Kèo vàng bóng đá PSV vs Arsenal, 03h00 ngày 5/3: Tin vào chủ nhà

Tâm lí vị thành niên hay cá tính “người hùng”?

Điểm nóng của dư luận về bạo lực học đường trước tiên là chuyện học sinh đánh nhau, làm nhục nhau như một cảm hứng. Nguyên cớ khá đơn giản, thậm chí rất vớ vẩn. Các cá nhân hoặc các nhóm khích bác nhau, cá nhân hoặc nhóm này không thực hiện được yêu cầu của cá nhân hoặc nhóm kia dẫn đến choảng nhau và lăng nhục nhau.

Xem xét tính chất của các sự vụ đánh nhau, tôi dám chắc không phải bây giờ mới có. Hiện nay do thời đại văn minh internet, sự vụ không còn đóng kín mà công khai, bé càng bị xé ra to nên trở thành nghiêm trọng. 

Tất nhiên, đánh nhau và quay phim để khoe trên mạng thì gần đây mới có. Hành vi này chỉ báo cho sự lây lan như một niềm cảm hứng của đám đông. Đó là mặt tiêu cực của mạng. Nhưng không thể phủ nhận, chính mạng lại tích cực ngăn chặn bạo lực tốt nhất bởi vai trò tương tác ngược của dư luận. Rõ nhất là, bạo lực mới diễn ra một phía từ kẻ mạnh và bị ngăn chặn kịp thời để không phải chứng kiến sự phản kháng bằng những đòn trả thù khốc liệt.

Chuyện học trò đánh nhau được quy cho sự khủng hoảng tâm lí của tuổi vị thành niên. Hẳn nhiên. Đó là cái tuổi bùng phát năng lượng, khi chưa có cơ hội giải phóng chính đáng tất yếu sẽ giải phóng thành bạo lực. Bạo lực trở thành niềm vui của không ít thanh thiếu niên khi chúng không tìm thấy niềm vui trong học tập và sáng tạo.

Theo tôi, động cơ của những vụ học sinh đánh nhau là tâm lí thích làm “người hùng”. Sự bắt chước người hùng trong các phim bạo lực là có. Nhưng cũng phải thấy, ngay trong nội dung giáo dục, nhiều bài học đã vô tình nuôi dưỡng động cơ ấy. 

Trong hàng loạt những bài học về đạo đức, lối sống, chính bài học về “đạo đức anh hùng ca” lại tiêm nhiễm vào tuổi trẻ nhanh nhất, mạnh nhất. Thật khó hiểu khi các sách giáo khoa văn chương của ta giảng dạy anh hùng ca không chuẩn. Chính việc nêu gương các nhân vật anh hùng thời cổ đại trong anh hùng ca như đánh nhau vì tình yêu, vì danh dự và tự trọng đã tạo ra các nhân cách lệch lạc, méo mó. 

Học sinh bắt chước người hùng để biểu dương quyền lực, danh dự và tự trọng khi không nhận rõ đó chỉ là sản phẩm cường điệu của thời đại hoang dã. Trong khi, chính Engels (trong Nguồn gốc của gia đình, của chế độ tư hữu và của nhà nước) xem anh hùng ca chỉ là sản phẩm của cuộc đấu tranh hoang dã trong thời chiếm hữu nô lệ. 

Tính chất của những sự vụ đánh nhau và cổ vũ đánh nhau mà người ta thường cho là vô cảm thực chất lại là sản phẩm đầy cảm hứng bạo lực mà học sinh học được từ phim hành động và từ anh hùng ca thời hoang dã.

Người lớn cũng đánh nhau thì thuộc hiện tượng gì?

Trong nghĩa rộng, bạo lực học đường không chỉ giới hạn ở việc học sinh đánh nhau mà còn có sự tham gia của người lớn: giáo viên đánh học sinh, phụ huynh đánh giáo viên. Chẳng lẽ đó cũng là tâm lí vị thành niên? Nếu là tâm lí vị thành niên thì rõ là người lớn chưa vượt qua giai đoạn khủng hoảng năng lượng thừa khi không biết dịch chuyển vào đâu để thay cho bạo lực?

