Ngoài việc hóa giải căn bệnh “chồng ngồi,ệtdượcphòngtheởmiềnsơncướbảng xếp hang ngoại hạng anh vợ buồn” thì “tứn khửn” - loại biệtdược của người Mông ở miền sơn cước Sơn La có thêm một công năng nữa là điều trịbệnh hiếm muộn...

Người Mường ở vùng đại ngàn Pà Cạch âm u hiểm trở ấy mến khách lắm, khách tớinhà là rượu rót tràn bát sứ, ai nấy uống say mèm mới thôi. Nhà nào cũng sở hữutới cả chục vò rượu được ngâm với các loại thuốc quý lấy từ đại ngàn sâu thẳmvới nhiều công dụng khác nhau.

Loại thì uống vào sẽ tiêu tan mỏi mệt, giá rét, loại thì tiêu diệt căn bệnh đauxương mỏi khớp, giúp dồi dào sinh lực. Nhưng quý và hiếm nhất phải kể tới rượuthuốc “tứn khửn” – được bà con nơi đây ưu ái gọi là loại rượu “chồng uống, vợcười tươi”…

Thuốc quý từ rừng già

Vùng đất phía tây của tỉnh Sơn La, có những cung đường dốc dựng đứng, cua tay áovà những vực sâu luôn túc trực để lấy mạng sống của những kẻ xấu số. Đường vàoxã Mường Lạn (huyện Sốp Cộp) giờ vẫn lổn nhổn đá hộc và bụi bay mù trời. Sau cảngày trời vượt đường trường, chúng tôi mới đến được Mường Lạn.

Thượng úy Trần Viết Nam - bác sĩ quân y của Đồn Biên phòng 453, người đã có gần20 năm gắn bó với vùng biên ải này, khi nghe nhắc đến những thứ biệt dược của bàcon nơi đây đã tỏ ra rất hứng thú. Vốn là bác sĩ quân y được đào tạo bài bảntrong quân đội nên anh chủ yếu chữa bệnh cho các chiến sĩ dựa trên cơ sở khoahọc.

Tuy nhiên, từ ngày vào Đồn Biên phòng 453 đóng ở Mường Lạn công tác, suy nghĩ đócủa anh đã thay đổi. Sau nhiều lần vào bản thăm, khám chữa bệnh giúp bà con, anhđã được người dân nơi đây dạy lại cách chữa bệnh bằng lá thuốc.

“Trong vô số bài thuốc Nam nơi đây, có những bài rất công dụng như chữa sỏithận, dạ dày. Rất nhiều chiến sĩ trong đồn bị bệnh nặng đã được bà con chữa khỏibệnh bằng thuốc Nam. Còn một loài biệt dược đặc biệt quý hiếm dành cho phái mạnhmà chỉ ở rừng nơi đây mới có mang tên “tứn khửn”, nghĩa là “dựng lên” - thượngúy Nam kể.

Năm nào cũng vậy, mỗi khi cơn gió lạnh thấu xương ào tới rồi vội đi - tín hiệubáo một mùa đông khắc nghiệt sắp về, cũng là lúc cánh đàn ông người Mông ở bảnPu Hao (xã Mường Lạn) nai nịt gọn ghẽ và mang theo cơm nắm, dao quắm, thịt rừngkhô để bắt đầu bước vào “cuộc chiến” giành thuốc quý ở sâu thẳm rừng già PàCạch.

Chậm chân là về tay trắng

Ông Giàng Dua Dê - Bí thư Chi bộ bản Pu Hao cũng là người được các cụ truyền lạicho nhiều bài thuốc quý. Lần đầu gặp ông Dê, sẽ rất khó đoán tuổi. Năm nay ôngđã có cháu nội, cháu ngoại đề huề rồi nhưng nom ông còn tráng kiện lắm. Dáng ôngthấp đậm, vững chãi và đen chắc như cây nghiến, cây lim ở trên rừng vậy. Giọngông Dê sang sảng như chuông đánh buổi sớm. Rượu thì ông Bí thư ấy uống cả hũ màkhông say. Khi chúng tôi hỏi về bài thuốc “tứn khửn” đặc biệt trân quý này, ôngDê cứ tủm tỉm cười và đưa ánh nhìn đầy ẩn ý về phía chúng tôi: “Ấy dà, nhà báocũng quan tâm đến món biệt dược này của người Mông cơ à?”.

Ông Dê giới thiệu quả Chí Chiền Chùa.