Thời còn trẻ, Hành Triết chịu ảnh hưởng sâu sắc từ người chú từng du học ở nước ngoài- người rất quan tâm đến khoa học và công nghệ phương Tây, đặc biệt là y học. Năm 13 tuổi, bà theo chú đến Quảng Châu để học trường y nhưng không được nhận vì chưa đủ 18 tuổi. Năm 1911, Hành Triết đến Thượng Hải và theo học tiếng Anh tại Trường Nữ sinh Yêu nước. 

Năm 17 tuổi, cha gọi bà về và bàn về việc đính hôn cho con gái. Không chấp nhận việc “cha mẹ đặt đâu con ngồi đấy”, bà đã chuyển sang sống cùng với dì ruột. Dì cũng giúp Hành Triết tìm kiếm một công việc để tự lập kiếm tiền.

Khi biết ĐH Thanh Hoa tổ chức các kỳ thi ở Thượng Hải để gửi sinh viên ra nước ngoài học tập, bà đã đăng ký theo học tại đây. 

Bất chấp sự miễn cưỡng ban đầu của chính phủ Trung Quốc trong việc gửi nữ sinh ra nước ngoài, bà đã xuất sắc vượt qua kỳ thi vào năm 1914 cùng với 10 phụ nữ khác. Hành Triết trở thành thế hệ nữ sinh đại học Trung Quốc đầu tiên được chọn để sang Mỹ du học. 

Tại đây, bà đã nghiên cứu lịch sử phương Tây và theo học tại ĐH Phụ nữ Vassar (New York), lấy bằng cử nhân văn học năm 1918. Sau đó, bà tiếp tục theo học tại ĐH Chicago và lấy bằng thạc sĩ văn học Anh năm 1920.

Nữ giáo sư đầu tiên của Trung Quốc

Tháng 9/1920, Trần Hành Triết trở về Trung Quốc. Bà được tuyển dụng làm giảng viên dạy môn Lịch sử phương Tây và đảm trách các khóa học tiếng Anh tại ĐH Bắc Kinh nhờ chính sách tuyển dụng cởi mở. Bà đã trở thành nữ giáo sư đầu tiên tại ĐH Bắc Kinh và là nữ giáo sư đầu tiên ở Trung Quốc. 

Ngay từ khi du học, Trần Hành Triết cũng xuất bản những bài thơ gây được tiếng vang. Ý thơ tao nhã và mang phong cách đối thoại đã ghi dấu ấn sâu sắc trong nền tảng văn học Trung Quốc, đặc biệt là bài “Kênh đào và sông Dương Tử”.

Trần Hành Triết cũng rất quan tâm và tích cực ủng hộ phong trào nữ quyền. Bà từng chỉ trích hiện tượng phụ nữ thời đó lấy chồng phải đổi họ nhà chồng. Sau khi Chiến tranh chống Nhật bùng nổ, Trần Hành Triết đến Tứ Xuyên cùng với chồng và làm giáo sư tại ĐH Tứ Xuyên. 

Trong thời gian này, bà liên tục đăng các bài báo trên Tạp chí Độc lập, chỉ trích tình trạng tham nhũng ở Tứ Xuyên, đặc biệt là hiện tượng nữ sinh lúc bấy giờ ganh đua làm vợ lẽ của các nhân vật thượng lưu với lý do “thà được làm vợ lẽ của các nhân vật thượng lưu, vợ lẽ của một anh hùng hơn là vợ của một người tầm thường”.

Zhang Li, giáo sư tại ĐH Sư phạm Bắc Kinh, nhận xét về Trần Hành Triết: “Những cô gái sinh vào cuối thời nhà Thanh sẽ luôn phải đối mặt với nhiều sự lựa chọn liên quan đến số phận của mình trong cuộc đời. Ví dụ như có nên bó chân hay không, có nên đến trường hay không, nên kết hôn theo ý muốn của cha mẹ hay không? 

Nhờ trí thông minh bẩm sinh và sự nhanh nhạy của mình, Trần Hành Triết đã học cách tự đưa ra quyết định ngay từ khi còn trẻ và mọi quyết định bà đưa ra đều hướng tới sự tiến bộ. Đây cũng chính là lý do khiến bà sớm vươn tới đỉnh cao học thuật và hoàn thành những bước biến đổi đáng kinh ngạc đó”.

Sau khi nước Trung Quốc mới được thành lập, Trần Hành Triết là thành viên của Hội nghị Hiệp thương Chính trị Nhân dân thành phố Thượng Hải. Năm 1976, bà qua đời vì bệnh viêm phổi ở tuổi 86.

Nhạy cảm và thông minh, bằng nỗ lực của bản thân, cuối cùng bà cũng có thể thoát khỏi xiềng xích của chế độ phong kiến và tìm được sự nghiệp, tình bạn và tình yêu ở bên kia đại dương. “Đừng lo lắng về số phận của mình, đừng phàn nàn về số phận của mình, bạn phải tự tạo ra số phận của mình”, nữ GS đã từng nói, theo China News.

