Trong nhiều năm qua, tôi đã đọc được nhiều câu chuyện cuộc đời của một thế hệ được gọi là “lạc lối”. Đối mặt với cơ hội việc làm có hạn, nhiều người sống độc thân, không con cái. Điều tra dân số năm 2015 của Nhật Bản cho thấy có 3,4 triệu người trong khoảng 40-50 tuổi không kết hôn và sống cùng bố mẹ.

Vụ tấn công bằng dao tàn bạo vào tháng 5/2019, trong đó thủ phạm là một người đàn ông khoảng 50 tuổi thất nghiệp nhiều năm, sống cùng họ hàng, khiến tôi nghĩ đến việc nói về những người có cuộc đời gián đoạn bởi “kỷ băng hà thất nghiệp”.

Một tháng sau vụ tấn công, Chính phủ công bố kế hoạch giúp người dân thất nghiệp ở độ tuổi 20 có những công việc toàn thời gian, với mục tiêu hỗ trợ 300.000 người trong 3 năm.

Theo khảo sát của Chính phủ vào tháng 3/2019, Nhật Bản ước tính có khoảng 613.000 hikikomori ở độ tuổi trung niên. Hikikomori là một khái niệm thường được dùng để mô tả những người sống khép kín với xã hội, suốt ngày chui trong phòng ngủ của mình. Trong số những người ở độ tuổi ngoài 40, cứ 3 người thì có 1 người như vậy bởi vì họ không thể tìm được việc làm sau khi học xong.

Việc xác định đối tượng phỏng vấn không khó bằng việc khiến họ mở lòng với một nhà báo. Một lợi thế là chúng tôi ở cùng một thế hệ. Tuy nhiên, nhiều người vô cùng xấu hổ về việc họ đã thất bại trong việc trở thành một người thành công theo khuôn mẫu của cha mẹ họ. Vì thế, cuộc trò chuyện của chúng tôi rất khó xử và đau buồn.

Tôi đã rất vui khi một nhân viên xã hội giới thiệu cho một người đang phục hồi tâm lý để hoà nhập lại thế giới việc làm.

Vấn đề 8050

Michinao Kono từng nhốt mình ở trong nhà nhiều năm.

Tháng 5/2019, một người đàn ông cầm dao đã tấn công một nhóm người đang đứng đợi xe buýt ở Kawasaki, làm thiệt mạng 2 người và làm bị thương 18 người khác, trong đó có hơn 10 học sinh. Sau đó, thủ phạm tự đâm mình tới chết. Các kênh truyền thông đưa tin về sự việc, ám chỉ tới “vấn đề 8050” – tức là những người Nhật trung niên, sống khép kín cùng với cha mẹ già.

Cái nhãn này đã được “dán” cho Kono, người đàn ông 45 tuổi, thất nghiệp và chưa bao giờ ra khỏi nhà. Anh cảm thấy bối rối với thành kiến của xã hội Nhật Bản khi coi những người như anh giống như những quả bom hẹn giờ. “Không có cơ hội để tôi phạm tội như thế, nhưng tôi nghĩ mình phải chấm dứt tình trạng này bởi vì tình hình kinh tế của tôi đang đi vào ngõ cụt” – anh nói.

Từ khi sinh ra, Kono đã được định sẵn để có một tương lai đầy hứa hẹn. Bố anh làm việc cho một doanh nghiệp huyền thoại của Nhật Bản. Ông kiếm đủ tiền để mua ô tô và một ngôi nhà có sân trước – một dấu hiệu của một gia đình giàu có ở nước này thời đó.

Bản thân Kono cũng theo học ĐH Kyoto – trường đại học lâu đời thứ 2 của Nhật Bản và là một trong những ngôi trường cạnh tranh nhất quốc gia. Tuy nhiên, việc thiếu các kỹ năng xã hội khiến anh trở thành một kẻ cô độc. Anh nói rằng đó là hậu quả của việc anh bị bắt nạt ở trường cấp 2.

Kono thường xuyên trốn học, đến nỗi 8 năm học đại học anh vẫn chưa tích lũy đủ số tín chỉ để tốt nghiệp. Điều này khiến anh không đủ điều kiện để tiếp tục học. Thời điểm đó rơi đúng vào “kỷ băng hà thất nghiệp”, vì thế anh thậm chí còn không cố gắng đi tìm việc. Bởi vì “ngay cả khi tôi cố, cũng sẽ vô ích”.

