- Sắp tới, Uỷ ban Văn hoá, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên Nhi đồng của Quốc hội sẽ chủ trì tổ chức hội thảo "Giáo dục đại học – Chuẩn hóa và hội nhập quốc tế". Liệu chủ đề này có phải là vấn đề bức thiết nhất của giáo dục Việt Nam cần phải giải quyết bây giờ hay không?

PGS.TS Triệu Thế Hùng: Tôi cho rằng sự đòi hỏi phải phát triển mạnh mẽ của lực lượng sản xuất, khoa học công nghệ và phân công lao động xã hội toàn cầu đang đặt ra những thách thức không nhỏ cho giáo dục đại học thế giới nói chung và ở nước ta.

Việt Nam cũng như nhiều quốc gia trên thế giới -  kể cả các quốc gia có nền giáo dục đại học tiên tiến, đang đứng trước yêu cầu phải đổi mới giáo dục đại học để tăng tính hội nhập và cạnh tranh toàn cầu.

PGS.TS Triệu Thế Hùng – Uỷ viên thường trực của Uỷ ban Văn hoá Giáo dục Thanh thiếu niên Nhi đồng của Quốc hội. Ảnh: Nguyễn Thảo

- Nên hiểu khái niệm chuẩn hóa và hội nhập quốc tế như thế nào? Chuẩn hoá và hội nhập quốc tế đang diễn ra thế nào trong giáo dục đại học hiện nay, thưa ông?

Chuẩn hóa giáo dục đại học phải gắn liền với từng trình độ được đào tạo của giáo dục đại học.

Chuẩn hóa và hội nhập quốc tế đòi hỏi nội dung giáo dục đại học phải mang tính hội nhập và phát triển, bảo đảm cơ cấu hợp lý giữa kiến thức khoa học cơ bản, ngoại ngữ và công nghệ thông tin với kiến thức chuyên môn và các bộ môn khoa học nền tảng, phát huy truyền thống tốt đẹp, bản sắc văn hóa dân tộc; tương thích với trình độ chung của khu vực và thế giới.

Tất cả các trình độ được đào tạo cần thông thạo ít nhất một ngoại ngữ tiếng Anh và giao tiếp được bằng một ngoại ngữ khác. Việc “học ngoại ngữ” đặt ra mức độ cao hơn đối với giáo dục phổ thông, lên đại học thì phải là ngoại ngữ nâng cao và ngoại ngữ chuyên ngành.

Như vậy chuẩn hóa và hội nhập quốc tế đòi hỏi phải tính đến cả mục tiêu, chương trình, nội dung và phương pháp giáo dục đại học phù hợp với từng trình độ đào tạo của giáo dục đại học, từng lĩnh vực, ngành và chuyên ngành đào tạo. Quá trình đó đang diễn ra theo những quy luật tự nhiên đồng thời rất cần có tính chủ động cao của cả hệ thống và từng cơ sở giáo dục đại học để thúc đẩy tiến trình phát triển nhanh hơn, theo kịp giáo dục đại học tiên tiến trên thế giới.

- Ba chủ đề mà hội thảo đưa ra là năng lực hệ thống, vấn đề tài chính, vấn đề quản lý cũng như quản trị trong trường đại học. Theo ông, trong ba vấn đề đó, đâu là điểm tắc nghẽn của giáo dục đại học của ta?

Hội thảo Giáo dục đại học – Chuẩn hóa và hội nhập quốc tế diễn ra vào thời điểm tháng 8/2018,  là thời điểm kề cận việc Dự luật Giáo dục Đại học sửa đổi và bổ sung một số điều sẽ được trình Quốc hội xem xét tại kỳ họp tháng 10 sắp tới.

Ban tổ chức hội thảo đã tính đến hiệu quả cuối cùng là tiếp thu những ý kiến khoa học phù hợp cho việc sửa luật Giáo dục Đại học.

Có thể khẳng định 3 chủ đề chính: năng lực hệ thống, tài chính, quản lý và quản trị đại học là 3 nhóm chủ đề quan tâm chính của hội thảo, cũng là 3 nội dung đang được chỉnh sửa và bổ sung những vấn đề mới trong Luật Giáo dục Đại học để phù hợp với thực tiễn của GDĐH Việt Nam.

Cả 3 nội dung đó, tuy đều đang có những quy định trong dự luật sửa đổi nhưng còn nhiều ý kiến khác nhau, cần phải thông thoáng những "điểm  nghẽn" này.

