Ngày 13/3, Ths.BS Nguyễn Đức Liên, phụ trách khoa Ngoại thần kinh, bệnh viện K cơ sở Tân Triều cho biết, nữ bệnh nhân phát hiện đau lưng từ cách đây khoảng 6 tháng. Nghĩ do công việc, tuổi còn trẻ nên chủ quan.

Gần đây bệnh nặng dần, đi lại khó khăn mới đến bệnh viện thăm khám. Kết quả chụp cộng hưởng từ cho thấy bệnh nhân bị khối u tủy sống lưng từ D12 đến L3, kích thước 6cm.

Các bác sĩ thực hiện phẫu thuật qua kính hiển vi giúp bóc tách chính xác khối u

Đây là vị trí u liên quan đến vùng tủy sống và đuôi ngựa với rất nhiều dây thần kinh có chức năng quan trọng như vận động, cảm giác, điều khiển chức năng đại tiện, tiểu tiện.

Sau hội chẩn, các bác sĩ quyết định mổ lấy khối u. Ngoài nhiệm vụ phải bóc tách khối u, kíp mổ còn phải bảo vệ tủy sống và các dây thần kinh thoát ra từ đây.

“Chỉ cần sơ sẩy một chút có thể làm tổn thương cấu trúc tuỷ sống hoặc các dây thần kinh, gây hậu quả nặng nề khiến người bệnh không thể tiểu tiện tự chủ, liệt vận động, hoặc rối loạn cảm giác sau mổ”, BS Liên chia sẻ.

Để phẫu thuật chính xác, các bác sĩ sử dụng phương pháp vi phẫu, dùng kính hiển vi phẫu thuật phóng đại lên nhiều lần và dùng thêm máy hút u siêu âm.

Sau 4 giờ phẫu thuật, các bác sĩ đã lấy toàn bộ khối u, bảo vệ an toàn cấu trúc tủy sống và rễ thần kinh.

Khối u 6cm trên tuỷ sống bệnh nhân

Hiện tại ngày thứ 2 sau mổ, bệnh nhân đã cử động chân bình thường, các chức năng cảm giác và đại tiểu tiện bình thường. Khi có kết quả sinh thiết, các bác sĩ sẽ tiếp tục hội chẩn để đưa ra phác đồ điều trị tiếp theo cho bệnh nhân.

Bệnh dễ bị bỏ qua

BS Liên cho biết, u tủy là khối u có triệu chứng khởi phát khá kín đáo và tiến triển chậm khiến nhiều bệnh nhân thường nghĩ các nguyên nhân thông thường như đau lưng do thoái hoá nên bệnh dễ bị bỏ qua.

Các triệu chứng lâm sàng sớm của u tủy sống gồm đau cột sống, đi lại khó khăn thoáng qua.

Đau là triệu chứng khởi phát thường gặp nhất, tuy nhiên người bệnh thường chỉ chú ý đến triệu chứng đau mà bỏ qua triệu chứng, tê, yếu tay, chân khi chúng còn nhẹ.

Khi u phát triển đủ lớn sẽ gây rac các rối loạn chức năng thần kinh như rối loạn cảm giác, rối loạn vận động, rối loạn cơ tròn (gây tiêu, tiểu khó, táo bón), co cứng cơ, teo cơ và các triệu chứng khác.

Ở giai đoạn nặng, khối u ở tủy cổ có thể sẽ xuất hiện thêm triệu chứng rối loạn hô hấp.

Để chẩn đoán chính xác có bị u nội tủy hay không, bệnh nhân cần đến khám các bác sĩ chuyên khoa thần kinh hoặc chuyên khoa ung bướu thần kinh.

Sau khi thăm khám, các bác sĩ sẽ định khu vùng cột sống tương ứng gây ra triệu chứng, từ đó bệnh nhân sẽ được chụp MRI để xác định có bị u không và u loại gì, tính chất của u ra sao, mối liên quan giữa u và tủy sống giúp xác định chẩn đoán và đánh giá đầy đủ trước mổ cũng như đánh giá sau mổ.

Việc điều trị các khối u nội tủy chủ yếu là phẫu thuật. Với u nội tủy có độ ác tính cao thì sau mổ cho hiệu quả kém, nguy cơ tái phát cao. Tùy từng loại giải phẫu bệnh mà có thể điều trị bổ trợ bằng hóa chất hoặc xạ trị.

Nhưng may mắn là đa số u nội tủy là các u có độ ác tính thấp và việc phẫu thuật lấy u đem lại hiệu quả điều trị rất khả quan.

