Anh Nguyễn Mạnh Cường, cựu sinh viên luật, nhìn nhận trường hợp của “đàn em” bị xử như vậy là quá nặng.

Nội quy của Trường ĐH Luật TP. HCM

“Các quy chế của Bộ GD-ĐT không quy định về việc này. Thậm chí, các “tội” khác nặng hơn như đánh bạc… cũng chỉ bị cảnh cáo, đến lần thứ ba mới đuổi học.

Quy chế Công tác sinh viên Bộ GD-ĐT ban hành tháng 10/2016 có quy định về việc "Đình chỉ học tập có thời hạn” áp dụng đối với các trường hợp: những sinh viên đang trong thời gian bị cảnh cáo mà vẫn vi phạm kỷ luật hoặc vi phạm nghiêm trọng các hành vi sinh viên không được làm; sinh viên vi phạm pháp luật bị xử phạt tù nhưng cho hưởng án treo...

Trong trường hợp này, sinh viên rõ ràng không phạm vào ba lỗi nói trên. Như vậy, Quyết định kỷ luật của trường đã áp dụng không đúng ngay cả quy định của Bộ GD-ĐT…

Trong khi trường Luật là nơi không chỉ dạy sinh viên về nghề nghiệp, mà còn có nhiệm vụ dạy sinh viên về tính nhân văn nữa, thì việc kỷ luật này cần phải được xem xét lại.

Từ trước tới nay chỉ có mỗi trường ĐH Luật TP.HCM làm việc này mà cũng chưa thật sự chặt chẽ theo đúng các quy định hiện hành nên tạo dư luận không hay.

Nếu bị phạt theo Luật Sở hữu trí tuệ, em sinh viên đó cũng chỉ phải nộp một số tiền nhất định, mà không khó để so sánh số tiền nộp phạt nêu có với một năm học bị đình lại” – anh Cường cho biết.

“Đình chỉ học một năm là quá nặng” – Nguyễn Thu Trang, sinh viên Trường ĐH Công nghiệp thực phẩm TP.HCM đồng quan điểm.

“Tại sao trường không nhắc nhở hoặc cảnh cáo bạn đó trước đã mà lại đình chỉ học như vậy? Với nhà trường, một năm học của một sinh viên có thể không là chuyện gì to tát, nhưng với sinh viên đó là tiền bạc phải chi phí trong một năm chờ đợi đó, là cơ hội bạn đó có thể mất đi nếu ra trường chậm một năm, là thu nhập hàng chục triệu đồng bạn có thể có được nếu ra trường và đi làm đúng “thời hạn” – Trang bày tỏ.

Nhưng hơn hết, theo Trang, vấn đề là “Em và nhiều bạn không thấy việc phạt như vậy là thỏa đáng.

“Ở trường em, nếu không có điều kiện mua sách mới, mọi người vẫn photo tài liệu để học ngay tại thư viện. Việc photo tài liệu chỉ để học chứ không phải để mua bán thì đâu có gì sai?”.

Lãnh đạo trường đại học: Nên xử nhẹ nhàng hơn

Ông Phan Thành Công, giảng viên một trường đại học ở TP.HCM cho rằng về mặt pháp lý, sở hữu trí tuệ thì sinh viên photo giáo trình là sai. “Nhưng trong trường đại học, ở khía cạnh tình - tiền - tiện thì việc cấm photo tài liệu là điều khó thực hiện”.

Ông Công phân tích “Về tình cảm thầy trò - thầy sẽ rất thương sinh viên. Về mặt tiền bạc, các em có thể gặp khó khăn về tài chính, cũng nên "lơ" đi để hỗ trợ các em. Còn nói về chuyện tiện, có thể không gặp khó khăn về tài chính nhưng người đọc rất cần sự tiện lợi, vì vậy nếu ra ngay cổng có tiệm photo chắc chắn tiện hơn phải chạy tìm tài liệu ở các nhà sách”.

Với cách nhìn này, theo ông Công, các trường nên có quy định về sở hữu trí tuệ, thậm chí có thể quy định cứng, “nhưng thực hiện không thể cứng”.

Còn ông Phạm Thái Sơn, Trường ĐH Công nghiệp Thực phẩm TP.HCM thì nhìn  nhận vấn đề xử lý vi phạm sở hữu trí tuệ của Trường ĐH Luật TP.HCM là đúng luật.

