Về những áp lực đã trải qua, cô giáo Trần Thu Hương (Hà Nội) nói rằng nỗi ám ảnh lớn nhất với cô là mỗi tối về nhà nhận cuộc gọi của phụ huynh.

"Cứ nghe tiếng chuông điện thoại là tim đập, lòng lo sợ, có phụ huynh thắc mắc vì sao con ăn ít, vì sao con sợ đến lớp, vì sao con không ngủ trưa, có khi là chửi bới, bắt đền vì con bị... sút cân.

Không nhiều phụ huynh hiểu và cảm thông cho cô giáo. Một lớp 30 học sinh với 2 cô nhưng chỉ cần các con chơi đùa va chạm vào nhau là các cô “lĩnh đủ”, cô Hương kể. 

Cô Hương cũng không thể nào quên sự cố trong công việc xảy ra cách đây 8 năm - khi giáo viên này mới vào nghề. Lúc đó, cô Hương đang chăm trẻ, phụ huynh đến tận cửa lớp tìm gặp cô.

"Chưa dứt lời chào hỏi, cả bố và mẹ của trẻ mắng, chửi như tát nước vào mặt tôi. Nguyên nhân là tối qua, sau khi trẻ đi học về, gia đình phát hiện con bị bạn nào đó cắn vai và có vết bầm.

Chưa có kinh nghiệm tiếp xúc với phụ huynh nên tôi chỉ biết đứng co ro, chịu trận. Hai hàng nước mắt tuôn trào trong nỗi tủi thân, uất ức. Hàng ngày ở lớp, tôi dùng 100% sức lực cho các con nhưng nhiều khi trẻ chơi đùa, bạn này cắn bạn kia chỉ trong tích tắc, cô giáo rất khó để kiểm soát”, cô Hương nhớ lại. 

Ở một số trường, hệ thống camera được lắp trong lớp học - nơi phụ huynh có thể quan sát con và giáo viên. Điều này phần nào cũng tạo áp lực lên giáo viên mầm non vì các phụ huynh thường xuyên gọi điện, nhắn tin trách mắng.

“Lớp tôi chủ nhiệm, có học sinh đến 6 người theo dõi qua camera mỗi ngày - đại gia đình gồm bố, mẹ, ông bà nội, ngoại... Vì thế, nhất cử nhất động của cô đều bị theo dõi. Chỉ cần con có một vấn đề nào đó như ăn ít, chưa chịu ngủ trưa... cô giáo bị truy hỏi liên tục. Trong khi đó, lớp học hơn 20 học sinh. Trẻ này khóc, trẻ kia tè, trẻ khác đánh bạn... cô giáo có "ba đầu sáu tay" cũng không thể chu toàn", nữ giáo viên lắc đầu ngán ngẩm. 

"Đôi khi trẻ khóc, giáo viên chưa dỗ được, phụ huynh cũng chỉ trích rất khó nghe. Thậm chí, có phụ huynh gọi điện thẳng lên hiệu trưởng để khiếu nại, không để giáo viên có cơ hội giải thích”, cô giáo Nguyễn Thị Thơ - giáo viên Cơ sở Mầm non độc lập Ngôi nhà trẻ thơ, chia sẻ.

Mức lương thấp, công việc nặng nề, áp lực từ nhiều phía đã khiến nhiều giáo viên mầm non không thể bám trụ với nghề. 

Đó là trường hợp cô giáo Lê Thị Hồng (Hai Bà Trưng, Hà Nội). Đọc bài viết trên VietNamNet, cô Hồng chia sẻ sự cảm phục với nữ giáo viên ở Quảng Bình vì gắn bó với nghề hơn 10 năm. Cũng học sư phạm Mầm non, ra trường, cô Hồng xin vào một trường tư thục làm việc.

Nhưng sau ngày đầu tiên đi làm trở về nhà, nữ giáo viên này đã kiệt quệ về thể xác và tinh thần. "Trong buổi dã ngoại, cô chụp ít hình ảnh của trẻ hơn các bạn, gia đình cũng khiếu nại. Cô xúc cháo cho bạn bên cạnh nhiều hơn, gia đình cũng ý kiến. Thậm chí có phụ huynh còn yêu cầu đổi cô khác với lý do: "Cô chưa lập gia đình không có kinh nghiệm chăm sóc trẻ".

