-
Những chuyện "khác người"về chính sách xây dựng đội ngũ ở các trường đại học Việt Nam so với thông lệ quốc tế, như quy trình tuyển chọn đánh đồng người làm khoa học với công chức, chế độ thu nhập dưới mức trung lưu và việc tạo nguồn thiếu cạnh tranh,v.v.. đã được GS Ngô Bảo Châu và PGS Ngô Quang Hưng phân tích kỹ tại phiên "Đối thoại giáo dục" diễn ra sáng nay, 31/7.
|
GS Ngô Bảo Châu trao đổi với các đại biểu dự hôi thảo
|
Giáo sư: Công việc, không phải phẩm tước
Đề cập đến vấn đề bổ nhiệm giáo sư, GS Ngô Bảo Châu cho hay, ở các nước tiên tiến đều tạo một số điều kiện để vị giáo sư được bổ nhiệm có tiếng nói trong việc phát triểnnghiên cứu chuyên môn của mình.Việc này ở Việt Nam được tổ chức một cách rất khác so với nhiều nước: Việc xét chức danh giáo sư được giao cho hội đồng chức danh giáo sư.
Gần đây, Việt Nam đã có một số chuyển biến trong thủ tục phong và bổ nhiệm giáo sư. Cụ thể,hội đồng chức danh giáo sư nhà nước chỉ xét, công nhận đạt tiêu chuẩn chức danhgiáo sư hoặc phó giáo sư, việc bổ nhiệm thuộc về quyền của trường.
Tuy rằng việc bổ nhiệm ở cấp trường vẫn mang tính hình thức, nhưng đây là mộtchuyển biến tích cực và quan trọng về mặt chính sách. Nếu bản thân các trườngnhận thức đầy đủ vai trò tự chủ khoa học của mình, họ sẽ phải chủ động đi tìmcác nhà khoa học xuất sắc về đầu quân cho mình để cải thiện tính hấp dẫn của vịtrí giáo sư.
Tổ chức lại quy trình phong, bổ nhiệm giáo sư chắc chắn sẽ là một trongnhững biện pháp có khả năng làm chuyển biến mạnh nhất chất lượng nghiên cứugiảng dạy của các trường đại học.
Việc này cần được làm lại theo hướng ưu tiêntính tự chủ khoa học của các trường đại học và xác định rõ hơngiáo sư là một vịtrí công việc chứ không phải là một phẩm tước khoa học.
Chọn người "sống và thở" ở tiền tuyến tri thức
Theo GS Châu, quy trình tuyển chọn cán bộ giảng dạy và nghiên cứu hiện nay đang tuân thủ theoquy định chung của tuyển chọn viên chức, công chức.
Quy trình hiện tại hầu nhưkhông có các yếu tố đặc thù cho môi trường hàn lâm, trong khi tính chất côngviệc của các nhân sự hàn lâm lại rất khác so với công việc thông thường của viênchức nhà nước.
Một đặc thù quan trọng của môi trường đại học hiện đại là lấy khả năng nghiêncứu khoa học làm tiêu chí số 1 và sự tự do học thuật - thể hiện qua quyền quyếtđịnh của Faculty(khoa)- là nền tảng hoạt động.
Tiêu chí hàng đầu cho việc tuyển dụng cho giảng viên và giáo sư đại học phảilà khả năng nghiên cứu khoa học. Chỉ có những người “sống và thở” ở tiền tuyếnvà tri thức nhân loại mới có khả năng hiểu và truyền tải những kiến thức nềntảng và những phát kiến tiên tiến nhất cho lực lượng lao động trí não tương lai.
Hệ quả tất yếu của tiêu chí trên là tiếng nói tối cao trong việc tuyển chọnphải thuộc về những người có khả năng đánh giá trình độ, khả năng và tiềm năngnghiên cứu khoa học của ứng viên.