Các ý kiến tham luận và thảo luận tại hội thảo sẽ có sự phân tích cụ thể hơn về lý luận và thực tiễn  cho cả 3 vấn đề trên.

Tôi hy vọng kết quả thảo luận của hội thảo sẽ góp phần giúp cho việc hoàn thiện dự luật Giáo dục Đại học, ví những vấn đề đó đều liên quan trực tiếp tới điểm mấu chốt là tự chủ đại học.

- Theo quan điểm của ông, về mặt chuyên môn, chúng ta sẽ gỡ từng vấn đề này như thế nào? 

Năm 2012, lần đầu tiên chúng ta có luật Giáo dục đại học, tức là luật chuyên ngành của Luật Giáo dục.

Luật này đã đề cập đến những vấn đề khá lớn và mới, có tính hệ thống hóa giáo dục đại học ở nước ta như tự chủ đại học, phân tầng xếp hạng, kiểm định, đảm bảo chất lượng và giải quyết mối quan hệ giữa chất lượng và quy mô đào tạo, vấn đề lợi nhuận và không vì lợi nhuận của cơ sở giáo dục đại học tư thục…mà nhiều nước trên thế giới đã xử lý xong về cơ bản các vấn đề này từ lâu, thậm chí hàng trăm năm, nhưng ở nước ta vẫn là quá trình “thử nghiệm” sau một thời kỳ dài chuyển từ cơ chế bao cấp sang cơ chế thị trường định hướng XHCN.

Ví dụ về tự chủ đại học: Luật Giáo dục Đại học hiện hành 2012 đã đề cập tới tự chủ, nhưng từ đó đến nay thì việc giao quyền tự chủ đại học mới chỉ triển khai ở mức độ “thí điểm” đối với hơn 20 cơ sở giáo dục đại học trên tổng số gần 200 cơ sở giáo dục đại học công lập, theo mô hình chưa có trong luật  là“công lập tự chủ về tài chính”.

Trong thời gian đó, Việt Nam đã có nhiều bước phát triển về chính sách pháp luật như: Hiến pháp 2013, NQ 29/TW, NQ 19/TW và nhiều đạo luật có nội dung sửa đổi mới.

Nên việc sửa đổi Luật Giáo dục Đại học lần này sẽ cần đề cập sâu sắc, cụ thể hơn về nội dung và mức độ tự chủ phải gắn liền với trách nhiệm giải trình của cơ sở giáo dục đại học; tự chủ đại học không thể chỉ  là tự chủ về tài chính mà là tự chủ trên tất cả các phương diện: tổ chức, nhân sự và hoạt động, tuyển sinh và đào tạo, nghiên cứu khoa học, hợp tác quốc tế…trong đó quan trọng nhất tự chủ về học thuật với nội dung cốt lõi là tự do học thuật (Academy freedom).

Tự chủ về học thuật là điểm mấu chốt, là bí quyết, là chìa khóa của thành công đối với giáo dục nói chung và giáo dục đại học nói riêng.

Do đặc điểm của lao động đại học là lao động trí tuệ, chỉ có tự chủ về học thuật mới phát huy được sự tự do sáng tạo, đào tạo nên những sinh viên có tư duy về học thuật, năng động, sáng tạo, cung cấp cho xã hội những sáng kiến phát minh sáng chế, tự chủ học thuật là sự chủ động sáng tạo của cả thầy và trò trong môi trường giáo dục.

Mức độ tự chủ của các cơ sở giáo dục đại học phụ thuộc vào năng lực thực hiện tự chủ và các điều kiện bảo đảm thực hiện quyền tự chủ, không nên phụ thuộc vào ý muốn chủ quan của các nhà quản lý. 

Xin cảm ơn ông!

Hạ Anh - Nguyễn Thảo

Lùi thông qua luật Giáo dục để bàn kỹ kỳ thi tốt nghiệp THPT

UBTVQH thống nhất lùi việc thông qua luật Giáo dục tại kỳ họp cuối năm nay sang kỳ họp giữa 2019 để bàn kỹ hơn về kỳ thi tốt nghiệp THPT.

Ngày 24/5, việc NSƯT Hoài Linh đăng đàn trần tình việc giữ số tiền 14 tỷ đồng quyên góp cứu trợ đồng bào miền Trung. Dù lời giải thích nào đi nữa, sau 6 tháng, số tiền ấy đã không hoàn toàn đảm bảo mục đích cao đẹp ban đầu là cứu trợ người dân chịu thiệt hại bởi thiên tai. 