Đỉnh điểm, một lần bị phụ huynh mắng xối xả vì để trẻ giành nhau đồ chơi, gây vết xước trên mặt, cô Hồng đã nộp đơn xin nghỉ việc.

"Không phủ nhận có những phụ huynh tâm lý, thông cảm cho các cô nhưng áp lực từ nhiều phía đã thúc đẩy tôi dừng bước. Sau đó, tôi xin vào làm tại một siêu thị. Tính ra, tôi chỉ làm giáo viên mầm non vỏn vẹn chỉ được 3 tháng", cô Hồng nhớ lại. 

Trải lòng của cô giáo mầm non xin nghỉ việc sau 10 năm đi dạy

“Cháu vẽ ông mặt trời

Miệng ông cười thật tươi

Như miệng cười cô giáo

Dạy cháu hát, dạy cháu chơi...”

Miệng hát, tay xúc cháo cho trẻ, đầu lắc lư theo lời hát, cô Nguyễn Thúy An - giáo viên mầm non tại quận Hà Đông (Hà Nội), mồ hôi đầm đìa dỗ dành 4 trẻ ăn sáng.

Cô An chủ nhiệm lớp mẫu giáo bé, đa số các em lần đầu đến lớp. Vì thế dù cô hát, làm trò nhưng bé gái mặc váy hồng trước mặt vẫn lắc đầu, không chịu ăn, thậm chí đánh cô giáo và liên tục khóc. 

Thấy bạn khóc, 3 cô cậu xung quanh đang ăn cũng òa theo nức nở. Cô An vẫn tiếp tục hát, dỗ dành vừa đút bé này ăn vừa ôm bé kia vào lòng nịnh nọt.

“Mẫu giáo bé là những trẻ lần đầu rời xa vòng tay mẹ, đến với môi trường lạ nên khóc rất nhiều. Có bé khóc ròng rã hàng tháng, không chịu ăn, các cô phải thay nhau bồng bế từ sáng đến trưa.

Bữa trưa, trên bàn ăn của các cô chỉ là những món ăn giản được đựng trên chén đĩa sơ sài. Thậm chí, nồi canh còn chưa kịp múc ra bát. Đa số là những bữa ăn trưa trong bóng tối vì phải chờ các cháu ngủ, cô mới ăn, bật điện lại sợ các cháu tỉnh. Có những lúc, chúng tôi vừa bế học sinh vừa tranh thủ dùng thìa xúc cơm ăn cho xong bữa”, cô An chia sẻ.

Về những áp lực đã trải qua, cô giáo Trần Thu Hương (Hà Nội) nói rằng nỗi ám ảnh lớn nhất với cô là mỗi tối về nhà nhận cuộc gọi của phụ huynh.

"Cứ nghe tiếng chuông điện thoại là tim đập, lòng lo sợ, có phụ huynh thắc mắc vì sao con ăn ít, vì sao con sợ đến lớp, vì sao con không ngủ trưa, có khi là chửi bới, bắt đền vì con bị... sút cân.

Không nhiều phụ huynh hiểu và cảm thông cho cô giáo. Một lớp 30 học sinh với 2 cô nhưng chỉ cần các con chơi đùa va chạm vào nhau là các cô “lĩnh đủ”, cô Hương kể. 

Cô Hương cũng không thể nào quên sự cố trong công việc xảy ra cách đây 8 năm - khi giáo viên này mới vào nghề. Lúc đó, cô Hương đang chăm trẻ, phụ huynh đến tận cửa lớp tìm gặp cô.

"Chưa dứt lời chào hỏi, cả bố và mẹ của trẻ mắng, chửi như tát nước vào mặt tôi. Nguyên nhân là tối qua, sau khi trẻ đi học về, gia đình phát hiện con bị bạn nào đó cắn vai và có vết bầm.

