- Theo ông, những tổn thương tâm lý lâu dài với những trẻ em từng là nạn nhân của các hành vi xâm hại là gì?

PGS.TS Trần Thành Nam: Trẻ là nạn nhân của dâm ô và xâm hại ở độ tuổi càng nhỏ thì mức ảnh hưởng càng lớn và hậu quả càng lâu dài. Các triệu chứng có thể xuất hiện ngay hoặc sau vài ba tuần với các dấu hiệu đặc trưng về cảm xúc (lo lắng, bồn chồn, trở nên quá cảnh giác hoặc nhạy cảm với các tình huống gợi nhớ); hành vi (né tránh những bối cảnh, không gian, địa điểm, con người có thể gợi nhớ lại sự kiện gây hoảng sợ làm cá nhân không thể thoải mái sinh hoạt và tham gia các hoạt động như trước đây nữa) và  ký ức xâm nhập (những hành động sợ hãi đó có thể xuất hiện lặp lại trong giấc mơ khiến trẻ gặp ác mộng, tỉnh dậy giữa đêm và không thể trở lại đi ngủ được).

Nghiên cứu cũng cho thấy nạn nhân của xâm hại thường gặp khó khăn trong việc kiểm soát sự tức giận. Các em tự đổ lỗi dằn vặt bản thân, mất sự tin tưởng vào người khác; tự thu mình lại trước các mối quan hệ xã hội. Về lâu dài, các em có nguy cơ phát triển các rối loạn lo âu, trầm cảm, rối loạn ăn uống (cuồng ăn hoặc chán ăn); rối loạn trong đời sống tình dục khi lớn lên; lạm dụng chất gây nghiện.

Tính trung bình, những em đã từng bị dâm ô hoặc xâm hại tình dục nghiêm trọng sẽ có hành vi tự hủy hoại (cắt tay; tự hành xác) nhiều hơn. Trung bình, mỗi em sẽ có từ 10-13 lần lập kế hoạch tự tử. Đáng sợ hơn là những người đã từng bị lạm dụng có nguy cơ trở thành tội phạm lạm dụng những đứa trẻ khác trong tương lai. Thế hệ sau của các em cũng thường có nhiều vấn đề về sức khỏe tâm thần hơn những nhóm trẻ khác. 

- Có một thực tế ở Việt Nam là nhiều người lớn không ý thức được những hành vi đụng chạm của mình với trẻ là một hành động gây tổn hại tâm lý trẻ, mà chỉ coi đó là sự trêu đùa. Theo ông, làm thế nào để nâng cao nhận thức của cộng đồng về việc bảo vệ thân thể và tâm lý trẻ em trong những trường hợp này? 

Theo quan điểm của cá nhân tôi, có lẽ kiến thức về những hành vi dâm ô và xâm hại trẻ em đã được giới thiệu trên truyền thông quá nhiều rồi. Tôi tin là về mặt nhận thức ai cũng biết, chỉ là vẫn còn khoảng cách giữa nhận thức chưa thay đổi hành vi.

Nó cũng giống như luật giao thông ai cũng biết không được vượt đèn đỏ nhưng vẫn có người vượt nếu như môi trường thuận lợi và không có cảnh sát giao thông. Vì vậy, tôi nghĩ rằng tất cả những khu vực có nguy cơ (cụ thể trong trường hợp này là thang máy), chúng ta nên dán một thông báo rõ ràng, ví dụ như “Vì lý do an toàn, mọi hành vi của bạn đang được máy quay ghi lại”. Đó là biện pháp bất đắc dĩ khi một bộ phận thiếu ý thức về hành vi cá nhân nơi công cộng.

Một hành vi đụng chạm vào bộ phận nhạy cảm của trẻ trong thang máy xảy ra ở Hà Nội mới đây.

- Ông có thể chia sẻ một số biện pháp giúp trẻ tự vệ và nhận biết những kẻ khả nghi ở nơi công cộng?