Cuộc đời và sự nghiệp của Trần Hành Triết là minh chứng cho sức mạnh biến đổi của việc theo đuổi trí tuệ, ủng hộ cải cách xã hội và di sản lâu dài của những người dám thách thức quy ước. Là một nhà văn tiên phong, một nhà lãnh đạo trong Phong trào Văn hóa Mới và là nữ giáo sư đầu tiên tại một trường đại học Trung Quốc, bà đã mở đường cho các thế hệ phụ nữ và trí thức tương lai ở Trung Quốc. 

Tử Huy

Theo đó, Trường ĐH Thủ Dầu Một kiến nghị sẽ hoàn trả lại số tiền 37 tỷ đồng thu sai này cho sinh viên. Tuy nhiên, do toàn bộ số tiền nói trên đã được nộp vào ngân sách trước ngày 31/3/2023 theo đề nghị của Kiểm toán Nhà nước nên nhà trường xin ý kiến của Sở Tài chính và UBND tỉnh Bình Dương (cơ quan chủ quản) xem xét, hướng dẫn để trả lại cho sinh viên.

Trao đổi với PV VietNamNet, Tiến sĩ Nguyễn Quốc Cường - Chủ tịch Hội đồng Trường ĐH Thủ Dầu Một cho biết, do thời gian phải giải quyết số tiền thu sai theo đề nghị của kiểm toán ngắn (trước tháng 3/2023), trong khi số lượng sinh viên của trường lên đến gần 20.000 người nên việc trả lại khó khả thi và không kịp thời gian, do đó biện pháp trước mắt là trường nộp vào ngân sách theo đúng thời gian quy định.

Theo TS. Cường, trước ý kiến từ dư luận, nhà trường lên phương án để hoàn trả lại tiền học phí thu sai cho sinh viên, hiện các cơ quan chuyên môn của trường đang thực hiện rà soát, thống kê.

“Toàn bộ số tiền thu sai học phí tín chỉ thực hành theo kết luận của kiểm toán sẽ được nhà trường trả lại cho sinh viên bị ảnh hưởng. Tuy nhiên việc này cũng cần có thời gian và làm kỹ càng để đảm bảo quyền lợi của sinh viên cũng như đúng quy định của pháp luật” - Chủ tịch Hội đồng trường khẳng định.

Trong khi đó, một lãnh đạo UBND tỉnh Bình Dương cho biết, qua nắm bắt thông tin về sự việc này, UBND tỉnh cũng đã có chỉ đạo đối với Trường ĐH Thủ Dầu Một, các Sở ngành có liên quan phối hợp giải quyết, đảm bảo quyền lợi cho sinh viên.

Hiểu nhầm về cách thu học phí

Về nguyên nhân dẫn đến thu sai học phí, TS. Cường lý giải do trường hiểu nhầm về cách thu học phí đối với phần tín chỉ thực hành, còn về phần tín chỉ lý thuyết thì đúng theo mức quy định của Nhà nước.

Cụ thể, thời điểm 2020-2022, trường chưa tự chủ tài chính, do đó mức thu học phí được thực hiện theo quy định của Nghị định số 86/2015/NĐ-CP và quyết định số 28/2016/QĐ-UBND tỉnh Bình Dương. Theo đó, mức thu đối với nhóm ngành khoa học xã hội, kinh tế là 327.000 đồng/tín chỉ và mức thu với nhóm ngành khoa học tự nhiên, kỹ thuật là 390.000 đồng/tín chỉ. Nhà trường hiểu đơn giá này là đơn giá chung cho tín chỉ lý thuyết có quy mô 40 sinh viên/nhóm lớp hoặc các môn lý luận chính trị cho quy mô lớn hơn.

Bên cạnh đó, trường cũng thiết kế chương trình đào tạo theo hướng tăng cường thực hành để người học có năng lực nghề nghiệp đáp ứng yêu cầu của thị trường lao động. Ngoài ra, khi triển khai tín chỉ thực hành thì quy mô lớp sinh viên ít hơn (trung bình 10-25 sinh viên/lớp). 

Xuất phát từ thực tế trên, kinh phí triển khai thực hiện dạy tín chỉ thực hành cao hơn nhiều so với lý thuyết, Ban giám hiệu đã báo cáo đề xuất Hội đồng trường mức thu đối với tín chỉ thực hành cao hơn gấp 1,5 lần so với tín chỉ lý thuyết. 

Cụ thể, khối khoa học xã hội, kinh tế là 490.500 đồng/tín chỉ và khối tự nhiên, kỹ thuật là 585.000 đồng. Mức thu trên so với Nghị định 86/2015/NĐ-CP là chưa phù hợp.

Trường xác định nguyên nhân là do chưa thống nhất trong cách hiểu và vận dụng các quy định của Nhà nước vào việc tính giá thu học phí đối với các tín chỉ.

Trường ĐH Thủ Dầu Một là đơn vị công lập trực thuộc UBND tỉnh Bình Dương, đây là trường đại học có số lượng sinh viên nhiều nhất tỉnh với khoảng 20.000 người, đào tạo đa ngành nghề. Từ năm 2022, trường bắt đầu tự chủ tài chính chi thường xuyên. 

Vì sao đại học thu sai 37 tỷ đồng học phí nhưng không trả lại sinh viên?