Ông Đặng Hồng Sỹ nhắc lại việc, nhiều ý kiến Đại biểu Quốc hội, trong đó có cả Viện trưởng VKSND Tối cao, đều kiến nghị xem xét sửa lại điều 219 BLHS 2015 về tội Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí.

Theo đó, người nào được giao quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước mà vi phạm chế độ quản lý, sử dụng tài sản, gây thất thoát, lãng phí từ 100 triệu đồng đến dưới 300 triệu đồng hoặc dưới 100 triệu đồng nhưng đã bị xử lý kỷ luật hoặc xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này mà còn vi phạm, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm hoặc phạt tù từ 1 - 5 năm. Mức từ 300 triệu đến dưới 1 tỷ bị phạt tù 3 - 12 năm; trên 1 tỷ từ 10- 20 năm.

Vì vậy, đại biểu đề nghị phải sớm phân loại làm rõ, luật cần bổ sung thêm các yếu tố có dấu hiệu tiêu cực, tham nhũng.

Ông Sỹ dẫn chứng việc tính giá đất, Bình Thuận có vụ việc lúc đầu tính giá đất hơn 4.000 tỷ, sau tính lần thứ 2 còn 2.900 tỷ, lần thứ 3 còn 2.200 tỷ, lần 4 còn 1.500 tỷ. Mà việc này do các cơ quan Trung ương thực hiện. Một vụ án hình sự vừa khởi tố, ban đầu từ thất thoát hơn 3.000 tỷ, sau chỉ còn hơn 670 tỷ.

“Bình Thuận có những dự án rất lớn, ví dụ có dự án gần 1.000ha, chỉ cần 1m2 lệch chỉ khoảng 100 nghìn đồng thôi là lệch không biết bao nhiêu tiền rồi, dù anh em không có tiêu cực, tham nhũng”, đại biểu phân tích.

Ông Sỹ cho rằng, việc này rất khó khăn và đây cũng chính là điều dẫn đến tình trạng anh em sợ không dám làm. Thực tế cán bộ gần như bị khởi tố về tội này rất nhiều, dù không chứng minh được yếu tố vụ lợi trong này.

Đại biểu tỉnh Bình Thuận đề xuất, quá trình xử lý phải phân loại, đánh giá trường hợp nào có tiêu cực. Trường hợp nào tham nhũng phải xử lý nghiêm; trường hợp nào trong quá trình tính toán có thể có sai sót, không có động cơ vụ lợi thì “chúng ta nên xem xét xử lý hợp tình hợp lý hơn”.

Có như vậy, cán bộ, công chức chúng ta mới mạnh dạn hơn. Giống như trong phòng chống dịch, phân loại những ai có thể làm không đúng nhưng không có động cơ vụ lợi thì xử hành chính. Người nào có tiêu cực, tham nhũng thì xử lý hình sự.

"Làm được như vậy mới khắc phục được tình trạng cán bộ, công chức đùn đẩy, né tránh trách nhiệm không dám làm. Nếu không, Nghị định 73 sẽ không được thực hiện trên thực tế”, đại biểu nhấn mạnh.

Cương quyết làm, khi có việc thanh kiểm tra sẽ rủi ro pháp lý

Đại biểu Đồng Ngọc Ba (Bình Định) cho rằng, một trong những giải pháp trong phát triển kinh tế xã hội cần phải nêu cao tinh thần trách nhiệm và chất lượng cán bộ công chức.

Ông đề nghị Chính phủ có đánh giá, thống kê sâu hơn về thực trạng một bộ phận cán bộ công chức chưa quyết liệt, kịp thời, có tâm lý né tránh sợ trách nhiệm, đùn đẩy, sợ sai. Đây là trách nhiệm phải thực hiện, là nghĩa vụ của cán bộ công chức. 


"Qua theo dõi đến hết năm 2023 và đầu năm nay đã có xử lý kỷ luật với gần 18.000 trường hợp, vậy khi bóc tách các nhóm vi phạm liên quan luật cán bộ công chức, đạo đức công vụ, trốn tránh nhiệm vụ, thoái thác nhiệm vụ, tự ý bỏ công việc thì có hay không?", đại biểu đặt vấn đề.

Ông Đồng Ngọc Ba cho rằng, nếu chỉ nhận định chung chung, cảm tính và không xác định cụ thể hành vi vi phạm để xử theo đúng pháp luật cán bộ công chức, thì rất khó thực hiện. Nếu đơn vị có cán bộ công chức vi phạm liên quan đến vấn đề này thì cần xem xét trách nhiệm người đứng đầu. Hàng năm Chính phủ cần có đánh giá chi tiết về vấn đề này.

Đại biểu Lò Thị Luyến (Điện Biên) cho rằng, hiện nay hệ thống văn bản quy phạm pháp luật có nhiều vấn đề, có sự mâu thuẫn, chồng chéo, áp dụng thiếu thống nhất, thì cán bộ công chức phải giữ gìn sự an toàn, không ai dám làm những việc pháp luật quy định không rõ ràng vì khi làm sẽ bị rủi ro pháp lý.

"Thực tế một bộ phận cán bộ đã chịu sự rủi ro pháp lý. Anh nào liều, cương quyết làm nhưng khi có việc xảy ra, thanh kiểm tra vào thì sẽ rủi ro pháp lý", đại biểu Lò Thị Luyến phân tích.

“Việc đánh giá cán bộ né tránh trách nhiệm cần nhìn nhận đầy đủ. Trong đó có việc hoàn thiện các cơ sở pháp lý cho rõ ràng không để hậu quả pháp lý xảy ra. Nếu cứ ép cán bộ công chức thực hiện, khi có hậu quả xảy ra thì thế nào?", nữ đại biểu tỉnh Điện Biên nói.