Chưa có kinh nghiệm tiếp xúc với phụ huynh nên tôi chỉ biết đứng co ro, chịu trận. Hai hàng nước mắt tuôn trào trong nỗi tủi thân, uất ức. Hàng ngày ở lớp, tôi dùng 100% sức lực cho các con nhưng nhiều khi trẻ chơi đùa, bạn này cắn bạn kia chỉ trong tích tắc, cô giáo rất khó để kiểm soát”, cô Hương nhớ lại. 

Ở một số trường, hệ thống camera được lắp trong lớp học - nơi phụ huynh có thể quan sát con và giáo viên. Điều này phần nào cũng tạo áp lực lên giáo viên mầm non vì các phụ huynh thường xuyên gọi điện, nhắn tin trách mắng.

“Lớp tôi chủ nhiệm, có học sinh đến 6 người theo dõi qua camera mỗi ngày - đại gia đình gồm bố, mẹ, ông bà nội, ngoại... Vì thế, nhất cử nhất động của cô đều bị theo dõi. Chỉ cần con có một vấn đề nào đó như ăn ít, chưa chịu ngủ trưa... cô giáo bị truy hỏi liên tục. Trong khi đó, lớp học hơn 20 học sinh. Trẻ này khóc, trẻ kia tè, trẻ khác đánh bạn... cô giáo có "ba đầu sáu tay" cũng không thể chu toàn", nữ giáo viên lắc đầu ngán ngẩm. 

"Đôi khi trẻ khóc, giáo viên chưa dỗ được, phụ huynh cũng chỉ trích rất khó nghe. Thậm chí, có phụ huynh gọi điện thẳng lên hiệu trưởng để khiếu nại, không để giáo viên có cơ hội giải thích”, cô giáo Nguyễn Thị Thơ - giáo viên Cơ sở Mầm non độc lập Ngôi nhà trẻ thơ, chia sẻ.

Mức lương thấp, công việc nặng nề, áp lực từ nhiều phía đã khiến nhiều giáo viên mầm non không thể bám trụ với nghề. 

Đó là trường hợp cô giáo Lê Thị Hồng (Hai Bà Trưng, Hà Nội). Đọc bài viết trên VietNamNet, cô Hồng chia sẻ sự cảm phục với nữ giáo viên ở Quảng Bình vì gắn bó với nghề hơn 10 năm. Cũng học sư phạm Mầm non, ra trường, cô Hồng xin vào một trường tư thục làm việc.

Nhưng sau ngày đầu tiên đi làm trở về nhà, nữ giáo viên này đã kiệt quệ về thể xác và tinh thần. "Trong buổi dã ngoại, cô chụp ít hình ảnh của trẻ hơn các bạn, gia đình cũng khiếu nại. Cô xúc cháo cho bạn bên cạnh nhiều hơn, gia đình cũng ý kiến. Thậm chí có phụ huynh còn yêu cầu đổi cô khác với lý do: "Cô chưa lập gia đình không có kinh nghiệm chăm sóc trẻ".

Đỉnh điểm, một lần bị phụ huynh mắng xối xả vì để trẻ giành nhau đồ chơi, gây vết xước trên mặt, cô Hồng đã nộp đơn xin nghỉ việc.

"Không phủ nhận có những phụ huynh tâm lý, thông cảm cho các cô nhưng áp lực từ nhiều phía đã thúc đẩy tôi dừng bước. Sau đó, tôi xin vào làm tại một siêu thị. Tính ra, tôi chỉ làm giáo viên mầm non vỏn vẹn chỉ được 3 tháng", cô Hồng nhớ lại. 

Trải lòng của cô giáo mầm non xin nghỉ việc sau 10 năm đi dạy

Tuổi thơ của Triệu Tử Khang là sáng đi học, trưa về tập phục hồi chức năng như: Đứng lên ngồi xuống, đi bộ, nhấc chân, duỗi chân... Mặc dù tập luyện đau đớn, nhưng ước mơ đi lại bình thường là điều khiến nam sinh chưa một lần bỏ cuộc.