Như vậy cấu trúc của hội đồng tuyển chọn phảikhác với hiện nay. Nó phải bao gồm những giáo sư giảng dạy tại khoa, có ý kiếnvề khoa học, không thể bao gồm nhân viên của các phòng ban, ví dụ như phòng bantổ chức cán bộ.
Cơ cấu của các hội đồng tuyển chọn cũng thể hiện các cán cân quyền lực ởtrường đại học. Ở một trường ĐH Mỹ, quyền lực nằm trong tay của Faculty, các ban bệ có trách nhiệm thực hiện quyết định của Faculty. Quyền quyết định nhân sựthuộc về Faculty là một biểu hiện rất cơ bản của tự do học thuật. Ở các trườngđại học Việt Nam hiện nay, các ban bệ thường đứng trên Faculty.
Quyền lực của hệ thống quan liêu thể hiện quy trình tuyển chọn rắc rốivà không đồng nhất. Quy trình này đủ rắc rối để cho Faculty không có khả năng thựchiện vai trò quyết định của mình nếu không có sự hỗ trợ của các phòng ban.
Đốivới các ứng viên, tình hình còn khó khăn hơn nữa. Nếu không quen biết, họkhông có khả năng vượt qua những rào cản mang tính chất hành chính.
Nói tóm lại, tuyển chọn cần phải được minh bạch hóa, tuyển ứng viênvới một quy trình mở. Trong tuyển chọn phải ưu tiên hàng đầu tiêu chí khoahọc, và cả quyền quyết định về cho những người có thẩm quyền khoa học.
Ràng buộc lớn nhất: Chế độ thu nhập cứng nhắc
GS Ngô Bảo Châu cho rằng, chế độ thu nhập cứng nhắc hiện tại là một trong nhữngràng buộc lớn nhất cho mọi chính sách nhân sự đại học. Và có lẽ, đây là yếu tố chủđạo làm nên các vị trí hàn lâm thiếu tính hấp dẫn các cá nhân xuất sắc.
Cán bộnghiên cứu giảng dạy đại học là công chức hoặc viên chức nhà nước, chế độ thunhập của họ được điều chỉnh bởi quy định chung về thang lương của công viên chứcnhà nước.
Với thang lương hiện tại, mức lương cơ bản của giảng viên đại họckhông đảm bảo cho họ một mức sống trung lưu trong xã hội (mức sống trung lưu cao cho giảng viên nghiên cứu luôn là điều kiện cầncho một hệ thống giáo dục tốt, để nghiên cứu tốt thì ứng viên tuyệt đối cần thời gian tư duytự do, không bị ràng buộc bởi "cơm, áo, gạo, tiền").
Tạo nguồn: Chỉ ưu tiên tuyển "quy hoạch"
Theo GS Châu, một trong những chính sách phổ biến ở các trường ĐH Việt Nam là“tạo nguồn”. Các sinh viên giỏi được giữ lại trường, trong nhiều trường hợp đượchỗ trợ du học, làm luận văn tiến sĩ ở nước ngoài. Những người này bị ràng buộcbởi một lời hứa sau khi học xong sẽ quay lại làm việc cho trường. Trong một sốtrường hợp, họ bị ràng buộc bởi Chính phủ khi nhận học bổng.
Bỏ qua một số tiêu cực ắt có trong việc lựa chọn những sinh viên được ưu tiênđi nước ngoài, biện pháp tạo nguồn hiện đang là biện pháp mang lại hiệu quả tíchcực nhất trong bối cảnh hiện tại. Nhờ cơ chế tạo nguồn mà nhiều trường ĐH ViệtNam còn duy trì được việc trẻ hóa đội ngũ với những nhà khoa học trẻ, ít nhiềucó trải nghiệm trong môi trường quốc tế.
Tuy nhiên, quy trình tạo nguồn cũng phản ánh những điểm yếu nhấttrong công việc xây dựng đội ngũ giảng dạy và nghiên cứu của các trường đại học.Đó là sự thiếu hấp dẫn của vị trí làm việc, thiếu tính cạnh tranh trong tuyểndụng và thiếu tính linh hoạt trong tổ chức cán bộ.