Làm từ thiện dễ hay khó?

Từ thiện là hoạt động tất yếu của con người trong đời sống cộng đồng. Hoạt động từ thiện có 2 hình thức chính: dùng tài sản cá nhân đóng góp cho cộng đồng (như các tỷ phú quyên góp tài sản cho các quỹ) hoặc cá nhân/tổ chức huy động vật lực từ đám đông.

Nghệ sĩ Việt hoạt động từ thiện theo cả 2 hình thức này nhưng chủ yếu vẫn là hình thức thứ 2 và thường dính lùm xùm ở cách làm này.

Cần nhấn mạnh, mọi hoạt động từ thiện đều đáng quý nhưng từ thiện chưa bao giờ là việc làm đơn giản và dễ dàng. Các quỹ từ thiện chuyên nghiệp luôn có một hệ thống kiểm soát tài chính chặt chẽ, bài bản để điều hành mô hình hoạt động bền vững, hợp pháp. Trái lại, nhiều cá nhân đứng ra kêu gọi quyên góp thường thiếu sự chuẩn bị cần thiết. Người làm từ thiện nếu chỉ có lòng nhiệt huyết, một ý tưởng vừa lóe lên và một kế hoạch vừa phác thảo nguệch ngoạc bằng vài phép tính đơn giản để "xách ba lô lên và đi", sẽ là rủi ro rất lớn với chính người kêu gọi lẫn người đóng góp.

Danh hài Hoài Linh.

Một số vụ việc cho thấy nghệ sĩ Việt làm từ thiện còn nặng cảm tính và chưa chuyên nghiệp. Từ tháng 3 đến nay, NSƯT Trịnh Kim Chi nhiều lần kêu gọi khán giả quyên góp tiền giúp đỡ nghệ sĩ Thương Tín, Hoàng Lan và các nghệ sĩ khác. Trường hợp của Thương Tín và Hoàng Lan, cô kêu gọi nhiều đợt, tổng kết mỗi đợt, quyên góp hơn 400 triệu đồng cho mỗi người. Điều đáng nói, thay vì tạo mới tài khoản rồi yêu cầu ngân hàng đóng tài khoản ấy bằng nghiệp vụ sau khi kết thúc kêu gọi, Trịnh Kim Chi lại kêu gọi quyên góp bằng chính tài khoản cá nhân và thông báo ngừng nhận quyên góp bằng một dòng trạng thái trên Facebook.

Trường hợp Thủy Tiên sau khi trở về từ chuyến đi cứu trợ miền Trung đã gây bất ngờ khi công khai sao kê là những tờ giấy A4 chi chít chữ viết tay của mình; giấy xác nhận trạng thái tài khoản; cùng thư cảm ơn và biên bản xác nhận của chính quyền địa phương thay vì sử dụng dịch vụ kiểm toán chuyên nghiệp.

Gần nhất, NSƯT Hoài Linh bị khán giả chỉ trích vì anh có nhiều hơn một cách để triển khai hoạt động từ thiện (như ủy nhiệm chi) mà không cần trực tiếp ra miền Trung thay vì đến tận 6 tháng mọi thứ vẫn chưa đi đến đâu.

Dĩ nhiên, Trịnh Kim Chi, Thủy Tiên,... đều là những nghệ sĩ có uy tín trong hoạt động từ thiện. Họ rất sốt sắng, nhiệt huyết giúp đỡ người gặp khó khăn. Dù vậy, sự cảm tính và thiếu chuyên nghiệp có thể gây nguy hiểm với chính uy tín của nghệ sĩ. Chưa kể, hành động cảm tính như Thủy Tiên lén chồng mở lại tài khoản sau khi chính thức thông báo ngừng nhận quyên góp là rất nhạy cảm, thậm chí cấm kị trong hoạt động từ thiện. Nghệ sĩ hoàn toàn có thể tự đẩy mình vào thế khó nếu xảy rủi ro.

Một trường hợp khác là Phan Anh quyên góp hơn 20 tỷ đồng cứu trợ đồng bào chịu lũ lụt. MC này dính lùm xùm và dù sau đó đã lập website công khai việc giải ngân thì vẫn rất khó phủ nhận rằng ngay từ đầu, chính anh đã có phần chủ quan khi làm việc với đám đông.