“Thời gian đó, bố mẹ là hậu phương vững chắc của tôi. Họ giúp tôi loại bỏ suy nghĩ tiêu cực, nỗ lực hơn từng ngày. Bố mẹ là người truyền cảm hứng, cứ thế tình trạng của tôi dần phục hồi.

Ban đầu là những bước đi ngắn, về sau tôi có thể tự đi quãng đường dài. Cuối cùng, tôi tự đi được trên chính đôi chân mình", Triệu Tử Khang trải lòng.

… nuôi ước mơ vào 'Harvard châu Á'

Khi còn là học sinh THCS, Triệu Tử Khang nuôi mơ ước đặt chân vào ‘Harvard châu Á’  - ĐH Thanh Hoa (ngôi trường nằm trong dự án 985 - dự án xây dựng các ngôi trường hàng đầu thế giới). Những sự bất công của số phận dường như không đánh bại được ý chí của nam sinh. 

Không lấy bệnh tật là điều cản bước, điểm số của Triệu Tử Khang luôn đứng top đầu. Điều này, chứng minh cho sự nỗ lực phi thường của nam sinh.

"Hàng ngày, hơn 6h mẹ đưa đưa tôi đến trường. Về nhà, tôi lại ngồi vào bàn học đến 23h", nam sinh chia sẻ. Ngoài thời gian học, nam sinh thường xuyên tham gia các chương trình ngoại khóa như: Dạy học trực tuyến cho các bạn vùng khó khăn, nghiên cứu khoa học...

Cứ như vậy, với sự kiên trì của bản thân, trong kỳ thi Cao khảo năm 2023, nam sinh đạt được 697/750 điểm đỗ vào ngành Khoa học Máy tính của ĐH Thanh Hoa. Nhớ lại ngày nhận giấy báo nhập học, mẹ Triệu Tử Khang nói trong nước mắt: "Cuối cùng sự cố gắng của con đã được đền đáp". Bố nam sinh bày tỏ: "Khoảnh khắc tự hào nhất trong cuộc đời của tôi".

Hiện tại, Triệu Tử Khang đã bắt đầu hòa nhập với cuộc sống sinh viên. Chia sẻ về hành trình sắp tới, nam sinh hào hứng: "Khoa học Máy tính là ngành học hấp dẫn. Tôi hy vọng sẽ sử dụng kiến thức máy tính học được để khám phá thế giới".

Theo Sohu

'Tái sinh' từ nghịch cảnh 

Triệu Tử Khang từ nhỏ được bác sĩ chẩn đoán bị bại não bẩm sinh, dẫn đến khuyết tật về thể chất và không thể đi lại bình thường. Nhớ lại ký ức tuổi thơ đầy khó khăn, nam sinh cho biết là những lần bố mẹ đưa đến các bệnh viện để khám.

Lên 6 tuổi, nam sinh vẫn chưa thể đến trường như bạn bè đồng trang lứa vì bệnh tật hành hạ. Nhưng với khát khao đến trường lớn, bố mẹ quyết định cho Triệu Tử Khang đi học nửa ngày để đảm bảo sức khỏe. Hiểu rõ cơ hội học tập của bản thân khó khăn, nên nam sinh luôn nỗ lực từng giờ khi ở lớp.

Tuổi thơ của Triệu Tử Khang là sáng đi học, trưa về tập phục hồi chức năng như: Đứng lên ngồi xuống, đi bộ, nhấc chân, duỗi chân... Mặc dù tập luyện đau đớn, nhưng ước mơ đi lại bình thường là điều khiến nam sinh chưa một lần bỏ cuộc.

“Thời gian đó, bố mẹ là hậu phương vững chắc của tôi. Họ giúp tôi loại bỏ suy nghĩ tiêu cực, nỗ lực hơn từng ngày. Bố mẹ là người truyền cảm hứng, cứ thế tình trạng của tôi dần phục hồi.

Ban đầu là những bước đi ngắn, về sau tôi có thể tự đi quãng đường dài. Cuối cùng, tôi tự đi được trên chính đôi chân mình", Triệu Tử Khang trải lòng.