Phải nói là thời tôi đi học, chuyện giáo viên đánh học sinh không phải ít xảy ra. Hình ảnh ông thầy cầm cây thước quyền lực trong tay, không gõ vào đầu học sinh những khi nóng giận mới là chuyện lạ. Nhưng học sinh đánh lại người thầy, kéo theo phụ huynh cũng tấn công thầy là hoàn toàn không có.

Người ta sẽ quy cho sự mất tôn ti dẫn đến rối loạn các mối quan hệ truyền thống là có cơ sở. Nhưng cũng không phải vì thế mà ngược dòng trở về cái thời thầy giáo được độc quyền đánh học sinh. Luật Giáo dục đã cấm thầy giáo hành xử bạo lực là một sự tiến bộ lớn trong giáo dục hiện đại.

Tuy nhiên, cũng phải thấy rằng, chính chủ trương giáo dục “lấy người học làm trung tâm” là bi kịch của tình thế lộn ngược khi nội dung triết lí kia không được hiểu đến nơi đến chốn. Khi dân trí không có nền tảng vững chắc, sự chuyển hóa từ thái cực này sang thái cực khác, vai trò người thầy bị hạ bệ và người thầy bị bạo hành là chuyện đương nhiên. 

Trong khi triết lí lấy người học làm trung tâm ở phương Tây không bị hiểu như ở Việt Nam, thậm chí đã thay thế thành triết lí tương tác đa tâm. Không có chuyện lấy người học làm trung tâm là vai trò người thầy bị phế bỏ. 

Tính chất đa tâm thể hiện ở sự tương tác giữa các nhóm trò với trò, giữa trò với thầy trong mối quan hệ bình đẳng, tôn trọng cá nhân và sáng tạo. Sự tương tác này dẫn đến hoạt động của các chủ thể với mối quan hệ kiểm soát lẫn nhau để phát triển và điều chỉnh nhân cách, năng lực.

Đánh thầy giáo cũng là một lối hành xử theo bản năng hoang dã khi các cá nhân bị hoang tưởng mình đang được đóng vai trò trung tâm thống trị toàn bộ hoạt động giáo dục.

Giải pháp nào chống bạo lực học đường?

Vạch được nguyên nhân trên cũng là tìm ra giải pháp phòng chống bạo lực học đường. 

Theo tôi, đạo đức tối thiểu vẫn là sống và làm việc theo pháp luật. Khi pháp luật không đủ sức răn đe thì sự thực thi pháp luật đang có vấn đề. 

Bạo lực học đường thực chất là một vấn đề xã hội, bởi học đường không phải là thánh địa tách khỏi xã hội. Hàng ngày có bao nhiêu thông tin về bạo lực: chém, giết, cướp, hiếp nhưng việc xử lí không phải bao giờ cũng nghiêm minh, công bằng. Khi pháp luật không nghiêm minh và công bằng thì con người có khả năng buông thả và hành xử ngoài vòng pháp luật. 

Điều này chẳng khác nguyên nhân mà thiếu tướng Hồ Sỹ Tiến nói. “Thứ nhất là gia đình không quan tâm con cái, thứ hai là nhà trường thiếu trách nhiệm, không quan tâm, để các cháu muốn làm gì các cháu làm. Những mâu thuẫn trong các nhóm học sinh, nhà trường lại không biết được, thậm chí là có những thờ ơ khi có một số cháu lên phản ảnh với trường hoặc về tâm sự với bố mẹ thì lại được cho đấy là chuyện vặt nên dẫn đến sự bùng phát lớn như thế. Vậy nên phải phát hiện sớm để có cái biện pháp giải quyết”. Thiếu tướng nói trong phạm vi học đường mà quên rằng, học đường bây giờ đã không còn là thánh địa mà chỉ là bản sao của đời sống xã hội.

Tất nhiên, ở học đường, với tâm lí tuổi vị thành niên, theo tôi, giải pháp phòng chống bạo lực từ gốc vẫn là liệu pháp tâm lí.

Tuổi trẻ bộc phát năng lượng thừa cần được dịch chuyển thành năng lực của niềm vui học tập, sáng tạo. Đây là vấn đề khó, đòi hỏi cải cách căn bản và toàn diện giáo dục, biến áp lực thành động lực thật sự trong học tập. 

