Không riêng bệnh tim mạch, nhiều bệnh nhân bỏ ngang điều trị vì thuốc đắt không có trong danh mục bảo hiểm y tế chi trả. Bác sĩ Nguyễn Triệu Vũ, Trưởng khoa Ung bướu, Bệnh viện Đa khoa thành phố Thủ Đức (TP.HCM), cho biết rất nhiều thuốc trị ung thư tiên tiến nhưng hiện nay không có trong danh mục thuốc BHYT hoặc không được đăng ký giấy phép lưu hành. 

"Hiện BHYTchỉ chi trả các thuốc điều trị ung thư cổ điển, truyền thống như truyền hóa chất. Trong khi đó, các thuốc này mức độ hiệu quả hạn chế, nhiều tác dụng phụ. Các thuốc thế hệ mới như thuốc điều trị đích, thuốc miễn dịch được đánh giá có hiệu quả nhưng bệnh nhân không thể tiếp cận được vì quá đắt", bác sĩ Vũ cho biết.

Người bệnh ở Việt Nam khó tiếp cận thuốc mới

Kể từ 2018 đến nay, danh mục thuốc thuộc phạm vi thanh toán BHYT chưa được cập nhật, bổ sung các thuốc mới một cách tổng thể từ Thông tư 30/2018/TT-BYT. Lần cập nhật gần nhất ở Thông tư 20/2022/TT-BYT chỉ bổ sung danh mục thuốc điều trị Covid-19 không cập nhật thuốc mới. 

Theo một chuyên gia về dược, hiện nay, ở Việt Nam, 95% giường bệnh thuộc các cơ sở công lập, người bệnh tiếp cận thuốc mới chủ yếu thông qua các cơ sở khám chữa bệnh công lập và được chi trả bởi bảo hiểm y tế.

Thực tế, thời gian thuốc mới có mặt ở Việt Nam là sau gần 4 năm kể từ lần đầu tiên ra mắt trên toàn cầu, sau đó mất thêm 3-4 năm để được xem xét bổ sung vào danh mục thuốc thuộc phạm vi thanh toán BHYT. Trong khi đó, thời gian trung bình kể từ khi được cấp giấy đăng ký lưu hành đến khi thuốc được cập nhật vào danh mục bảo hiểm y tế chi trả ở Nhật là 3 tháng, Anh, Pháp - 15 tháng, Hàn Quốc - 18 tháng. 

Theo đúng quy trình, các thuốc mới cần được đưa vào danh mục thuốc thuộc phạm vi thanh toán BHYT và từ đó đưa vào các đợt đấu thầu của bệnh viện. Khi đó, người bệnh mới có cơ hội tiếp cận thông qua sử dụng thẻ BHYT.

Khi không nằm trong danh mục thuốc được BHYT chi trả, người bệnh rất khó có thể tiếp cận được các loại thuốc mới này tại các cơ sở khám chữa bệnh công. Nếu muốn sử dụng các loại thuốc mới, họ phải tự chi trả. Điều này có thể gây ra nhiều hệ lụy như tạo áp lực tài chính, không đảm bảo chất lượng thuốc nếu phải mua qua các kênh ngoài cơ sở khám chữa bệnh và gây khó khăn trong việc theo dõi và phối hợp điều trị cho nhân viên y tế. 

Nguồn dữ liệu IQVIA MIDAS data cập nhật cho thấy đến năm 2022, chỉ có 9% thuốc mới có mặt tại Việt Nam (trong tổng 460 thuốc mới ra thị trường từ 2012 tới cuối 2021), chỉ 11% thuốc biệt dược gốc được sử dụng trong tỷ trọng thuốc dùng tại các bệnh viện. Điều này hạn chế khả năng bệnh nhân được tiếp cận đến các giải pháp điều trị mới, tiên tiến thông qua kênh BHYT. Các thuốc này bao gồm thuốc điều trị đích, thuốc miễn dịch trong điều trị ung thư và một số thuốc tim mạch.

Theo bà Tống Thị Song Hương, nguyên Vụ trưởng Vụ Bảo hiểm Y tế, Bộ Y tế, hiện nay, rất nhiều thuốc mới được đánh giá có hiệu quả về lâm sàng, tài chính. Tuy nhiên, danh mục thuốc được bảo hiểm y tế chi trả chậm cập nhật - “Vấn đề là chúng ta có đưa các thuốc mới vào danh mục được bảo hiểm y tế chi trả hay không? Nếu không đưa thì người dân không được tiếp cận thuốc mới, thuốc tốt và phải mua thuốc bên ngoài. Nếu đưa vào thì nên đưa như thế nào?", vị chuyên gia này đặt vấn đề.