Anh sống cùng bố mẹ. Ngày tháng cứ thế trôi đi. Khi nào buồn chán, anh sẽ tham dự các buổi hòa nhạc của nhóm nhạc pop nữ Morning Musume. Anh tự mình đặt vé máy bay giá rẻ đi du lịch Đông Nam Á. Bố mẹ anh đã chi trả cho các khoản phát sinh, anh tự trả tiền cho những món đắt đỏ hơn bằng thẻ tín dụng, lên tới 28.400 USD trước khi bị vỡ nợ. Hiện tại, gia đình anh sống nhờ tiền trợ cấp của bố anh. “Tôi đã tự đào hố chôn mình. Tôi trốn tránh thực tế. Cuộc sống của tôi đã trật bánh khá nhiều”.

Giữa thời điểm dư luận Nhật Bản đang xôn xao về vụ tấn công bằng dao, Kono tình cờ gặp Takaaki Tamada – người đang điều hành một tổ chức phi lợi nhuận ở Kyoto. Nhiệm vụ của nhóm là tiếp cận những người ở tuổi trung niên, sống cùng cha mẹ già. “Chúng tôi phải kết nối với họ” trước khi các bậc phụ huynh qua đời và người con bị bỏ lại phía sau.

Mùa hè năm 2019, Kono nộp đơn xin làm công việc văn thư ở 3 nơi mà thành phố Takarazuka đã tạo ra để giúp những người bị “đóng băng” trong “kỷ băng hà thất nghiệp”. Anh không biết rằng mình sẽ phải cạnh tranh với 1.815 ứng viên khác trên khắp cả nước.

Kono không làm công việc nào trong 3 công việc này, bởi vì nó yêu cầu anh phải thuê nhà riêng để tránh mất 90 phút đi làm mỗi chiều. Hồi tháng 11 năm ngoái, anh đã nhận công việc rửa bát ở một nhà hàng ramen và hi vọng rằng nếu học được nghề, một ngày nào đó anh sẽ tự mở một quán ăn của riêng mình. Anh phải đứng nhiều giờ, thường phải làm việc đến quá nửa đêm và kiếm được khoảng 150.000 yên mỗi tháng, chỉ cao hơn mức lương tối thiểu một chút. Đến tháng Giêng năm nay thì anh nghỉ việc. “Nó đã đánh gục cơ thể tôi” – anh nói.

Theo lời mời của Kono, tôi tới Nara vào giữa tháng Giêng để tham dự một buổi họp của nhóm anh – nhóm những người cùng giúp đỡ nhau vượt khó. Anh không được trả lương cho công việc này nhưng công việc trưởng nhóm cũng giúp anh có thêm một dòng kinh nghiệm trong đơn xin việc.

Có 10 người trong nhóm nếu không tính Kono. Anh bắt đầu buổi họp bằng cách chia sẻ câu chuyện của mình. Sau đó, một người đàn ông 33 tuổi kể rằng anh đã về quê được vài năm kể từ khi bỏ học thạc sĩ. Một người phụ nữ 46 tuổi đang sống cùng mẹ nói rằng, cô quá yếu để làm việc sau khi sống cô lập mình trong nhiều năm. Một người đàn ông 44 tuổi có bằng đại học tự hỏi rằng liệu anh có thể chịu đựng được bao lâu khi làm những công việc nặng nhọc như phát tờ rơi.

Một người đàn ông hơn 70 tuổi kể về cậu con trai - người mà kể từ khi trượt đại học cách đây hơn 20 năm đã nhốt mình trong phòng, hầu hết là xem tivi và lướt Internet. “Ông có nói chuyện với cậu ấy về công việc cậu ấy muốn làm trong tương lai không?” - Kono hỏi, ngồi khoanh tay trên bàn. Ông bố nói rằng họ từng nói chuyện đó một lần, nhưng không còn nói tới nữa. Khi Kono hỏi cậu ấy có bạn bè gì không, ông bố trả lời “không có”.

Cuộc hội thoại làm tôi nhớ tới chuyện Kono kể về việc bố anh từng làm phiền anh bằng cách nói tới việc làm và sau đó 2 người không còn nói về tương lai nữa. Sau đó, anh ấy ý thức hơn về việc bố mẹ mình sắp đi hết cuộc đời: bố anh không còn lái xe được nữa, còn lưng của mẹ anh thì ngày càng gù theo tuổi tác.

Sau khi dừng công việc rửa bát, Kono đã nộp đơn xin làm một số công việc văn thư trong cơ quan nhà nước. Anh bị từ chối 3 lần và đang chờ phản hồi từ những nơi khác. Các công ty tư nhân đang cắt giảm nhân sự do ảnh hưởng của Covid-19, vì thế đây có lẽ là lựa chọn duy nhất của anh. “Đây là cơ hội cuối cùng để tôi tái hòa nhập xã hội”.