… nuôi ước mơ vào 'Harvard châu Á'

Khi còn là học sinh THCS, Triệu Tử Khang nuôi mơ ước đặt chân vào ‘Harvard châu Á’  - ĐH Thanh Hoa (ngôi trường nằm trong dự án 985 - dự án xây dựng các ngôi trường hàng đầu thế giới). Những sự bất công của số phận dường như không đánh bại được ý chí của nam sinh. 

Không lấy bệnh tật là điều cản bước, điểm số của Triệu Tử Khang luôn đứng top đầu. Điều này, chứng minh cho sự nỗ lực phi thường của nam sinh.

"Hàng ngày, hơn 6h mẹ đưa đưa tôi đến trường. Về nhà, tôi lại ngồi vào bàn học đến 23h", nam sinh chia sẻ. Ngoài thời gian học, nam sinh thường xuyên tham gia các chương trình ngoại khóa như: Dạy học trực tuyến cho các bạn vùng khó khăn, nghiên cứu khoa học...

Cứ như vậy, với sự kiên trì của bản thân, trong kỳ thi Cao khảo năm 2023, nam sinh đạt được 697/750 điểm đỗ vào ngành Khoa học Máy tính của ĐH Thanh Hoa. Nhớ lại ngày nhận giấy báo nhập học, mẹ Triệu Tử Khang nói trong nước mắt: "Cuối cùng sự cố gắng của con đã được đền đáp". Bố nam sinh bày tỏ: "Khoảnh khắc tự hào nhất trong cuộc đời của tôi".

Hiện tại, Triệu Tử Khang đã bắt đầu hòa nhập với cuộc sống sinh viên. Chia sẻ về hành trình sắp tới, nam sinh hào hứng: "Khoa học Máy tính là ngành học hấp dẫn. Tôi hy vọng sẽ sử dụng kiến thức máy tính học được để khám phá thế giới".

Theo Sohu

Cuộc điện thoại này của một người em khiến tôi khá bất ngờ. Khi dạy lớp 12, việc tính thể tích của một vật thể được tạo ra khi quay một đường cong quanh một trục số là những bài toán tôi và học sinh thường xuyên gặp.

Với những bài toán dạng này, thầy trò chúng tôi rất dễ dàng giải khi chỉ cần biến đổi một chút rồi áp dụng công thức. Nhưng đây là bài toán thực tế, không có công thức nào để áp dụng, vậy phải làm thế nào?

Vẽ hình cái săm ô tô đã được bơm căng, suy nghĩ một chút, tôi nhận ra: Cái săm này được tạo nên bởi một hình tròn quay quanh một trục. Vậy đầu tiên cần phải biết rằng để tính được thể tích của cái săm, cần phải viết được phương trình của mặt cắt có hình là hình tròn của chiếc săm.

Để viết được phương trình mặt cắt này, cần biết bán kính của nó. Bán kính của hình tròn này (R) sẽ bằng bán kính của săm (R2) trừ đi bán kính của hình tròn trong lòng cái săm (R1): 2R = R2 – R1. Sau đó, thay vào công thức, chúng ta sẽ tính được thể tích của săm.

Tôi gọi em để lấy các số liệu như: bán kính R1, R2 của cái săm. Có số liệu cụ thể, tôi cho em kết quả. Em chia sẻ đã tham khảo một số thầy giáo dạy Toán khác nhưng chưa đưa ra kết quả.

Điều em chia sẻ hoàn toàn chính xác. Thực tế, nhiều thầy cô có chuyên môn tốt, gặp bài toán lý thuyết có thể phân tích, suy luận hoặc áp dụng công thức cho ra kết quả tuy vậy khi gặp bài toán cụ thể, cần xây dựng công thức để tính lại lúng túng. Các thầy cô khó khăn như vậy nên sẽ rất khó để mong học sinh linh hoạt khi gặp bài toán thực tế.

Nhiều năm trước, khi tranh luận với một anh đồng nghiệp về cách dạy Toán, tôi có nói là nên minh họa nhiều hơn bằng hình vẽ hay ví dụ cụ thể trong quá trình dạy học để các em học sinh có thể hiểu được bài.