Các chương trình tập huấn phòng chống xâm hại tình dục đã có nhiều. Tôi chỉ muốn nhấn mạnh là những chương trình này phải được xây dựng dựa trên những bằng chứng nghiên cứu đi trước về tính hiệu quả của các chương trình, chứ không thể làm bừa, làm cho có, làm cho qua. Các chuyên gia thiết kế chương trình can thiệp phải dựa trên bằng chứng nghiên cứu khoa học chứ không phải thiết kế dựa trên quan điểm cá nhân “tôi nghĩ là” hay “tôi tin là”.

Ví dụ, nghiên cứu trên thế giới về các chương trình phòng chống xâm hại tình dục ở học sinh thường được thiết kế trên tiếp cận trường học (School-based), tiếp cận cộng đồng (community based), tiếp cận gia đình (family based) và tiếp cận tại chỗ (placed based). Mặc dù phải có sự đồng bộ triển khai giữa các hướng tiếp cận nhưng tiếp cận trường học đóng vai trò nòng cốt có sự ảnh hưởng nhất.

Về nội dung giảng dạy, các chương trình có hiệu quả đều nêu các vấn đề chính như: Giới thiệu về phổ hành vi xâm hại, lạm dụng tình dục; Quyền bất khả xâm phạm về thân thể cá nhân; Hành vi dẫn dụ làm thân; Nhận diện các tình huống an toàn và không an toàn; Cách nói không một cách nhất quán và tự tin; Tầm quan trọng và cách thức chia sẻ những bí mật với người lớn; Nhận diện các dạng động chạm phù hợp và không phù hợp. 

Về phương pháp tổ chức giảng dạy, phần nhiều các chương trình có hiệu quả đều sử dụng đa dạng các phương pháp trong đó có chiếu phim, đóng vai trong đó tình huống sân khấu hoá chiếm đa số. Các phương pháp giảng dạy quy trình hoá từ làm mẫu hành vi – yêu cầu tập luyện đóng vai – đưa ra phản hồi điều chỉnh – tiếp tục thực hành đóng vai – mở rộng các tình huống để khái quát hoá kỹ năng (qua game, bài luận thu hoạch, viết truyện, giải quyết tình huống mẫu) được vận dụng nhiều.

Ngoài ra, các bằng chứng đi trước cũng cho thấy nhiều phương pháp khác cũng được áp dụng trong quy trình tổ chức giáo dục phòng chống kỹ năng xâm hại tình dục cho các em còn sử dụng các bài hát, các phương tiện hỗ trợ trình chiếu, hình ảnh, thời gian phản hồi trực tiếp với giảng viên hoặc giám sát sau đó. Với những chương trình có hiệu quả, luôn có phần giới thiệu những nội dung giáo dục với cha mẹ của trẻ và có mạng lưới kết nối sau khoá tập huấn giữa học sinh – cha mẹ - nhà trường -  các tổ chức bảo vệ trẻ em và các số điện thoại hỗ trợ khẩn cấp.

Cá nhân tôi mong muốn đề nghị các cơ quan có thẩm quyền sẽ rà soát lại nội dung, phương pháp và hình thức tổ chức của các chương trình giáo dục phòng chống xâm hại hiện hành để đảm bảo tính khoa học và hiệu quả.

Bé trai 6 tuổi bị người đàn ông dâm ô trong thang máy

Hình ảnh trích xuất từ camera thang máy chung cư ở Hà Nội cho thấy, người đàn ông đá vào vùng nhạy cảm của cậu bé.

Xin hỏi, nên đi và dừng nghỉ ở đâu, cự ly khoảng bao nhiêu thì hợp lý, ngủ đêm ở đâu và đi tiếp thế nào? Dịp Tết này thì nên ăn uống ra sao, có nhiều hàng quán mở trên đường không? Các địa danh lịch sử, danh lam thắng cảnh nào phù hợp trên đường đi nữa? Ngoài ra còn gì cần lưu ý, nhờ các độc giả cung cấp thêm.

Xin cảm ơn.

Minh Quang

Trả lời

Có một số lưu ý trên đường từ miền Bắc vào miền Trung mà các du khách và tài xế nên lưu ý, theo tư vấn của anh Việt Hùng, đại diện một công ty du lịch ở Hà Nội, cùng một số thành viên một số diễn đàn lái xe.