Tính thiếu hấp dẫn của vị trí làm việc là nguyên nhân khiến người ta cần ràngbuộc bằng cam kết những sinh viên được đi học ở nước ngoài. Các ràng buộc này sẽcó những hệ lụy như phương pháp tạo nguồn mang nặng tính chủ quan; các trườngchỉ ưu tiên tuyển chỉ những người mình đào tạo ra, những đối tượng mình “quyhoạch”…Những người trẻ được đàotạo từ nguồn “khác” trở nên hãn hữu. Thiếu cạnh tranh, tất yếu chấtlượng giảm.
Về mặt học thuật, sự thiếu "máu mới" trong tuyển dụng và đào tạo sẽ dẫn đến trì trệ trong nghiên cứu. Thầy và trò cùng một lò ra sẽ có ítcác giao thoa ý tưởng cần thiết trong nghiên cứu khoa học.
Sự ràng buộc này cũng cực kì thiếu linh hoạt cho cả cá nhân những giảng viênđược đi học và cho quy hoạch cán bộ của trường.
Kết quả của quá trình dài như vậy sẽ bị chi phối bởi nhiều rủi ro và trên thực tế không có gì để đảm bảo chất lượng đầu ra ngoài "niềm tin".
Bên cạnh đó, một kế hoạch dài hơi sẽ hạn chế đáng kể tính linh hoạt trong chính sách khoa học của các trường đại học, trong khi môi trường quốc tế biến động đòi hỏi các trường phải liên tục thích nghi...
Một số đề xuất
">
Đề xuất mạnh mẽ của GS Ngô Bảo Châu về nhân sự
Nhận định, soi kèo Beroe vs Hebar, 20h15 ngày 21/2: Cửa trên đáng tin
|
Tại Việt Nam, xu hướng bán hàng qua livestream trước đây chỉ được một số ít nhà bán hàng nhỏ lẻ áp dụng hoặc xuất hiện trên các nền tảng thương mại điện tử lớn. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, nhiều thương hiệu lớn bắt đầu áp dụng hình thức này nhằm đa dạng hóa kênh bán hàng và giúp sản phẩm đến gần hơn với khách hàng.
Ví dụ, trong năm 2021 vừa qua, nhiều CEO của các công ty Việt Nam đã đích thân xuất hiện trên sóng livestream để bán hàng. Ngoài ra, các mặt hàng xa xỉ cũng đang làm quen với xu hướng livestream: theo ghi nhận của Brands Vietnam, một thương hiệu mỹ phẩm nổi tiếng của Hàn Quốc đã tổ chức bán hàng livestream với sự góp mặt của các siêu mẫu hàng đầu Việt Nam. Hiện tại, với số lượng người sử dụng và độ phủ sóng của Internet đang ngày càng tăng, Việt Nam sẽ là thị trường đầy hứa hẹn cho sự phát triển của livestream và Social Commerce.
Bên cạnh hình thức bán hàng thông qua livestream thì dạng bài đánh giá, hay video ngắn ngày càng phát triển mạnh trên các trang mạng xã hội như: Instagram, TikTok, Facebook,... Đặc biệt trên nền tảng TikTok, các nội dung quảng cáo, khuyến mãi được truyền tải thông qua video ngắn với những chủ đề hấp dẫn người xem như: mở hộp, đánh giá sản phẩm... rất được ưa chuộng. Thời lượng video tối đa 1 phút khiến người xem nắm bắt thông tin sản phẩm nhanh chóng và đầy đủ. Trong đó, những nội dung "đập hộp" sản phẩm được mua từ các nền tảng thương mại điện tử đã giúp các TikToker thu hút nhiều người xem.