Để xác định là u có độ ác tính cao hay thấp, bắt buộc phải mổ.

Nếu là loại u ác tính thấp, được chẩn đoán sớm và phẫu thuật kịp thời thì sau mổ tình trạng lâm sàng của người bệnh sẽ dừng lại giống như ở mức trước mổ hoặc tốt hơn, nguy cơ tái phát thấp và chất lượng cuộc sống sau mổ gần như người bình thường.

Thúy Hạnh

Theo Thạc sĩ, bác sĩ Vũ Hoàng Vũ, Trưởng khoa Tim mạch can thiệp, Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM, nhồi máu cơ tim là một cấp cứu khẩn trong y khoa, xảy ra khi các mạch máu nuôi tim (mạch vành) bị tắc nghẽn. Nguyên nhân huyết khối gây tắc nghẽn chủ yếu do xơ vữa mạch vành hoặc bệnh nhân bị co thắt mạch vành hay gặp chấn thương ngực.

Bác sĩ Vũ cho hay xơ vữa mạch vành thường xảy ra nhiều hơn ở những người có yếu tố nguy cơ như: hút thuốc lá, tăng huyết áp, đái tháo đường, mỡ máu cao, gia đình có người bị nhồi máu cơ tim. Ngoài ra, nam giới, tuổi cao, ít vận động… cũng là yếu tố nguy cơ.

Các thống kê trên thế giới và Việt Nam cho thấy tuổi trung bình của người bệnh nhồi máu cơ tim có xu hướng trẻ hơn với trước đây, nếu ở người dưới 35 tuổi được xem là rất trẻ. 

Bác sĩ Vũ phân tích người trẻ có sức đề kháng tốt, ít có bệnh lý kèm theo nên khả năng vượt qua nhồi máu cơ tim sẽ tốt hơng người lớn tuổi. Tuy nhiên, điểm khác biệt là sự hình thành cục máu đông gây tắc mạch vành của người trẻ thường cấp tính và đột ngột, trong khi ở người lớn tuổi thì kéo dài và từ từ khiến trái tim thích nghi được một phần.

Bác sĩ nhận định nhồi máu cơ tim ở người trẻ tuổi cũng có yếu tố nguy là hút thuốc lá, tăng huyết áp, ít vận động, mỡ máu… Trong đó, ở nam giới trẻ, đa phần người bị nhồi máu cơ tim có yếu tố chính là hút thuốc lá, còn nữ giới thường do yếu tố di truyền, gia đình có tiền căn tăng mỡ máu.

Triệu chứng đặc trưng của nhồi máu cơ tim

Tiến sĩ, bác sĩ Lê Cao Phương Duy, Phó giám đốc Bệnh viện Nguyễn Tri Phương (TP.HCM) cho hay bệnh viện này cũng tiếp nhận một số trường hợp nhồi máu cơ tim có nguyên nhân do không kiểm soát tốt bệnh lý nền và lối sống thiếu lành mạnh. Trong đó, có bệnh nhân chưa đến 30 tuổi.

Theo bác sĩ Duy, trừ các bệnh lý tim bẩm sinh, bệnh tim mạch thường diễn tiến âm thầm nhiều năm mà người bệnh không nhận ra. Vì thế, người có yếu tố nguy cơ cao cần tầm soát bệnh tim mạch mỗi năm 1 lần, bao gồm những người hút thuốc lá, người bệnh đái tháo đường, béo phì, tăng huyết áp, ít vận động hay có cha mẹ mắc bệnh tim mạch sớm.

Để nhận biết cơn nhồi máu cơ tim, người bệnh cần nhớ triệu chứng điển hình là đau nặng ngực, cảm giác giống như lồng ngực bị bóp, siết hoặc đá đè trên ngực. Cơn đau có thể ở vị trí lồng ngực hoặc lan rộng sang tay bên trái, lan sang cằm, kèm theo vã mồ hôi, khó thở, kéo dài từ 20-30 phút thậm chí là vài giờ.

Theo bác sĩ Vũ Hoàng Vũ, sau cơn nhồi máu cơ tim, động mạch vành tắc nghẽn khiến cho vùng cơ tim bị thiếu máu nuôi gặp tổn thương. Trường hợp nặng, cơ tim sẽ bị chết một phần và có thể gây ra 3 nhóm biến chứng: biến chứng rối loạn nhịp, biến chứng suy tim,  biến chứng cơ học (ít gặp, ví dụ như thủng tim, vỡ tim, van tim cấp tính…)

Các nghiên cứu cho thấy thời gian vàng cấp cứu nhồi máu cơ tim là trong 48 giờ đầu tiên từ khi khởi phát triệu chứng đau ngực. Thời gian tốt nhất để tái thông mạch vành là trong 12 giờ đầu tiên từ khi khởi phát triệu chứng đau ngực.

