Nhận định, soi kèo Guyana vs Guatemala, 08h00 ngày 22/3: Chờ mưa bàn thắng

Không biết nên không tổn thương

- 2023 là năm bận rộn với NSND Lê Khanh khi chị tham gia tới 2 phim điện ảnh, 1 phim truyền hình, quay từ Nam ra Bắc. Nhìn lại năm qua chị hài lòng với những gì mình đã làm được chứ? 

Tôi tiếc là 1 năm chỉ có 365 ngày, giá có nhiều ngày gấp đôi mình sẽ làm được gấp đôi. Tôi bằng lòng vì đã được tin tưởng và đáp ứng được sự tin tưởng ấy, đáp ứng được công việc từ đầu tới cuối mà không bỏ cuộc. 

Với nghệ sĩ, chỉ khi nào không còn sức khỏe và vô duyên mới hết việc. Ăn thì no rồi, mặc cũng đủ ấm và đẹp rồi, những người trung tuổi cũng hoàn thành vai trò của mình, phần còn lại là mỗi ngày được khẳng định sự cần thiết của mình trong đời sống. Đó là niềm hạnh phúc nhất!

Người trung tuổi đi làm thường xuyên mà cứ mặc cảm là lớn tuổi đã tự loại mình ra khỏi guồng quay công việc. Làm việc với thế hệ sau thấy bản thân trẻ ra, khỏe ra, không cũ mà luôn mới.  

- Liệu có còn điều gì khiến chị tiếc nuối? Ví như thời gian phát sóng phim 'Nơi giấc mơ tìm về' chị đóng chính nhận ý kiến trái chiều?

Không! Tôi không quan tâm nhiều tới điều đó. Tôi cũng không thường xuyên đối diện với mạng nên không biết hết được. Nhưng khán giả có bao nhiêu tầng lớp với tính cách, gu khác nhau. Mỗi người đều có quyền tưởng tượng ra nhân vật theo cách riêng. Hơn ai hết người nghệ sĩ chịu trách nhiệm về tạo hình vai diễn của mình trên cơ sở thống nhất sáng tạo của cả một ê-kíp. Do vậy tôi không để tâm lắm với nhận xét trái chiều của khán giả. 

- Thực sự chị có bao giờ tổn thương vì những bình luận tiêu cực?

Thật ra tôi không đọc các bình luận đó. Vì không biết nên không tổn thương. Tôi tôn trọng mọi ý kiến của khán giả. Điều đó chứng tỏ họ có xem và trung thực với cảm quan của mình. Nghệ sĩ chuyên nghiệp phải đối diện với những điều đó và tôi không vì thế mà phân tán việc làm nghề. Bởi vậy, có đọc điều gì không như ý tôi cũng không phản hồi. Thực ra tôi rất hài lòng với tạo hình nhân vật bà Lan trong Nơi giấc mơ tìm về. Đây có thể nói là vai diễn hội tụ tất cả những vai diễn từ trước đến nay của Lê Khanh nên tôi rất thích nhân vật này. 

Chỉ dừng đóng phim nếu hết duyên và không đủ sức khỏe

- Chị nói 2023 "bay lượn như chim" khi bận rộn với quá nhiều dự án, chị sắp xếp thời gian cho gia đình như thế nào?

Tôi vẫn sắp xếp được bình thường như mấy chục năm trước. Cả đời tôi làm mãi việc này. Khi đi làm chu toàn trách nhiệm của một nghệ sĩ, về nhà làm hết trách nhiệm của một người vợ, người mẹ, không hụt, không thiếu bất cứ cái gì.

Và đương nhiên, khi rời một dự án phim người ta quyến luyến, nhớ nhung và thấy sự tồn tại của mình là cần thiết, nghĩa là mình phải làm việc rất có tâm. Về nhà cũng vậy! Sau mỗi dự án, các con lại mong mẹ trở về và tôi tận dụng tối đa thời gian ở bên gia đình như mấy chục năm trước. Mấy đời nhà tôi đều sống như thế rồi!

- Có cảm giác khi về hưu, rời Nhà hát Tuổi Trẻ, NSND Lê Khanh hoạt động mạnh mẽ hơn trước. Dường như với chị không có khái niệm "về hưu"? 