- Chặng đường từ Hà Nội vào Huế có chiều dài khoảng 680 km nếu đi Quốc lộ 1A và khoảng 700 km nếu đi theo đường Hồ Chí Minh. Nên đi theo Quốc lộ 1A vì hiện có nhiều cao tốc, không đông đúc, có thể đi nhanh.

Trước hết, hãy chọn những thương hiệu lớn và uy tín. Vì chỉ có những thương hiệu uy tín mới có sự cam kết đảm bảo về chất lượng, nhất là dịch vụ sau bán hàng. Đối với máy lọc nước trôi nổi, kém chất lượng trên thị trường thì hầu như không có dịch vụ sau bán hàng. Thậm chí nhiều lúc người tiêu dùng rơi vào cảnh tiền mất tật mang không biết kêu ai. Các hãng máy lọc nước uy tín, có tên tuổi trên thị trường sẽ có chính sách bảo hành cho mỗi sản phẩm. Thời gian bảo hành tùy theo sự cam kết của mỗi hãng, thông thường từ 12-24 tháng thậm chí có những hãng cam kết lên tới 36 tháng như một lời hứa đảm bảo chất lượng cao nhất đối với khách hàng.

Đối với máy lọc nước, lõi lọc là bộ phận quan trọng nhất. Chất lượng nước tốt hay không tốt phụ thuộc vào công nghệ và nguyên vật liệu tạo nên lõi lọc. Nên chọn những sản phẩm máy lọc nước công nghệ thẩm thấu ngược RO, đặc biệt là những sản phẩm ứng dụng công nghệ tiên tiến từ Mỹ, nơi tiên phong tạo ra màng lọc RO. Tiếp đó là các lõi lọc khác bao gồm hệ thống tiền lọc và hệ thống lõi lọc chứng năng. Chính hệ lõi lọc này kết hợp với màng lọc RO sẽ cho ra nguồn nước tinh khiết tương đương như nước đóng chai.

Ngày nay, việc áp dụng công nghệ cao như công nghệ Smax cho hệ lõi lọc với thiết kế kết cấu bên trong lõi lọc tối đa diện tích tiếp xúc với nước, nguyên vật liệu lọc được cải tiến thì có những loại máy lọc nước cho phép công suất lọc nước lên cao gấp 2 lần so với những công nghệ lọc thông thường và tuổi thọ lõi lọc cũng kéo dài gấp đôi. Qua đó cùng với một lượng nước lọc sử dụng cho hộ gia đình thì mất khoảng 1 năm mới cần thay lõi lọc thô và lõi lọc chức năng, 2-3 năm với màng lọc RO. Nhờ đó tiết kiệm kinh phí và thời gian cho người sử dụng mà chất lượng vẫn đảm bảo.

Nên “đầu tư” vào những loại máy lọc nước được dán tem đạt chuẩn quốc gia nước uống tinh khiết của Bộ Y tế để có thể chắc chắn rằng nước sau lọc là đảm bảo sử dụng ăn uống trực tiếp cũng như nấu nướng, sinh hoạt trong gia đình.

Chất lượng nước sau lọc không chỉ được kiểm soát thời gian đầu mới sử dụng máy mà phải đảm bảo trong toàn bộ quá trình hoạt động của máy 3 năm, 5 năm thậm chí 10 năm. Vì vậy nếu sở hữu sản phẩm máy lọc nước có khả năng theo dõi chất lượng nước, thậm chí cả tình trạng của máy lọc nước mọi lúc, mọi nơi thì người dùng có thể yên tâm.

Trên thị trường hiện nay có đã có loại máy lọc nước thông minh tích hợp công nghệ IoT có khả năng giám sát máy lọc nước từ xa. Chỉ cần một chiếc điện thoại có internet là có thể kết nối với máy lọc nước. Qua đó toàn bộ các chỉ số liên quan đến chất lượng như độ tinh khiết của nước, thời gian thay lõi lọc, các chỉ số liên quan đến trạng thái máy (nước cấp yếu, rò rỉ nước…) đều được cập nhật đầy đủ, thậm chí việc kết nối và gửi yêu cầu bảo hành, bảo dưỡng, xác thực chính hãng với nhà sản xuất rất nhanh chóng và tiện lợi chỉ qua một cú click.