Nhiều vụ việc điển hình cho thấy, nghệ sĩ chịu áp lực rất lớn khi nhận tiền quyên góp. Người góp tiền luôn luôn đặt ra rất nhiều yêu cầu, từ chính yếu đến soi xét cả chuyện ăn mặc, trang điểm, thái độ... khiến nghệ sĩ càng thêm nhọc nhằn.

Nghệ sĩ Việt cần rút kinh nghiệm từ người đi trước 

Trường hợp của MC Phan Anh và sắp tới có thể là NSƯT Hoài Linh có thể trở thành điển hình cho "công thức": Người nổi tiếng được yêu quý, tin cậy, kêu gọi quyên góp từ thiện được rất nhiều tiền nhưng khi cầm tiền lại không quản lý và chi tiêu đúng quy cách do thiếu sự vận hành chuyên nghiệp. Từ đó, họ sa lầy vào hỏi-đáp, tranh cãi, lời qua tiếng lại cho đến khi trở thành cái tên mà có làm gì đi nữa vẫn không xóa nhòa thái độ nghi hoặc từ khán giả. Mấu chốt của tiến trình vẫn nằm ở việc người nổi tiếng kêu gọi quyên góp đã mắc sai lầm hoặc sơ suất nào đó do thiếu chuyên nghiệp sau khi nhận tiền. 

Vì vậy, nghệ sĩ Việt làm từ thiện cần rút kinh nghiệm cho bản thân từ trường hợp của người đi trước. Nghệ sĩ cũng là người bình thường, không nên ôm đồm mọi công đoạn của một hoạt động từ thiện. Một số nghệ sĩ như Thái Thùy Linh, Tùng Dương,... làm từ thiện không gây tranh cãi mà vẫn hiệu quả do họ chỉ làm đúng phần việc của mình. Chẳng hạn, Thái Thùy Linh cùng nhóm "Tim hồng" đã làm từ thiện miệt mài gần 10 năm. Ca sĩ quản lý toàn bộ quá trình diễn hoạt động nhưng luôn có cộng sự hỗ trợ cô từng việc cụ thể lớn nhỏ.

Thái Thùy Linh chỉn chu, cẩn trọng và có nhiều năm kinh nghiệm làm từ thiện an toàn, hiệu quả.

Rõ ràng, từ thiện là hoạt động có lý có tình. Người làm thiện nguyện có cái tình lớn lao đến đâu đi nữa vẫn cần cái lý để giữ cho cái tình bền vững trước dư luận thị phi. 

Nghệ sĩ quyên góp quy mô lớn cần tiên quyết 2 yếu tố công khai và minh bạch bằng cách sử dụng các dịch vụ kiểm soát tài chính. Trường hợp Thủy Tiên, có thể nói cô chưa chuyên nghiệp, còn sai sót nhưng chính sự cập nhật công khai và sát sao từng hoạt động trên trang cá nhân giúp ca sĩ vẫn được khán giả tin tưởng, yêu thương. Nếu quyên góp quy mô nhỏ, nghệ sĩ chỉ nên nhận tiền quyên góp từ những người thực sự quen biết và làm những việc vừa sức. Khi ấy, ngay cả khi nghệ sĩ không có bộ máy vận hành như các quỹ chuyên nghiệp vẫn tránh được nhiều lỗi nghiệp dư nhãn tiền.  

Bên cạnh đó, khán giả - những người ủy thác nghệ sĩ làm từ thiện thay mình, nên "chọn mặt gửi vàng" và tin tưởng vào lựa chọn của mình. Cần hết sức tránh việc đóng góp có hạn nhưng đòi hỏi vô hạn gây áp lực lên người nhận quyên góp. Không ít trường hợp nghệ sĩ bị chỉ trích nặng nề, thậm chí tẩy chay vì sơ suất nhỏ là không xứng đáng.

Từ sự việc của NSƯT Hoài Linh, VietNamNet mở diễn đàn để bạn đọc trao đổi quan điểm về việc làm từ thiện của nghệ sĩ Việt sao cho đúng và hiệu quả. Nếu bạn có ý kiến, hãy gửi cho chúng tôi vào địa chỉ: [email protected]. Ý kiến của bạn có thể không trùng với quan điểm của VietNamNet.

Thiên Hương

Hoài Linh: Tôi không biển thủ 14 tỷ tiền quyên góp từ thiện

Tối 24/5, Hoài Linh chính thức đăng video trần tình đầy đủ vụ việc giữ 14 tỷ đồng quyên góp từ thiện của khán giả suốt 6 tháng.