Tôi lấy vài ví dụ để minh họa cho quan điểm của mình, thứ nhất bài toán về Tam thức bậc 2 – một bài toán rất có bản của phần Toán trong chương trình THPT; bài toán thứ hai là bài toán lượng giác liên quan đến góc lượng giác; bài toán cuối cùng là một bài hình học không gian. 

Theo quan điểm của tôi, khi dạy những bài này, giáo viên nên minh họa bằng hình vẽ và những hình ảnh cụ thể ở ngoài cuộc sống để các em học sinh dễ dàng hình dung. Chẳng hạn khi dạy về hai đường thẳng song song, đường thẳng vuông góc với mặt phẳng… giáo viên có thể chỉ cho học sinh thấy sàn nhà với trần nhà là hình ảnh hai mặt phẳng song song, tường nhà và sàn nhà là hình ảnh của hai mặt phẳng vuông góc…

Tôi vẫn nhớ khi dạy bài tính thể tích hình khối của một vật thể khi quay một một hình phẳng (được giới hạn bởi một đường cong) quanh một trục, tôi có dùng… một viên gạch để minh họa. Cả lớp ngạc nhiên, cười ồ lên nhưng rồi các em nhanh chóng thích thú vì bài học thú vị, dễ hiểu. Những ví dụ trực quan này sẽ giúp học sinh sẽ có thể dễ dàng hiểu và hiểu sâu được những vấn đề cơ bản này.

"Nếu như chúng ta không giải thích được một vấn đề để một đứa trẻ hiểu được nghĩa là chúng ta vẫn chưa hiểu được vấn đề đó” (Albert Einstein).

“Việc dạy học Toán là phải làm sao cho những điều trông có vẻ rối rắm, phức tạp trở thành đơn giản, đó mới là cái đẹp của Toán học. Tôi nghĩ điều đó tốt hơn là những cuộc thi đua” - GS Ngô Bảo Châu từng chia sẻ. Sơ đồ tuyến tính: “Hiểu –> thích –> say mê khám phá –> thành công/ hạnh phúc” là logic.

Anh bạn tôi - cũng là một giáo viên, không đồng ý với quan điểm này. Có thể do đối tượng học sinh của anh đều là những học sinh khá giỏi, có tư duy tốt, không cần minh họa nhiều trong giờ học. Rất may là những lần thay sách giáo khoa sau này, những vấn đề cơ bản đều đã được minh họa bằng những hình ảnh cụ thể, rất dễ hiểu. Những thay đổi tích cực cũng đã thay cho câu trả lời của tôi với anh bạn đồng nghiệp.

Để học sinh yêu và không sợ Toán hay các môn khác, vai trò của người giáo viên là vô cùng quan trọng.

Trong một buổi tọa đàm trực tuyến mới đây, GS Phùng Hồ Hải - nguyên Viện trưởng Viện Toán học Việt Nam, nhận định: "Việc hóa giải nỗi sợ Toán cho các học sinh phổ thông là sứ mạng của những người làm Toán. Ngoài ra, việc hóa giải nỗi sợ Toán hay bất kỳ môn học nào, để rồi sau đó tạo nên niềm say mê, yêu thích của học sinh với các môn học đó, rất cần đến những thầy cô trực tiếp".

Điều này cũng đã được nhà báo Thomas Friedman viết trong Thế giới phẳng: “Khi rời ghế nhà trường, chúng ta thường không nhớ những thầy cô đã giải giúp chúng ta những bài toán khó, chúng ta chỉ thường nhớ những người giúp chúng ta tự giải được những bài toán đó”.

Trong hội nghị Toán học vừa qua, Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Kim Sơn cũng nói: Giáo dục Toán học trong đời thường vẫn đang làm tốt nhưng phải làm tốt hơn. Làm sao để học sinh không thấy sợ, yêu thích và thấy môn Toán hữu ích, cần phải học”. 