Nghệ sĩ không có tuổi hưu chứ không chỉ mình tôi. Mẹ tôi 82 tuổi mới dừng hẳn đóng phim vì bà không thể thuộc được lời thoại. Nếu không có gì thay đổi, tối thiểu tôi cũng phải được như mẹ. Khi nào hết duyên phải chấp nhận hoặc do sức khỏe không cho phép mới dừng lại. Còn nếu còn sức khỏe để đi làm vừa có tiền, vừa được gặp gỡ bạn bè, mỗi dự án lại có một 'ngôi nhà mới', những đồng nghiệp mới, vui lắm!

- Mẹ chị, nghệ sĩ Lê Mai dừng đóng phim vì khó thuộc thoại, em gái chị - nghệ sĩ Lê Vi thì ở nước ngoài, chị cả Lê Vân đã lâu không lên sóng. Khán giả mong một ngày nào đó cả 3 chị em cùng tham gia một dự án nhưng có vẻ điều này là bất khả thi?

Trong gia đình tôi nhiều lắm chỉ từng cặp 1 đóng với nhau, ví dụ trước đây tôi đóng với bố (NSND Trần Tiến - PV), chị Lê Vân với bố, lúc tôi đóng với mẹ... nhưng mấy chị em chưa có dịp. Nhưng điều này rất đơn giản, đó là các nhà sản xuất phải yêu cầu chứ chúng tôi không thể có tiền tự làm phim với nhau được.

Gia đình tôi không bao giờ nghĩ là bố mất đi

- Đây là thời điểm chị đã hoàn tất mọi dự án và dành thời gian cho gia đình, gia đình NSND Lê Khanh đã chuẩn bị Tết đến đâu rồi? 

Xong xuôi hết rồi! Cái gì cần cũng có rồi. Người Bắc hay ăn Tết sớm, người yêu Tết lại càng sớm hơn, khi nào xuất hiện cành đào là cảm thấy Tết nên nếu chơi đào sớm thì Tết đến sớm. Tết của tôi luôn có gia đình, từ xưa đến nay vẫn vậy.

- Cái Tết đầu tiên khi có người thân qua đời luôn là cái Tết buồn và khó khăn, còn với NSND Lê Khanh thì sao? Gia đình chị đã trải qua cái Tết đầu tiên khi NSND Trần Tiến mất thế nào?

Cũng bình thường! Ngay cả cách gia đình tôi tổ chức tang lễ cho bố tôi cũng thế. Mọi người bất ngờ lắm vì sao nó thanh nhẹ, siêu thoát và lãng mạn đúng kiểu nghệ sĩ như vậy. Bố tôi không có gì ân hận, bao nhiêu cái đẹp, cái hay, giá trị ông đã để lại cho cuộc đời và mọi người yêu quý thế là quá hạnh phúc rồi. Hôm đám tang bố, tôi lấy 1 bài thơ của ông ngoại và 3 chị em cùng đọc để chia tay bố.

Gia đình tôi không bao giờ nghĩ là bố mất đi mà ông đã bay lên một cõi khác để tuổi già không còn khó khăn vì bệnh tật. Bao nhiêu năm ông mắc bệnh phổi nên hơn ai hết ông rất cực. Mọi người được thở, được đi chơi ra ngoài hít không khí còn ông chỉ ở trong 4 bức tường sống với 4 bình oxy các loại. Nên khi ông trút hơi thở cuối cùng thì nhẹ nhàng và hạnh phúc tới phút chót, sạch sẽ, thơm tho, tỉnh táo.

Ông như người đi ngủ trong vòng tay 3 con 1 lúc. Chúng tôi nói với nhau sao bố mình sướng thế, tiên cũng chỉ đến thế này. Cho nên gia đình tôi tổ chức tang lễ như một lời tạm biệt để ông đi chơi tiếp. Không có giọt nước mắt nào, không bi ai bi lụy, không sến sẩm mà lịch lãm, nhẹ nhàng, thanh thoát. Giờ mỗi ngày cũng thế. Ông ở với tôi nên mình ăn gì ông ăn nấy, sáng dậy tôi vẫn chào bố như ông vẫn còn ở đó. 

- Gia đình chị quan niệm NSND Trần Tiến không mất đi mà đang dạo chơi đâu đó, vì vậy có nghĩa mọi nếp trong gia đình ngày Tết như bao năm vẫn được giữ như cũ?