“Sinh viên không được sử dụng tài liệu không có bản quyền, không được vi phạm bản quyền” – ông Sơn khẳng định. “Tuy nhiên, vấn đề này cần giáo dục sinh viên trước và có biện pháp nhẹ nhàng hơn. Thói quen này đã có từ lâu nay, nếu kỷ luật mạnh quá thì tội nghiệp các em”.

Ông Sơn cũng cho biết Trường ĐH Công nghiệp Thực phẩm chỉ có thông báo khuyến cáo sinh viên về việc sử dụng tài liệu không được vi phạm bản quyền và cá nhân tự chịu trách nhiệm về vấn đề này. Nhà trường có cung cấp tài liệu cho sinh viên. Với giáo trình của giảng viên, trường có bộ phận của thư viện photo cho sinh viên. “Đương nhiên thư viện có thỏa thuận với giảng viên về sở hữu trí tuệ” – ông Sơn chia sẻ.

Ông Đỗ Văn Dũng, Hiệu trưởng Trường ĐH Sư phạm Kỹ thuật TP.HCM, thì cho rằng Điều 25 Luật Sở hữu trí tuệ đã quy định các trường hợp sử dụng tác phẩm đã công bố không phải xin phép, không phải trả tiền nhuận bút, thù lao được tự sao chép một bản nhằm mục đích nghiên cứu khoa học, giảng dạy của cá nhân.

“Như vậy sinh viên sao chép ở đây không vì mục đích thương mại nên không sai” – ông Dũng nêu quan điểm.

“Mặt khác, Công ước Bener cũng cho photo một số trang, một số phần, nhưng đây là áp dụng ở các nước tư bản. Việt Nam còn nghèo, không thể áp dụng cứng nhắc như các nước khác. Sinh viên ngoài tiền học hành, ăn uống…, nếu làm cứng như vậy thì rất khó”.

Ông Dũng cho biết bản thân ông đã từng viết thư cho rất nhiều nhà nghiên cứu quốc tế, đề nghị rằng do không có điều kiện mua bản quyền nên xin họ được sap chép tài liệu để giảng dạy và họ rất vui lòng. “Tôi cũng khẳng định rất ít giảng viên Việt Nam tự soạn được giáo trình, sách nếu không có sự tham khảo trích dẫn từ quốc tế" – ông Dũng nhấn mạnh.

Theo ông Dũng, luật đã cho phép thế nào thì cứ vậy thực hiện. “Trường đại học dù làm gì thì tất cả cũng vì sinh viên, nhưng về lâu dài nên thực hiện theo luật quốc tế và làm đồng bộ”.

Điều 25 Luật Sở hữu trí tuệ đã sửa đổi bổ sung năm 2009 Các trường hợp sử dụng tác phẩm đã công bố không phải xin phép, không phải trả tiền nhuận bút, thù lao: Tự sao chép một bản nhằm mục đích nghiên cứu khoa học, giảng dạy của cá nhân; Trích dẫn hợp lý tác phẩm mà không làm sai ý tác giả để bình luận hoặc minh họa trong tác phẩm của mình; Trích dẫn tác phẩm mà không làm sai ý tác giả để viết báo, dùng trong ấn phẩm định kỳ, trong chương trình phát thanh, truyền hình, phim tài liệu; Trích dẫn tác phẩm để giảng dạy trong nhà trường mà không làm sai ý tác giả, không nhằm mục đích thương mại; Sao chép tác phẩm để lưu trữ trong thư viện với mục đích nghiên cứu; Biểu diễn tác phẩm sân khấu, loại hình biểu diễn nghệ thuật khác trong các buổi sinh hoạt văn hoá, tuyên truyền cổ động không thu tiền dưới bất kỳ hình thức nào; Ghi âm, ghi hình trực tiếp buổi biểu diễn để đưa tin thời sự hoặc để giảng dạy; Chụp ảnh, truyền hình tác phẩm tạo hình, kiến trúc, nhiếp ảnh, mỹ thuật ứng dụng được trưng bày tại nơi công cộng nhằm giới thiệu hình ảnh của tác phẩm đó; Chuyển tác phẩm sang chữ nổi hoặc ngôn ngữ khác cho người khiếm thị; Nhập khẩu bản sao tác phẩm của người khác để sử dụng riêng

Tuệ Minh – Ngân Anh

Cục trưởng Cục Khảo thí và kiểm định chất lượng giáo dục báo cáo công tác chuẩn bị kỳ thi THPT quốc gia 2017. Ảnh: Nguyễn Thảo

Báo cáo về công tác chuẩn bị kỳ thi THPT quốc gia năm 2017, Cục trưởng Cục Khảo thí và kiểm định chất lượng giáo dục Mai Văn Trinh cho biết, sắp tới Bộ sẽ công bố một loạt các đề thi minh họa, đề thi thử nghiệm ở tất cả các môn thi.