Mua bán đa kênh và đa dạng phương thức thanh toán
Với thế mạnh về công nghệ tiên tiến và nguồn dữ liệu lớn, các nền tảng thương mại điện tử cho phép nhà bán hàng mở rộng khả năng cung cấp sản phẩm và dịch vụ trên đa dạng kênh và thiết bị. Do đó, ngày càng nhiều thương hiệu và nhà bán hàng tham gia kinh doanh trên thương mại điện tử nhămd đa dạng hóa kênh bán hàng, từ đó tiếp cận người dùng hiệu quả hơn, tăng khả năng bỏ hàng vào giỏ và tái mua sắm của người dùng.
Mua sắm đa kênh không chỉ mang lại lợi ích cho nhà bán hàng trực tuyến mà còn cả nhà bán hàng ngoại tuyến, thông qua việc đẩy mạnh mối quan hệ với khách hàng và tăng mức độ bao phủ thương hiệu.
Ngoài ra, để thúc đẩy mua bán trực tuyến, việc đa dạng hóa kênh thanh toán sẽ tăng mạnh trong năm 2022. Theo báo cáo từ Appota, tỷ lệ người tiêu dùng Việt Nam sử dụng ví điện tử để giao dịch tại các nền tảng thương mại điện tử vào năm 2021 là 14% và dự kiến đạt hơn 22% trong hai năm tới. Việc thanh toán bằng ví điện tử trở nên phổ biến và có khả năng thay thế phương thức thanh toán tiền mặt khi nhận hàng (COD) trong tương lai gần.
Tuy nhiên, các mối lo liên quan đến tính an toàn và bảo mật vẫn còn hiện hữu, đặc biệt là với những người ở nông thôn hoặc nhóm người trung niên và lớn tuổi chưa có cơ hội tiếp cận nhiều với công nghệ. Vì vậy, các bên cung cấp giải pháp thanh toán cần đưa ra những cam kết mạnh mẽ về vấn đề đảm bảo an ninh và bảo mật khi sử dụng các phương thức thanh toán qua ví điện tử, từ đó xây dựng và củng cố niềm tin của người tiêu dùng Việt Nam.
Những cam kết này cũng đóng vai trò là nền tảng vững chắc cho sự phát triển của phương thức thanh toán kỹ thuật số trong tương lai.
Xu hướng cá nhân hóa trải nghiệm mua sắm của người dùng
Thị trường thương mại điện tử Việt Nam đã phát triển vượt bậc và ghi nhận những con số ấn tượng trong năm 2021. Trong đó, thói quen mua sắm mới của người tiêu dùng đã góp phần quan trọng thúc đẩy sự tăng trưởng của thương mại điện tử và là tiền đề tạo nên động lực phát triển trong năm 2022, khi mua sắm trực tuyến đang dần trở thành một phần trong cuộc sống của người dân.
Mục đích của việc cá nhân hóa chính là nâng cao trải nghiệm mua sắm của khách hàng. Với sự cho phép từ khách hàng, các thông tin liên quan đến trải nghiệm mua sắm đa kênh được tổng hợp và đóng vai trò nòng cốt giúp nền tảng thương mại điện tử và các nhà bán hàng cải thiện hành trình cá nhân hóa mua sắm. Việc ứng dụng công nghệ AI đóng một vai trò quan trọng để thu thập và xử lý thông tin, giúp các nền tảng thương mại điện tử thấu hiểu khách hàng hơn và thiết kế những trải nghiệm riêng dành cho họ.
Phương Uyên
Thương mại điện tử tất bật những ngày sát Tết
Những ngày cuối cùng của năm Âm lịch, sức mua trên thương mại điện tử vẫn tăng cao khiến các bên phải liên tục bổ sung hàng hoá và tối ưu giao nhận.
">
Trong thời gian qua, một loạt trường đại học mới đã có quyết định thành lập, hoặc được đồng ý chủ trương đầu tư. Thành lập Trường ĐH Y khoa Tokyo Việt Nam">