Người Nhật muốn từ 75 tuổi mới bị coi là già

Nhiều người Nhật cho rằng họ vẫn có thể tiếp tục làm việc sau 65 tuổi.

Kể từ khi tái hợp với Vương Phi, Tạ Đình Phong duy trì một mối quan hệ kín tiếng bất chấp sự tò mò của truyền thông và người hâm mộ. Ngày 24/9 mới đây, Tạ Đình Phong xuất hiện trong chương trình Bạn có hẹn với Lỗ Dự.Tại đây, nam nghệ sĩ chia sẻ về những trải nghiệm và sự thay đổi tích cực của bản thân thời gian qua.

Khi được hỏi có nghĩ đến việc sẽ kết hôn trong tương lai hay không, tài tử họ Tạ khẳng định: "Tôi sẽ không kết hôn nữa". Đây là lần hiếm hoi ngôi sao nổi tiếng thẳng thắn nói về chuyện tình cảm sau nhiều năm im lặng. 

Tạ Đình Phong và Vương Phi yêu nhau từ năm 2000 nhưng mối quan hệ khi đó kéo dài không lâu. 13 năm sau khi chia tay, họ tái hợp trong sự ngỡ ngàng của người hâm mộ. Dù hiện tại rất hạnh phúc bên Vương Phi nhưng Tạ Đình Phong và Vương Phi đều bày tỏ quan điểm không tái hôn. 

Tạ Đình Phong từng trải qua một cuộc hôn nhân đổ vỡ còn Vương Phi đã có hai đời chồng và hai con gái riêng. Ở tuổi 52, Vương Phi không thích cảm giác ràng buộc của hôn nhân. Cô từng chia sẻ trong một bài phỏng vấn: "Hôn nhân chỉ mang tính hình thức, tôi cảm thấy như hiện tại là hạnh phúc rồi, rất tự do".

Tháng 7 vừa rồi, đại diện của Tạ Đình Phong cũng phủ nhận thông tin Vương Phi sinh con cho bạn trai kém tuổi và khẳng định, cặp tình nhân lệch tuổi không có ý định có con chung. 

Theo Sohu, quan điểm tình yêu và hôn nhân hiện tại của Tạ Đình Phong chịu tác động rất nhiều từ bạn gái - nữ ca sĩ Vương Phi. Không chỉ tác động tới bạn trai kém tuổi về quan điểm hôn nhân, Vương Phi cũng giúp nam diễn viên họ Tạ thay đổi cách nhìn nhận các mối quan hệ và giảng hòa với gia đình. 

Tờ Netease Entertainment đưa tin, trong cuộc trò chuyện với Lỗ Dự, Tạ Đình Phong cũng nhắc đến việc anh đã làm hòa với cha ruột, ngôi sao kỳ cựu Tạ Hiền sau nhiều năm căng thẳng. 

Trong cuộc trò chuyện, Tạ Đình Phong nhắc lại bài diễn văn khi đứng trên sân khấu chia sẻ cảm xúc khi đoạt giải Nam diễn viên chính xuất sắc cách đây 10 năm: "Con mong bố tha thứ cho đứa trẻ thô lỗ và bất lịch sự này. Bố đã nuôi dạy đứa con rắc rối này rất vất vả. Con xin lỗi bố". Rời khỏi sân khấu, Tạ Đình Phong cũng gọi điện cho cha ruột và nói những lời ngọt ngào với ông. 

Tạ Đình Phong cho biết, anh vốn có quan hệ xa cách với cha mẹ. Tuy nhiên, mọi thứ thay đổi khi anh bắt tay vào việc nấu ăn, thưởng thức những món ăn ngon, nghiên cứu cách tạo nên chúng. Anh cho rằng, ẩm thực là một cách tuyệt vời để xây dựng giao tiếp giữa các thành viên trong gia đình. 

Anh kể: "Khi nấu ăn, tôi có cớ để gọi cho mẹ, hỏi bà về công thức nấu ăn hoặc gọi điện nói với bố rằng: "Bố à, con vừa nấu một món ngon, bố muốn thử nó không?"". Anh khẳng định với MC chương trình rằng, anh đã làm hòa với cha ruột qua những món ăn. 

Tạ Đình Phong hiện có một sự nghiệp đáng ngưỡng mộ. Anh không chỉ là diễn viên, đạo diễn, nhà sản xuất điện ảnh mà còn là doanh nhân tài năng, giàu có. Khối tài sản Tạ Đình Phong sở hữu ước tính 143 triệu USD. Gần đây, nam diễn viên gây chú ý khi bày tỏ dự định bỏ quốc tịch Canada, giữ lại duy nhất quốc tịch Trung Quốc.