Cuộc sống chất chứa ngồn ngộn những chất liệu để có thể từ đó tạo nên các tác phẩm hay. Toán học cũng vậy, chất liệu để giúp người giáo viên biến một giờ học Toán trở nên thú vị cũng “ngồn ngộn”, quan trọng là người giáo viên có thể tận dụng hay không. Những chất liệu, những hình ảnh thực tế của cuộc sống khi được đưa vào minh họa cho bài giảng sẽ giúp giờ học trở nên thú vị, bài toán phức tạp đôi khi trở thành đơn giản. 

Những hình ảnh minh họa, những ví dụ thực tế sẽ giúp những vấn đề, bài toán phức tạp nhưng một đứa trẻ cũng có thể hiểu được; giúp học sinh: “không thấy sợ, yêu thích và thấy môn Toánhữu ích, cần phải học”.

Phạm Xuân Anh(Giáo viên Toán, Bắc Ninh)

- Alo, anh à. Anh có rảnh không?
- Anh có.
- Anh giúp em vấn đề này với.
- Được, em nói đi.
- Anh tính giúp em thể tích của một cái săm ô tô đã được bơm căng có được không?
- Để anh xem, lúc nữa anh gọi lại cho nhé.
- Ok anh.

Cuộc điện thoại này của một người em khiến tôi khá bất ngờ. Khi dạy lớp 12, việc tính thể tích của một vật thể được tạo ra khi quay một đường cong quanh một trục số là những bài toán tôi và học sinh thường xuyên gặp.

Với những bài toán dạng này, thầy trò chúng tôi rất dễ dàng giải khi chỉ cần biến đổi một chút rồi áp dụng công thức. Nhưng đây là bài toán thực tế, không có công thức nào để áp dụng, vậy phải làm thế nào?

Vẽ hình cái săm ô tô đã được bơm căng, suy nghĩ một chút, tôi nhận ra: Cái săm này được tạo nên bởi một hình tròn quay quanh một trục. Vậy đầu tiên cần phải biết rằng để tính được thể tích của cái săm, cần phải viết được phương trình của mặt cắt có hình là hình tròn của chiếc săm.

Để viết được phương trình mặt cắt này, cần biết bán kính của nó. Bán kính của hình tròn này (R) sẽ bằng bán kính của săm (R2) trừ đi bán kính của hình tròn trong lòng cái săm (R1): 2R = R2 – R1. Sau đó, thay vào công thức, chúng ta sẽ tính được thể tích của săm.

Tôi gọi em để lấy các số liệu như: bán kính R1, R2 của cái săm. Có số liệu cụ thể, tôi cho em kết quả. Em chia sẻ đã tham khảo một số thầy giáo dạy Toán khác nhưng chưa đưa ra kết quả.

Điều em chia sẻ hoàn toàn chính xác. Thực tế, nhiều thầy cô có chuyên môn tốt, gặp bài toán lý thuyết có thể phân tích, suy luận hoặc áp dụng công thức cho ra kết quả tuy vậy khi gặp bài toán cụ thể, cần xây dựng công thức để tính lại lúng túng. Các thầy cô khó khăn như vậy nên sẽ rất khó để mong học sinh linh hoạt khi gặp bài toán thực tế.

Nhiều năm trước, khi tranh luận với một anh đồng nghiệp về cách dạy Toán, tôi có nói là nên minh họa nhiều hơn bằng hình vẽ hay ví dụ cụ thể trong quá trình dạy học để các em học sinh có thể hiểu được bài.

Tôi lấy vài ví dụ để minh họa cho quan điểm của mình, thứ nhất bài toán về Tam thức bậc 2 – một bài toán rất có bản của phần Toán trong chương trình THPT; bài toán thứ hai là bài toán lượng giác liên quan đến góc lượng giác; bài toán cuối cùng là một bài hình học không gian. 