Áp lực từ cha mẹ, áp lực từ thầy cô, áp lực từ nội dung và phương pháp dạy học sáo mòn, áp lực từ đánh giá chất lượng, thành tích là điều kiện cho bản năng bạo lực phát sinh mà những nguyên cớ đánh nhau vớ vẩn kia chỉ là bề mặt.

Các nhà soạn sách giáo khoa và những nhà giáo đến lúc cần nghiêm túc nhìn nhận lại cách hiểu và dạy anh hùng ca đúng nghĩa với định hướng tích cực tâm lí “người hùng” cho tuổi vị thành niên; thay bằng khuếch trương chủ nghĩa anh hùng là gia tăng lí tưởng nhân văn: sống hòa hợp, yêu thương.

Cuối cùng, cần giải định kiến cực đoan cả lấy người thầy làm trung tâm lẫn lấy người học làm trung tâm. 

Giáo dục thế giới đã thay lí thuyết một trung tâm cực đoan thành đa tâm.

Quan hệ bình đẳng và tôn trọng khác biệt là điều kiện phát triển tự do sáng tạo cá nhân, đồng thời cũng ràng buộc cá nhân vào trong những quan hệ tất yếu để phòng chống bạo lực như hiện tượng của bản năng hoang dã. Sự duy trì bạo lực, dù ở bất cứ quan hệ nào, không bao giờ là chỉ báo cho một sự văn minh.

TS. Chu Mộng Long

- Tham gia dự án điện ảnh "Tiệc trăng máu", vai diễn lần này đặc biệt ra sao so với những phim anh từng góp mặt trước đây?

Vai diễn Nhật Linh của tôi trong phim là một gã đàn ông thực dụng, đúng chất dân chơi “sát gái”. Hình mẫu nhân vật không quá khó so với những vai diễn trước đó của tôi, thậm chí có phần giống với dạng vai ở Em chưa 18.

Tuy nhiên, tôi lo ngại khi vai diễn trong phim lớn hơn mình 10 tuổi. Tôi sợ việc sẽ không thể hiện được phong thái, hình ảnh đúng với nhân vật, dẫn đến việc diễn lố hoặc nhạt nhòa. Theo yêu cầu của đạo diễn, tôi phải để râu, nuôi tóc dài, trau dồi tâm lý một thời gian dài. Tôi cũng học hỏi thêm từ những đồng nghiệp xung quanh như: anh Huy Khánh, Lương Thế Thành, Khương Ngọc... Những người có sự đào hoa, lãng tử trên màn ảnh.  

Kiều Minh Tuấn cùng dàn diễn viên trong "Tiệc trăng máu": Thái Hòa, Hồng Ánh, Thu Trang, Hứa Vỹ Văn trong buổi họp báo phim.

- Việc kết hợp cùng dàn diễn viên thực lực như thế vừa là cơ hội song cũng không ít áp lực. Kiều Minh Tuấn trải nghiệm và học hỏi được những gì trong quá trình quay?

Thực sự rất lâu rồi điện ảnh Việt mới có một bộ phim quy tụ dàn diễn viên tốt như thế. Tôi nghĩ việc nhận lời tham gia dự án là một quyết định chính xác của mình. Tôi có cơ hội diễn xuất cùng mọi người, học hỏi được nhiều kinh nghiệm từ các anh chị. Tới giờ, tôi vẫn nhớ như in hình ảnh họ trăn trở kịch bản, nghiên cứu cho vai diễn kỹ lưỡng ra sao. 

Trong dàn diễn viên nam, tôi cũng là người nhỏ nhất. Lúc đầu, tôi cũng e dè khi không biết mọi người làm việc như thế nào. Khi đứng cạnh Thái Hòa, Đức Thịnh hay Hứa Vĩ Văn, sự thành công và danh tiếng nghề của họ khiến tôi có phần áp lực. Tuy nhiên, cảm giác ấy được xóa tan khi mọi người trải qua 10 ngày cùng ăn, ngủ, sinh hoạt như một gia đình thực sự. Tôi thậm chí còn xưng hô “mày tao” một cách thoải mái với họ trong quá trình quay phim.