Tiến trình chuẩn bị bắt đầu từ tháng 9/2016 - Bộ thành lập Ban Chỉ đạo công tác đề thi do Bộ trưởng làm Trưởng ban. Ma trận đề thi kỳ thi THPT quốc gia năm 2017 đã được xây dựng phù hợp với hình thức thi theo bài đã công bố trong Phương án thi.

Căn cứ ma trận đề thi, Bộ xây dựng các đề minh họa làm cơ sở cho giáo viên và học sinh tham khảo trong dạy học và ôn tập chuẩn bị cho kỳ thi. Ngày 06/10/2016, Bộ đã công bố 14 đề thi minh họa của các môn thi năm 2017.

Từ tháng 10 đến tháng 12 năm 2016, Ban chỉ đạo đã tổ chức 10 đợt biên soạn câu hỏi thô tại 10 điểm trên toàn quốc; lựa chọn, huy động giáo viên THPT giỏi của tất cả 63 tỉnh, thành, các giảng viên ĐH có chuyên môn tốt, nắm vững chương trình THPT tham gia viết câu hỏi. Dữ liệu câu hỏi thô, sản phẩm của các đợt biên soạn này được chuyển về Hà Nội để biên tập, thẩm định và thực hiện các bước tiếp theo trong quy trình xây dựng ngân hàng câu hỏi thi chuẩn hóa.

Công việc liên quan tới quy trình trên được tổ chức tập trung tại các địa điểm cách li, được giám sát, bảo vệ chặt chẽ, liên tục.

Cho đến thời điểm này, Ban chỉ đạo đã thực hiện được 8 đợt biên tập, đảm bảo đúng kế hoạch đề ra.

Dự kiến, 14 đề thi thử nghiệm của các môn thi sẽ được hoàn thiện và công bố vào cuối tháng 01/2017 để các thí sinh và nhà trường có thêm cơ sở tham khảo, vận dụng trong dạy học và ôn tập.

Ngay sau khi học sinh lớp 12 hoàn thành chương trình năm học 2016-2017 (dự kiến vào giữa tháng 5/2016), Bộ tiếp tục triển khai xây dựng bộ đề thi thử nghiệm theo 5 bài thi để công bố rộng rãi, giúp các cơ sở giáo dục và thí sinh tập dượt, làm quen với định dạng đề thi và phương thức thi.

Đồng thời, Bộ cũng tổ chức tập huấn về quy chế, nghiệp vụ tổ chức thi, sử dụng phần mềm quản lý thi và xét công nhận tốt nghiệp THPT.

Bộ dự kiến sẽ điều động cán bộ, giảng viên các trường ĐH, CĐ tham gia tổ chức kỳ thi tại các Sở giáo dục và đào tạo, cũng như chỉ đạo các trường ĐH, CĐ đảm bảo đủ điều kiện cơ sở vật chất, nhân lực tham gia và phối hợp chặt chẽ với các sở liên quan thực hiện vai trò giám sát đúng quy định của quy chế, nghiêm túc triển khai việc tập huấn, quán triệt nhiệm vụ cho những người được cử tham gia.

Ông Vũ Đình Chuẩn - Vụ trưởng Vụ giáo dục trung học lưu ý các trường không được tổ chức các bài kiểm tra học kỳ theo cách của bài thi THPT quốc gia, để tránh gây tâm lý hoang mang trong giáo viên, học sinh... Ông cũng nhấn mạnh, các trường không được hoàn thành sớm chương trình trong học kỳ 2.

Chia sẻ về công tác chuẩn bị cho kỳ thi, Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ cũng rất lạc quan cho biết, giai đoạn 1 của quá trình chuẩn bị đã thành công ngoài mong đợi – với hơn 60 nghìn câu hỏi, vượt dự kiến so với dự kiến ban đầu là 30-35 nghìn câu hỏi.

Bộ trưởng cũng đề nghị các Sở đồng hành để hướng dẫn các trường chuẩn bị thi, tuyên truyền tới xã hội, tập huấn, hướng dẫn cho giáo viên, học sinh để thầy trò cùng yên tâm học và thi. Ông khẳng định, đây là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của ngành giáo dục trong năm nay.

• Nguyễn Thảo