Cán bộ né tránh, sợ trách nhiệm, không dám làm là hành vi vi phạm 

Giải đáp các vấn đề đại biểu đặt ra, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà nhìn nhận, tình trạng cán bộ, công chức, viên chức sợ sai, sợ trách nhiệm né tránh, không dám là chưa có dấu hiệu thuyên giảm đúng như các đại biểu phản ảnh.

Bộ trưởng khẳng định, đến thời điểm này, các văn bản của Đảng, Nhà nước đã rất đầy đủ, mới đây nhất là quy định 144 của Bộ Chính trị về chuẩn mực đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên trong giai đoạn mới.

Bà Phạm Thị Thanh Trà cho biết, vừa rồi Chính phủ đã rà soát và sửa một loạt các nghị định có liên quan. Trong đó có chùm nghị định liên quan đến quản lý, tuyển dụng, sử dụng cán bộ công chức. Các quy định gắn với đánh giá xếp loại, xử lý kỷ luật cán bộ công chức đồng bộ; trong đó coi đây (việc né tránh trách nhiệm, sợ sai không dám làm) là hành vi vi phạm để có căn cứ xử lý.

Liền đó là cắt giảm thủ tục hành chính trong tuyển dụng, không còn chuyện thi viên chức, thi thăng hạng nữa, chỉ xét tuyển, xét thăng hạng, cắt bớt những thủ tục không cần thiết.

Phân tích nguyên nhân, Bộ trưởng Bộ Nội vụ nhìn nhận hệ thống thể chế có mặt chưa đồng bộ, thống nhất, có những mặt khi tiếp cận còn có cách hiểu khác nhau… dẫn đến khi thực thi công vụ khó khăn, lúng túng.

Thứ hai là, năng lực, trình độ hiểu biết pháp luật để thực thi các quy định một số nơi chưa tốt.

Thứ ba là, khi siết chặt kỷ cương, kỷ luật, khi xử lý nghiêm khắc, kiên quyết, kiên định và thẳng tay những vi phạm của cán bộ, đảng viên, công chức dẫn đến có một số cán bộ có tâm lý e dè, né tránh, sợ sai, sợ trách nhiệm.

Tuy nhiên, Bộ trưởng khẳng định: "Nếu như vậy thì không được" và lưu ý đến trách nhiệm người đứng đầu. Bởi ở đâu trách nhiệm người đứng đầu tốt thì ở đó phát triển tốt, mọi việc vẫn tốt. 

Thay thế, điều chuyển công việc với cán bộ, công chức sợ sai, không dám làm

Tính trong 3 năm vừa qua, đây là lần đầu tiên nhóm Sư phạm vào top 4 lĩnh vực có đông thí sinh đăng ký nhất. Thứ trưởng Giáo dục và Đào tạo Hoàng Minh Sơn hôm 5/8 cho biết số nguyện vọng vào nhóm này tăng 85% so với năm ngoái (tăng khoảng 200.000 nguyện vọng).

Bộ chưa công bố số đăng ký cụ thể, song các trường đều nhận định nguyện vọng vào Sư phạm tăng.

TS Trần Bá Trình, Trưởng phòng Đào tạo trường Đại học Sư phạm Hà Nội, cho biết trường nhận được khoảng 40.000 nguyện vọng (cho cả ngành đào tạo giáo viên và ngoài sư phạm), tăng tương đương mức trung bình cả nước.

Trước đó, với các phương thức xét tuyển sớm, nhà trường đã ghi nhận số nguyện vọng tăng mạnh. Thí sinh đăng ký kỳ thi đánh giá năng lực của trường tăng gấp 2,5 lần năm ngoái.

Tại trường Đại học Đà Lạt, tổng số nguyện vọng là khoảng 15.000. Con số này ở Đại học Sư phạm Hà Nội 2 và TP HCM lần lượt là 32.900 và 51.600. Các mức này tăng khoảng 1,9-2,2 lần.

Từ thực tế trên, đại diện các trường Sư phạm cho rằng nhóm ngành đào tạo giáo viên thoát cảnh "chuột chạy cùng sào", trở nên hấp dẫn hơn.

"Khoảng 2-3 năm trở lại đây, số thí sinh đăng ký tăng, kéo theo điểm chuẩn tăng dần. Đây là tín hiệu đáng mừng", TS Trần Hữu Duy, Trưởng phòng Quản lý đào tạo, trường Đại học Đà Lạt, nhận định.

Theo ông Duy, các chính sách hỗ trợ của nhà nước đang dần phát huy tác dụng. Việc miễn học phí, hỗ trợ sinh hoạt phí 3,6 triệu đồng mỗi tháng, theo nghị định 116 năm 2020 giúp ngành thu hút được thí sinh, trong bối cảnh học phí đại học tăng cao.

Cùng đó, lương và đời sống của giáo viên dần được cải thiện qua các đợt tăng lương cơ bản. Nhiều địa phương như TP HCM có chính sách hỗ trợ thêm.

PGS.TS Nguyễn Văn Thụ, Trưởng phòng Đào tạo, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2, nói thêm công tác truyền thông về nhu cầu việc làm khối ngành này hiện rất tốt. Với con số còn thiếu lên tới hơn 100.000 ở khu vực công lập, cộng thêm nhiều trường tư thục mở rộng hoặc mở mới, thí sinh nhận thấy cơ hội việc làm rộng mở nên đăng ký nhiều hơn.

"Mọi năm, trường phải xin cho sinh viên đi thực tập. Nhưng từ năm ngoái, nhiều trường ngoài công lập đến tận nơi đề nghị sinh viên về thực tập", ông Thụ kể. "Điều này cho thấy nhu cầu tuyển dụng giáo viên hiện rất lớn, tác động đến lựa chọn của thí sinh".