- Anh vừa được xướng tên ở hạng mục “Nam diễn viên chính xuất sắc nhất” cho cả 2 vai diễn trong phim “Nắng 3” và “Anh trai yêu quái” tại giải Cánh diều vàng gần đây. Giải thưởng có ý nghĩa như thế nào với nghề nghiệp của anh thời điểm này?

Tôi rất hãnh diện, hạnh phúc khi nhận được giải thưởng và coi đó là một sự ghi nhận lớn với nghề. Đến giờ, tôi vẫn chưa hoàn hồn khi nhớ lại cảm giác mình đứng giữa khán đài phát biểu.

Với tôi, giải thưởng là điều bất cứ diễn viên nào cũng khao khát. Nhưng cái chính của một bộ phim hay vai diễn chính vẫn là làm sao để khán giả hiểu được thông điệp mà ê-kíp muốn truyền tải. 

Vợ chồng Cát Phượng - Kiều Minh Tuấn "thắng lớn" tại giải thưởng Cánh diều vàng hồi tháng 5.

- Kết quả giải thưởng bên cạnh đó cũng gây tranh cãi với những thông tin tiêu cực bên lề, anh phản ứng ra sao?

Ý mọi người nghi vấn chúng tôi mua giải? Thực sự đến giờ tôi cũng chả quan tâm lắm đâu. Bởi hơn ai hết tôi là người hiểu rõ nhất câu chuyện mình thời gian qua. Tôi đã qua rồi thời điểm bị ảnh hưởng tâm lý từ những ồn ào, những chuyện thêu dệt chẳng biết từ đâu ra.

Khoảnh khắc được xướng tên, lên lãnh giải khiến tôi vỡ oà. Những lời bịa đặt, không đúng sự thật nó giờ đây không còn quan trọng bằng những ánh mắt trìu mến, những cái ôm, bắt tay... của mọi người dành cho mình nữa. Thậm chí các cô chú, anh chị lớn tuổi trong nghề khi biết tôi đoạt giải đã tìm số điện thoại gọi chúc mừng. Tôi cứ nghĩ ở vị trí của họ đâu cần thiết phải làm những việc như thế. Bấy nhiêu đó đủ để tôi tạo động lực hoàn thiện hơn mỗi ngày.

Những scandal, ồn ào quá khứ là bài học lớn trong đời

- Nhưng phản ứng khán giả như thế, anh có nghĩ ít nhiều bắt nguồn từ những sai lầm của mình trước đây?

Tôi nỗ lực làm tốt việc mình và mọi người nhìn nhận sản phẩm của mình. Còn nhận định của khán giả tôi sẽ phải ghi nhận để hoàn thiện bản thân. Những scandal là một bài học đắt giá, giúp tôi trưởng thành hơn trong nghề nghiệp và cả cuộc đời. 

Thực ra cuộc sống này là thế, không có cái này cũng có cái kia. Có những hôm tôi về đến nhà, mở điện thoại lên và nhận rất nhiều bình luận tiêu cực trên mạng xã hội. Lúc ấy, ngay cả chính bản thân tôi còn không lý giải được vì sao mình bị chửi. Lâu dần tôi thấy cũng quen và cảm thấy bình thường. 

Kiều Minh Tuấn từ chối đề cập đến Cát Phượng trong buổi phỏng vấn. Anh cho hay vẫn đang nỗ lực lấy lại niềm tin khán giả sau scandal.

- Một cách thẳng thắn, Kiều Minh Tuấn đã có lúc bị khán giả quay lưng. Anh luôn giữ im lặng với mọi người, kể cả truyền thông trong một khoảng thời gian dài. Giai đoạn ấy, anh vượt qua thế nào?

Tôi phải cố gắng thôi. Lúc bình thường cố gắng 100 giờ mình cố gắng 200. Nói không e dè là không đúng nhưng mình phải bước qua nó. Cũng nhờ nó mà khiến tôi có thêm động lực để làm tốt nhất có thể. Tính tôi xưa nay vốn cả nể, trong công việc lẫn giao tiếp. Bây giờ tôi bắt đầu biết học cách từ chối. Điều khiến tôi bận tâm hiện tại mình có còn được làm nghề hay không, diễn tốt không, gắn bó với nghề tới khi nào,... thay vì những điều không hay. 