Để giải quyết bài toán cân đối quỹ BHYT khi đưa thuốc mới vào danh mục, bà Hương đề xuất dự án luật định mức trần thanh toán. Như vậy, người tham gia BHYT được hưởng quyền lợi ở mức cơ bản. Nếu muốn hưởng, sử dụng dịch vụ, thuốc cao hơn, họ phải chi trả thêm.

Theo thống kê, mức chi trả bằng tiền túi cho dịch vụ y tế của Việt Nam chiếm 45% tổng chi tiêu y tế, so với chỉ số mục tiêu được Tổ chức Y tế thế giới (WHO) khuyến nghị chỉ là 20%. Bên cạnh đó, dân số ngày càng già hóa khiến nhu cầu điều trị gia tăng, đòi hỏi việc sử dụng nguồn lực y tế hiệu quả.

Bốn học sinh được bảo hiểm y tế chi trả hàng tỷ đồng

Điều trị cong vẹo cột sống cho học sinh sớm

Theo bác sĩ Calvin Q. Trịnh, Trưởng đơn vị - Trung tâm hiệu chỉnh cơ xương khớp y học thể thao TP.HCM, gù vẹo là bệnh thay đổi cột sống gặp phổ biến ở lứa tuổi học sinh. Gù vẹo cột sống không chỉ tổn thương thể chất, trẻ em bị gù vẹo cột sống còn thường tự tin, trầm cảm. Nhiều trường hợp trẻ được ba mẹ đưa đến khám đều có dấu hiệu trầm cảm.

Khi trẻ gù vẹo có thể biến dạng lồng ngực, đi lại, sinh hoạt, học tập trẻ đã khó thở. Gù vẹo còn ảnh hưởng tới chấn thương tủy sống, thoát vị ruột.

Học sinh có dấu hiệu vẹo cột sống cần khám và theo dõi bởi bác sĩ thường xuyên. Người bệnh không nên chỉ áp dụng áo nẹp. Áo nẹp chỉ ngăn ngừa không cho bệnh tiến triển thêm. Bác sĩ Calvin Q. Trinh cho biết ông gặp rất nhiều trường hợp mẹ thấy con có dấu hiệu cong vẹo cột sống từ năm 13 tuổi và mua áo nẹp cho con mặc. Tới năm trẻ 18 tuổi mới đi khám lại, khi đó cong vẹo cột sống khó điều trị hơn. 

Vì vậy, vị chuyên gia này khuyến cáo nếu trẻ có dấu hiệu gù, cha mẹ cần lưu ý điều trị thật sớm đặc biệt trước tuổi dậy thì. Bởi sau dậy thì xương sẽ cốt hóa, trong giai đoạn dậy thì xương phát triển nhanh dẫn tới tình trạng đốt sống biến dạng, bên thấp, bên cao… dẫn tới cột sống biến dạng nên việc điều trị ít hiệu quả. Khi đó, chỉnh lại cột sống trẻ chỉ còn biện pháp phẫu thuật.

Để phòng gù, vẹo ở học sinh, các bác sĩ đều cho rằng thầy cô giáo, phụ huynh học sinh cần quan tâm hơn tới tư thế ngồi của trẻ. Khi trẻ ngồi học ở nhà hay ở trường đều tránh kiểu ngồi chồm lên trước gây mất phân bố lực những tư thế này phải tránh. Trẻ học trên lớp hay ở nhà đều cố gắng duy trì đúng tư thế.

Ngoài ra, cân nặng balo của học sinh cố gắng càng nhẹ càng tốt. Balo của trẻ không nên quá nặng, tối đa chỉ nên 5kg. Trẻ không nên cầm cặp 1 bên mà mang balo giữ lưng, có trợ lực để giữ vững cột sống. 

Ở lớp, trẻ cũng nên nghỉ giữa giờ để thay đổi tư thế, giờ ra chơi thầy cô khuyến khích trẻ hoạt động tối đa, có thể cho trẻ tập các bài tập cho trẻ để hệ cơ xương khớp được phát triển. Chế độ dinh dưỡng của trẻ cần bổ sung thêm canxi, protein. Học sinh tiểu học, trung học cơ sở cần duy trì uống sữa, các chế phẩm của sữa mỗi ngày. 

Khám và phát hiện sớm gù vẹo cột sống không dễ, khi nhìn được mắt thường đã không còn sớm. Cha mẹ, thầy cô quan sát thật kỹ phát hiện bất thường ở cột sống của trẻ. Ví dụ, trẻ đứng thẳng hai vai phải bằng nhau, hai tay thả phải bằng nhau, eo của trẻ phải cân đối nếu lệch cũng là biểu hiện lệch cột sống.