Đúng vậy! Vì tôi tin chết không phải là hết nên không bi ai gì cả. Chết là tiếp tục ở một cõi khác, cõi đó nhẹ nhàng hơn, lung linh hơn và đỡ truân chuyên hơn. Tết năm nay chúng tôi vẫn như mọi năm, Tết là sum họp và tưởng nhớ!  

NSND Lê Khanh trong phim 'Nơi giấc mơ tìm về'

Ảnh: Quỳnh An

Đây là tựa sách mới nhất trong Tủ sách kiến thức di sản của NXB Kim Đồng về Hà Nội, gồm 300 trang, chia thành hai cuốn Thăng Long Kinh Kì - Kẻ Chợ(Thời Lê - Trịnh) và Thăng Long Kinh Kì - Kẻ Chợ(thời Tây Sơn và nhà Nguyễn). Tác phẩm phác họa bức tranh sống động về văn hóa, phong tục, lịch sử, con người của Hà Nội xưa, trong hai giai đoạn ấn tượng này.

Thời Lê Trung Hưng là thời kỳ đặc biệt khi đất nước vừa có vua, vừa có chúa. Không chỉ là trung tâm chính trị và văn hóa, Thăng Long còn là trung tâm kinh tế của đất nước, nơi tập trung 30 ngành sản xuất thủ công và là đầu mối thương nghiệp của cả nước, giao thương với các nước phương Tây lớn như Hà Lan, Anh, Pháp, Bồ Đào Nha... nên được gọi là Kẻ Chợ hoặc Thăng Long - Kẻ Chợ.

Đến thời Tây Sơn và nhà Nguyễn, Thăng Long mang diện mạo mới với tên mới là Hà Nội nhưng vẫn gìn giữ và phát huy văn hóa truyền thống trước đây.

Trong ấn phẩm này, các tác giả không chỉ biên soạn, tổng hợp nội dung từ các nguồn tư liệu về Thăng Long - Hà Nội xưa, mà vận dụng nhiều điểm nhìn để soi chiếu vùng đất này. Hai tác giả sử dụng lối viết ngắn gọn, ưu tiên đặc tả các sự kiện hoặc nhân vật lịch sử gắn với Thăng Long - Hà Nội giai đoạn từ thế kỷ XVI đến đầu thế kỷ XIX, kèm theo những bình luận hóm hỉnh, qua đó phục dựng bức tranh Hà Nội xưa sống động, dễ hiểu.

Ngoài các bài ngắn về con người, lịch sử, văn hóa, nghệ thuật..., Thăng Long Kinh Kì - Kẻ Chợ còn có phần niên biểu tóm lược các mốc thời gian quan trọng, gắn với các sự kiện nổi bật của Thăng Long - Hà Nội để bạn đọc tiện theo dõi và tra cứu.

Nhà văn, nhà khảo cứu văn hóa Hà Nội Nguyễn Trương Quý tại buổi ra mắt sách.

Chia sẻ tại buổi ra mắt sách, nhà văn, nhà khảo cứu văn hóa Hà Nội Nguyễn Trương Quý cho biết anh đánh giá cao 2 cuốn sách mỏng này ở góc nhìn rất cởi mở về lịch sử, viết về những nhân vật lịch sử không đơn giản, một chiều mà phản ánh thú vị, sinh động, có những mặt sáng, mặt tối.

Ví dụ như các chúa Trịnh trong cuốn sách này được phác họa tuy chuyên quyền với các vua Lê, tàn bạo với những người khác ý họ nhưng mặt khác họ cũng thúc đẩy sự phát triển kinh tế bằng cách mở cửa đón các thương nhân nước ngoài, mở các thương điếm ở Hà Nội… 

"Cuốn sách bắt đầu thoát ly dần khỏi cách diễn đạt sử thi theo hướng diễm lệ hóa lịch sử như trước đây mà bắt đầu đi theo hướng viết sử gần với những khảo sát nhân học, gần với con người, hành trạng, số phận. Lịch sử được làm nên từ những mảnh nhỏ như thế chứ không phải chỉ có những đại tự sự, những cảm hứng sử thi trùm lớp cuồn cuộn", nhà văn Trương Quý nói.

Tình Lê

'Một nét văn hóa Hà Nội' qua sách và nghệ thuật

Chào mừng Ngày sách Việt Nam lần thứ 8, sự kiện "Một nét văn hóa Hà Nội" vừa được khai mạc sáng 16/4 tại khu vực Hồ Văn, Văn Miếu - Quốc Tử Giám.