- Sau những ồn ào, anh rút ra cho mình bài học gì?

Với mỗi bài học tôi đều sẽ rút kinh nghiệm. Không phải càng nhiều bài học là càng tốt, và cũng đừng để một bài học lại lặp lại hai lần. Lúc nhỏ đi học nếu không đúng cô giáo, bố mẹ la rầy. Còn bây giờ lớn lên làm nghề, khán giả là người nuôi sống mình khi họ góp ý bản thân cũng phải ý thức lắng nghe, sửa chữa.

Tôi chỉ nghĩ đơn giản cuộc đời này liệu có ai tự tin bảo rằng mình không phạm sai lầm lần nào không? Điều quan trọng mỗi người có đủ bản lĩnh để đứng dậy, chấp nhận sửa sai và làm tốt hơn những cái trước đó không thôi. Mặt khác, tôi cho những scandal cũng là thứ ông Trời mang đến cho mình đấy chứ. Có nhiều người sống quá bình dị để rồi một ngày hỏi rằng có gì đặc biệt không lại bảo không. Tôi nghĩ điều đó tệ và đáng buồn vô cùng. 

- So với giai đoạn năm 2017 nổi rầm rộ với “Em chưa 18”, thời điểm này anh nhận định sự nhiệt huyết với nghề của mình thế nào?

Tôi không xác định rõ, có thể lúc lên lúc xuống. Đôi lúc tôi thấy buồn khi mình chẳng còn máu lửa như thời thanh niên. Ngày xưa trong trường sân khấu, ăn hay ngủ cũng đều nghĩ về nhân vật. Nhưng khi vào nghề, dù muốn hay không cũng bị cuốn theo lối làm việc công nghiệp. Điều này khiến tôi không còn nghĩ nhiều hay thậm chí toàn tâm toàn ý sống chết với mỗi dự án. Đôi lúc ngồi và nhớ lại khoảnh khắc ấy, tôi buồn và thấy có lỗi.

Tuy nhiên, vì đây là nghề nghiệp của mình nên tôi không để bản thân mai một. Tôi luôn tìm cách để xốc dậy bản thân bằng nhiều cách. Như với dự án này, tôi nhìn anh chị bàn bạc trao đổi để soi lại mình. Tôi tự đặt câu hỏi sao họ vẫn giữ được lửa nghề như thế sau nhiều năm, trong khi mình lại như thế. Thỉnh thoảng tôi lại chạy vào trường sân khấu coi kịch của những bạn sinh viên. Những khoảnh khắc các bạn máu lửa, lăn xả với vai diễn dẫu còn non nớt khiến tôi nhìn thấy mình ngày trước. 

- 3 năm ngắn ngủi để từ một diễn viên trẻ trở thành “ngôi sao phòng vé” như cách gọi của mọi người. Anh hài lòng với sự nghiệp mình hiện tại chứ?

Tôi chưa bao giờ mơ ước mình trở thành diễn viên, càng không kỳ vọng mình sẽ nổi tiếng như hiện tại. Đôi khi tôi cũng quên cả lý do làm sao để mình thi vào trường sân khấu. Nếu không làm nghệ thuật, tôi nghĩ mình sẽ về quê làm nghề biển hoặc chạy xe ôm. 

Nhìn lại chặng đường, tôi thấy mình được Tổ đãi khá nhiều. Với số lượng phim, nhân vật của tôi đang sở hữu rõ ràng là niềm mơ ước của rất nhiều người. Nhưng thú thật, tôi không tự tin với chính mình ở thời điểm này. Trong những buổi ra mắt phim có đông đồng nghiệp, khán giả, tôi chưa bao giờ thoải mái. Đôi khi xem lại mình diễn, tôi lại nhìn ra những hạt sạn không đáng có rồi lại tự trách bản thân. Hy vọng trong tương lai sẽ là một Kiều Minh Tuấn tự tin, bản lĩnh với nghề hơn. 

Tuấn Chiêu

Cát Phượng kể về 11 năm yêu Kiều Minh Tuấn

Nhân ngày sinh nhật của mình, Cát Phượng đã viết những dòng khá dài về 11 năm yêu Kiều Minh Tuấn thu hút sự chú ý của nhiều người.