Theo quan điểm của tôi, khi dạy những bài này, giáo viên nên minh họa bằng hình vẽ và những hình ảnh cụ thể ở ngoài cuộc sống để các em học sinh dễ dàng hình dung. Chẳng hạn khi dạy về hai đường thẳng song song, đường thẳng vuông góc với mặt phẳng… giáo viên có thể chỉ cho học sinh thấy sàn nhà với trần nhà là hình ảnh hai mặt phẳng song song, tường nhà và sàn nhà là hình ảnh của hai mặt phẳng vuông góc…

Tôi vẫn nhớ khi dạy bài tính thể tích hình khối của một vật thể khi quay một một hình phẳng (được giới hạn bởi một đường cong) quanh một trục, tôi có dùng… một viên gạch để minh họa. Cả lớp ngạc nhiên, cười ồ lên nhưng rồi các em nhanh chóng thích thú vì bài học thú vị, dễ hiểu. Những ví dụ trực quan này sẽ giúp học sinh sẽ có thể dễ dàng hiểu và hiểu sâu được những vấn đề cơ bản này.

"Nếu như chúng ta không giải thích được một vấn đề để một đứa trẻ hiểu được nghĩa là chúng ta vẫn chưa hiểu được vấn đề đó” (Albert Einstein).

“Việc dạy học Toán là phải làm sao cho những điều trông có vẻ rối rắm, phức tạp trở thành đơn giản, đó mới là cái đẹp của Toán học. Tôi nghĩ điều đó tốt hơn là những cuộc thi đua” - GS Ngô Bảo Châu từng chia sẻ. Sơ đồ tuyến tính: “Hiểu –> thích –> say mê khám phá –> thành công/ hạnh phúc” là logic.

Anh bạn tôi - cũng là một giáo viên, không đồng ý với quan điểm này. Có thể do đối tượng học sinh của anh đều là những học sinh khá giỏi, có tư duy tốt, không cần minh họa nhiều trong giờ học. Rất may là những lần thay sách giáo khoa sau này, những vấn đề cơ bản đều đã được minh họa bằng những hình ảnh cụ thể, rất dễ hiểu. Những thay đổi tích cực cũng đã thay cho câu trả lời của tôi với anh bạn đồng nghiệp.

Để học sinh yêu và không sợ Toán hay các môn khác, vai trò của người giáo viên là vô cùng quan trọng.

Trong một buổi tọa đàm trực tuyến mới đây, GS Phùng Hồ Hải - nguyên Viện trưởng Viện Toán học Việt Nam, nhận định: "Việc hóa giải nỗi sợ Toán cho các học sinh phổ thông là sứ mạng của những người làm Toán. Ngoài ra, việc hóa giải nỗi sợ Toán hay bất kỳ môn học nào, để rồi sau đó tạo nên niềm say mê, yêu thích của học sinh với các môn học đó, rất cần đến những thầy cô trực tiếp".

Điều này cũng đã được nhà báo Thomas Friedman viết trong Thế giới phẳng: “Khi rời ghế nhà trường, chúng ta thường không nhớ những thầy cô đã giải giúp chúng ta những bài toán khó, chúng ta chỉ thường nhớ những người giúp chúng ta tự giải được những bài toán đó”.

Trong hội nghị Toán học vừa qua, Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Kim Sơn cũng nói: Giáo dục Toán học trong đời thường vẫn đang làm tốt nhưng phải làm tốt hơn. Làm sao để học sinh không thấy sợ, yêu thích và thấy môn Toán hữu ích, cần phải học”. 

Cuộc sống chất chứa ngồn ngộn những chất liệu để có thể từ đó tạo nên các tác phẩm hay. Toán học cũng vậy, chất liệu để giúp người giáo viên biến một giờ học Toán trở nên thú vị cũng “ngồn ngộn”, quan trọng là người giáo viên có thể tận dụng hay không. Những chất liệu, những hình ảnh thực tế của cuộc sống khi được đưa vào minh họa cho bài giảng sẽ giúp giờ học trở nên thú vị, bài toán phức tạp đôi khi trở thành đơn giản. 

Những hình ảnh minh họa, những ví dụ thực tế sẽ giúp những vấn đề, bài toán phức tạp nhưng một đứa trẻ cũng có thể hiểu được; giúp học sinh: “không thấy sợ, yêu thích và thấy môn Toánhữu ích, cần phải học”.

Phạm Xuân Anh(Giáo viên Toán, Bắc Ninh)