Dù là máy lọc nước hay bất kỳ sản phẩm nào, hãy tìm hiểu thật kỹ và có sự so sánh, cân nhắc để tìm ra sự lựa chọn tốt nhất, phù hợp nhất với gia đình mình.

Đầu tư chiếc máy lọc nước hội tụ được các giá trị trên cũng giống như như bạn đã đầu tư một nhà máy sản xuất nước tinh khiết chuẩn ngay tại nhà thực sự tiện lợi, an toàn và tiết kiệm.

Lệ Thanh

Hai vợ chồng tôi có một quan điểm chung, đó là sau giờ làm việc, chúng tôi sẽ dành toàn bộ thời gian cho gia đình, không ôm việc về nhà. Buổi tối, cứ 21h là cả hai tắt đèn, lên giường đi ngủ. Đó là cách giữ gìn sức khỏe để hôm sau chúng tôi có thể đi làm.

Sau hai năm lập gia đình, vợ chồng tôi quyết định có đứa con đầu lòng. Khi con được sáu tháng tuổi, vợ chồng tôi mua một mảnh đất mặt tiền, xây nhà trên đó và chuyển ra đây ở. Vợ tôi cũng nghỉ hẳn công việc ở công ty để có thời gian lo cho con cái. Vợ chuyển ra kinh doanh riêng và thuê thêm hai người giúp việc.

Hằng ngày, tôi đi làm về đến nhà là khoảng 16h15, đã thấy vợ chuẩn bị bữa cơm chiều xong xuôi. Tới 17h, cả nhà tôi đã ngồi vào mâm cơm. Đến tối, 21h là chúng tôi đi ngủ cùng con cái.

>> Tôi mừng gần chết khi chồng chịu từ bỏ công việc

Công việc dù có bận rộn như thế nào đi nữa thì vợ chồng tôi cũng giữ một quan điểm từ đầu tới giờ là phải ăn đúng giờ, ngủ đủ giấc, như vậy mới có đủ sức khỏe để làm việc. Chúng tôi chẳng việc gì phải cố quá sức làm việc để rồi hủy hoại sức khỏe của chính mình.

Hai đứa con của tôi hiện giờ đều thuộc Gen Z. Ảnh hưởng từ thói quen sinh hoạt của cha mẹ nên các con cũng chẳng bao giờ học bài đến quá 20h30. Giống chúng tôi, cứ 21h là các con tắt đèn đi ngủ. Hôm sau, 5h sáng là các con đã tự thức dậy, xem lại bài và ăn sáng để chuẩn bị đi học. Mỗi ngày, con chỉ học một buổi sáng hoặc chiều ở trường. Hiện giờ, con lớn của tôi đang đi làm và học Thạc sĩ, con thứ hai học năm ba đại học.

Đến nay, tôi đã nghỉ hẳn việc ở công ty được 10 năm khi mới chỉ ngoài 40 tuổi để về quản lý cơ sở kinh doanh với vợ. Buổi sáng, chúng tôi cùng nhau dậy sớm đi tập thể dục, vệ sinh nhà cửa, lái xe đi ăn sáng đến 8h30 lại về mở cửa kinh doanh. Buổi trưa, đúng 11h30 hai vợ chồng ăn uống, tranh thủ ngủ 30-45 phút cho tỉnh táo rồi dậy bán hàng. Chiều đến, 17h chúng tôi lại đi tập thể dục trước khi về nhà nấu nướng, ăn cơm và nghỉ ngơi.

Vòng lặp sinh hoạt và làm việc điều độ như vậy giúp chúng tôi đảm bảo được sức khỏe thể chất và tinh thần, không bị rơi vào tình trạng stress, suy nhược cơ thể, bệnh tật như nhiều người làm việc "bán mạng".

Hung