Tuy nhiên, việc tái thông mạch máu nuôi tim càng sớm thì hiệu quả càng cao. Vì thế, khi nghi ngờ một người bị nhồi máu cơ tim, cần khẩn trương đưa người bệnh đến cơ sở y tế gần nhất, không trì hoãn vì có thể bị mất đi thời gian vàng. 

Giáo dục STEM là một chương trình giảng dạy dựa trên ý tưởng trang bị cho người học những kiến thức, kỹ năng liên quan đến (các lĩnh vực) khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học - theo cách tiếp cận liên môn (interdisciplinary) và người học có thể áp dụng để giải quyết vấn đề trong cuộc sống. Thay vì dạy 4 môn học tách biệt, STEM kết hợp chúng thành một mô hình học tập gắn kết dựa trên các ứng dụng thực tế. Với kỹ năng công nghệ, học sinh có khả năng sử dụng, quản lý, hiểu biết và truy cập được công nghệ, từ những vật dụng đơn giản như cái bút, chiếc quạt đến những hệ thống phức tạp như mạng Internet, máy móc.

Với học sinh phổ thông, việc theo học các môn học STEM còn có ảnh hưởng tích cực tới khả năng lựa chọn nghề nghiệp trong tương lai. Những học sinh được dạy học theo cách tiếp cận giáo dục STEM đều có những ưu thế nổi bật như: kiến thức khoa học, kỹ thuật, công nghệ và toán học chắc chắn; khả năng sáng tạo, tư duy logic; hiệu suất học tập và làm việc vượt trội và có cơ hội phát triển các kỹ năng mềm toàn diện hơn.

Trong những năm qua, Bộ GD&ĐT đã triển khai giáo dục STEM cho hơn 60 trường phổ thông trên cả nước. Giáo dục STEM được tổ chức trong các trường phổ thông ở Việt Nam thường tập trung qua các hình thức: dạy học tích hợp theo định hướng giáo dục STEM; sinh hoạt câu lạc bộ STEM; các cuộc thi, hoạt động trải nghiệm sáng tạo; phối hợp tổ chức hoạt động STEM giữa nhà trường và tổ chức tư nhân; các sự kiện STEM, ngày hội STEM.

Nhằm thúc đẩy giáo dục STEM trong nhà trường phổ thông đáp ứng Chương trình giáo dục phổ thông mới, cần đưa giáo dục STEM thành chương trình giáo dục quốc gia để phát triển công tác hướng nghiệp và phân luồng học sinh; khơi dậy đam mê nghiên cứu khoa học và định hướng các em theo đuổi những ngành khoa học công nghệ cao cho tương lai; tạo điều kiện thuận lợi về môi trường pháp lý và chính sách để các nhà đầu tư nước ngoài mở cơ sở giáo dục STEM chất lượng cao tại Việt Nam.

Ngoài ra, cần thành lập trung tâm giáo dục STEM trực thuộc các trường đại học trên địa bàn; trung tâm giáo dục STEM quốc gia sẽ trực thuộc Bộ GD&ĐT, có vai trò chỉ đạo chung cho giáo dục STEM trên cả nước. Thường xuyên tổ chức đào tạo, bồi dưỡng nâng cao nghiệp vụ sư phạm và kỹ năng cho đội ngũ giáo viên về áp dụng phương pháp giáo dục STEM.

Muốn triển khai giáo dục STEM một cách toàn diện, cần đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học phù hợp, thúc đẩy phong trào giáo dục STEM bằng các hoạt động như: câu lạc bộ, ngày hội, đại sứ STEM, ngày tham quan các phòng thí nghiệm, nhà máy… Tăng cường hoạt động hợp tác đa phương, song phương trong các lĩnh vực về giáo dục STEM như: nghiên cứu khoa học, trao đổi học thuật, quản trị nhà trường…

Linh Đan

Chất lượng của ngành giáo dục là động lực để chuyển đổi số quốc gia

Theo đại diện Viettel, chuyển đổi số của ngành giáo dục cần làm sớm vì nó tác động rất nhiều đến chất lượng đầu ra của giáo dục, đào tạo. Đó chính là nguồn lực cho doanh nghiệp, cũng như nguồn lực chính để chuyển đổi số quốc gia.