đến Nhật Bản, người ta nói ngay đến Công nghệ, Kỹ thuật tiên tiến và Tinh thần kỷ luật, thái độ làm việc của người Nhật, những điều đã mang lại sự phát triển thần kỳ cho Nhật Bản.

Và người Việt luôn mong muốn được học hỏi không chỉ Khoa học, Công nghệ và Kỹ thuật và còn cả Văn hóa của người Nhật để xây dựng đất nước ngày càng giầu mạnh hơn.

Kỳ vọng này mang lại cho Trường ĐH Việt Nhật, biểu tượng của quan hệ 2 nước, những trọng trách lớn.

Đưa những thành tựu công nghệ, kỹ thuật tiên tiến mới nhất của Nhật Bản vào nội dung giảng dạy

Nội dung mỗi chương trình đào tạo (CTĐT) của trường đều được xây dựng dựa trên chương trình đang được vận hành tại các ĐH đối tác Nhật Bản, có sự điều chỉnh để phù hợp với nhu cầu tại Việt Nam. Chịu trách nhiệm xây dựng và giảng dạy chương trình là các giáo sư, chuyên gia đầu ngành của Nhật Bản và Việt Nam.

Trường ĐH Việt Nhật phối hợp với ĐHTokyo, ĐH Osaka và ĐH Ritsumeikan xây dựng 3 CTĐT thạc sĩ khối khoa học, kỹ thuật. Các CTĐT Kỹ thuật hạ tầng, Kỹ thuật môi trường được xây dựng dựa trên sự chuyển giao chương trình, kinh nghiệm và công nghệ đào tạo của ĐH Tokyo, trường ĐH hàng đầu Châu Á. CTĐT Công nghệ Nano cũng được thiết kế và chuyển giao trên nền tảng chương trình đang đươc triển khai tại ĐH Osaka –ĐH đào tạo về công nghệ hàng đầu ở Nhật Bản.

Đoàn khảo sát của TrườngĐH Việt Nhật làm việc cùng lãnh đạo ĐH Kitakyushu về hợp tác đào tạo

Nội dung giảng dạy tại các CTĐT luôn cập nhật các công nghệ, kỹ thuật tiên tiến, tiếp cận nguồn tri thức hiện đại của thế giới. Ví dụ chuyên ngành Kỹ thuật hạ tầng sẽ giảng dạy việc ứng dụng công nghệ, vật liệu hiện đại vào các công trình xây dựng; Bảo trì và duy tu các dự án cơ sở hạ tầng hướng đến phát triển bền vững,... Chương trình Công nghệ Nano sẽ đưa nhiều thành tựu mới nhất trong lĩnh vực Công nghệ Nano vào nội dung giảng dạy như công nghệ sử dụng chíp sinh học để nhận diện vi rút hoặc tế bào ung thư, vật liệu nano composit,...

Đoàn khảo sát của TrườngĐH Việt Nhật tới thăm trung tâm tái chế nước Shibaura tại Tokyo

Đào tạo trong môi trường đề cao tính ứng dụng và thực hành

Ý thức rõ sự cần thiết phải rèn luyện kỹ năng thực hành, thực tế cho học viên cao học, các CTĐT tại Trường ĐH Việt Nhật được thiết kế với nhiều học phần thực hành, thực tập. Học viên sẽ được thực hành, thí nghiệm tại hệ thống phòng thí nghiệm hiện đại của trường, được đi thực tế tại các nhà máy, trung tâm nghiên cứu tại Việt Nam và Nhật Bản.

Học viên cũng sẽ được tham gia giải quyết các tình huống và vấn đề thực tiễn.

Ví dụ trong chương trình thạc sĩ Kỹ thuật Môi trường, chủ đề được đưa ra thảo luận trong cái buổi học, seminar là những vấn đề Môi trường “nóng”.

Từ những bài toán vĩ mô như quy hoạch vùng, đô thị hóa, hiện đại hóa nông thôn, cạn kiệt và suy thoái tài nguyên thiên nhiên…đến những vấn đề vi mô như ô nhiễm nguồn nước cấp và công nghệ xử lý, hay những vấn đề bức xúc hiện nay tại Việt Nam như rác thải sinh hoạt, nước thải công nghiệp, ô nhiễm không khí…đều trở thành các chủ điểm thảo luận, nghiên cứu của mỗi học viên.

Đặc biệt, học viên sẽ có cơ hội thực tập 03 tháng ở Nhật Bản tại trường ĐH đối tác, các trung tâm nghiên cứu và doanh nghiệp ứng dụng khoa học kỹ thuật. Học viên sẽ được học hỏi, vận dụng những công nghệ tiên tiến nhất của Nhật Bản và tham gia nghiên cứu trong các dự án nghiên cứu mũi nhọn với các GS đầu ngành.

Chương trình học chú trọng các học phần thực hành, ứng dụng thực tế bên cạnh việc giảng dạy, rèn luyện các kiến thức, kỹ năng cốt lõi khẳng định việc đào tạo tại trường ĐH Việt Nhật luôn gắn trực tiếp với việc giải quyết các vấn đề thực tiễn ở Việt Nam và các yêu cầu đặt ra của các doanh nghiệp ViệtNam, Nhật Bản và quốc tế.

Trường ĐH Việt Nhật đặt mục tiêu đào tạo các học viên tốt nghiệp có đủ khả năng tiếp nhận và chuyển giao các công nghệ, kỹ thuật tiên tiến nhất.

Khả năng làm việc trong môi trường quốc tế

Được cọ sát thực tế trong quá trình đào tạo, học viên tốt nghiệp có khả năng đáp ứng được ngay các yêu cầu công việc tại doanh nghiệp.

Mặt khác, môi trường đa văn hoá trong nhà trường cũng giúp học viên tốt nghiệp thích ứng được ngay với các môi trường làm việc khác nhau và có cơ hội làm việc trong các doanh nghiệp trong, ngoài nước, đặc biệt là các doanh nghiệp Nhật Bản.

Một vấn đề tiên quyết đối với học viên tốt nghiệp là phải có đủ khả năng ngoại ngữ để phá bỏ hàng rào ngôn ngữ. Trường thực hiện công tác đào tạo bằng tiếng Anh để giúp học viên làm được điều này.

Ngoài tiếng Anh là ngôn ngữ giảng dạy chính thức, học viên còn được học tập ngôn ngữ và văn hóa Nhật để chuẩn bị cho việc đi thực tập Nhật Bản hoặc tại các doanh nghiệp Nhật Bản tại Việt Nam, qua đó mở rộng cơ hội việc làm.

Những học viên có năng lực nghiên cứu tốt có thể học tiếp các CTĐT Tiến sĩ trong và ngoài nước, đặc biệt là có cơ hội nhận học bổng nghiên cứu sinh tại các trường ĐH đối tác Nhật Bản.

Mục tiêu đào tạo của Trường ĐH Việt Nhật là hướng tới cung cấp nhân lực trình độ cao cho thị trường lao động Việt Nam, Nhật Bản và quốc tế. Đặc biệt việc đào tạo đội ngũ nhân lực khối khoa học, kỹ thuật có thể đảm nhận việc chuyển giao, vận hành các công nghệ, kỹ thuật tiên tiến nhất của Nhật Bản và thế giới vào Việt Nam được chú trọng.

• Song Nguyên