LỜI TÒA SOẠN:

PET/CT được đánh giá là phương tiện ghi hình chẩn đoán không xâm nhập, có nhiều ưu điểm vượt trội hơn các phương tiện hình ảnh khác trong phân loại giai đoạn ung thư cũng như việc đánh giá đáp ứng điều trị và theo dõi tái phát.

Hiện nay, tại TPHCM chỉ duy nhất có Bệnh viện Chợ Rẫy được trang bị hệ thống lò cyclotron cung cấp thuốc phóng xạ F-18 FDG cho các cơ sở có máy PET/CT bên ngoài như Bệnh viện Ung bướu TPHCM và Bệnh viện Quân y 175. Hệ thống này đã cũ, không đủ đáp ứng nhu cầu thực tế nên người bệnh phải chờ đợi kéo dài, vô cùng chật vật. Có người phải tìm cách đi các tỉnh, thành khác, thậm chí đi nước ngoài để được chụp PET/CT.

VietNamNet giới thiệu tuyến bài "TPHCM thiếu thuốc phóng xạ chẩn đoán ung thư, bệnh viện cầm chừng, người bệnh lao đao".

Số lượng thuốc được sản xuất mỗi ngày rất hạn chế

Cả khu vực phía Nam hiện nay có 3 cơ sở được Bộ Y tế cấp phép thực hiện kỹ thuật chụp PET/CT là các bệnh viện Chợ Rẫy, Ung bướu TPHCM và Quân y 175. 

Tại Bệnh viện Quân y 175, suốt những năm qua, nguồn phóng xạ để thực hiện kỹ thuật này đều do Bệnh viện Chợ Rẫy chuyển nhượng. Tuy nhiên, số lượng chụp còn khiêm tốn, chỉ khoảng 7-8 trường hợp/ngày. 

Tương tự, tại Bệnh viện Ung bướu TPHCM, mỗi ngày cũng chỉ đủ thuốc cho khoảng 7-9 trường hợp. Bệnh nhân phải xếp hàng chờ trung bình 10 ngày mới đến lượt.

Tùy vào từng thời điểm, bệnh nhân có thể được chụp PET/CT luôn hoặc phải chờ đợi nguồn cung cấp thuốc phóng xạ. Bởi ngay ở Chợ Rẫy - 1 trong 2 đơn vị được Bộ Y tế cấp phép sản xuất nguồn thuốc phóng xạ này tại TPHCM, hệ thống chụp PET/CT cũng đang phải hoạt động cầm chừng vì phải san sẻ thuốc phóng xạ cho 2 bệnh viện Ung bướu và Quân Y 175. 

Đơn vị sản xuất nguồn thuốc phóng xạ còn lại được cấp phép là Công ty CP Y học Rạng Đông. Tuy nhiên, hệ thống sản xuất thuốc phóng xạ được đánh giá "hiện đại nhất Đông Nam Á" này vẫn chưa thể sản xuất được do nhiều vướng mắc về pháp lý. 

TS.BS. Nguyễn Xuân Cảnh - Trưởng khoa Y học hạt nhân, Bệnh viện Chợ Rẫy - thông tin lò cyclotron của bệnh viện mỗi ngày trung bình sản xuất được 28-30 liều phóng xạ F-18 FDG. Trong đó, khoảng 15 liều được chia sẻ cho Bệnh viện Ung bướu TPHCM và Bệnh viện Quân y 175 để chụp PET/CT.

“Lò cyclotron của bệnh viện cũng đã lâu năm nên chỉ có thể sản xuất được số lượng thuốc phóng xạ như vậy. Nếu cố làm nhiều hơn, máy sẽ nhanh hỏng” - bác sĩ Cảnh nói.

Trong trường hợp máy hư hỏng phải chờ sửa chữa, bảo trì và cần có thời gian để mua linh kiện thay thế từ nước ngoài, bệnh nhân buộc phải đợi vì không có thuốc.

Giải thích cụ thể hơn về thuốc phóng xạ này, bác sĩ Cảnh cho biết kỹ thuật chụp PET/CT sử dụng phóng xạ F-18 FDG rất hiệu quả đối với các loại bệnh ung thư có chuyển hóa đường glucose. 

Đây là kỹ thuật có thể khảo sát toàn thân, giúp chẩn đoán bệnh ở mức độ chuyển hóa tế bào, có độ nhạy, chính xác cao. Kỹ thuật này có khả năng phát hiện tổn thương còn trong giai đoạn sớm và theo dõi hiệu quả điều trị.

Tuy nhiên, trong chẩn đoán và điều trị ung thư vẫn còn nhiều phương pháp thay thế sẵn có và hiệu quả như chụp CT-Scan, MRI, siêu âm, nội soi… Tùy theo loại ung thư, giai đoạn ung thư và mục đích khảo sát mà bác sĩ sẽ áp dụng các phương pháp chẩn đoán phù hợp.

TPHCM cần có 3 lò cyclotron

Ông Nguyễn Hải Nam - Phó chánh văn phòng Sở Y tế TPHCM - cho biết thuốc phóng xạ 18F-FDG có tuổi thọ ngắn (dưới 12 giờ), nên việc sử dụng phải được tiến hành ngay sau khi sản xuất. 

Việc vận chuyển thuốc từ các địa phương khác về TPHCM để sử dụng là không khả thi. Do đó, các bệnh viện tại TPHCM chỉ có thể tự sản xuất thuốc hoặc mua, nhượng trên địa bàn. 

“Một số bệnh viện muốn sắm thiết bị chụp PET/CT cũng chưa mạnh dạn vì sợ không đủ nguồn cung cấp thuốc phóng xạ. Nếu TPHCM có khoảng 3 lò sản xuất thuốc phóng xạ thì cơ bản sẽ đáp ứng được nhu cầu. Bệnh viện của các địa phương lân cận cũng có thể mua máy chụp, nhận chuyển nhượng thuốc từ TPHCM để bệnh nhân được điều trị tại chỗ, không phải dồn lên tuyến trên gây quá tải” - bác sĩ Cảnh nói.

Còn theo ông Nam, trước mắt, các bệnh viện vẫn tiếp tục nhận nguồn cung từ Chợ Rẫy để duy trì hoạt động chẩn đoán bằng chụp PET/CT. Song song đó, bác sĩ có thể chỉ định phương pháp cận lâm sàng khác để thay thế như MRI, CT-Scan... 

Sở Y tế TPHCM cũng đã kiến nghị ngành chức năng tháo gỡ thủ tục pháp lý để đưa nhà máy của chi nhánh Công ty cổ phần Y học Rạng Đông tại TP Thủ Đức đi vào hoạt động.

Ngành y tế đang xây dựng đề án huy động nguồn lực xã hội trong đầu tư phát triển y tế trên địa bàn TPHCM giai đoạn 2024-2025 và những năm tiếp theo. Trong đó, Bệnh viện Ung bướu TPHCM chủ trì dự án “Đầu tư xây dựng lò cyclotron sản xuất nguồn đồng vị phóng xạ dùng trong y tế” và dự án “Đầu tư xây dựng trung tâm xạ trị proton đặt tại Bệnh viện Ung bướu”, nhằm chủ động nguồn cung ứng thuốc phóng xạ phục vụ chẩn đoán, điều trị cho người dân.

Về lâu dài, các chuyên gia cho rằng khi đầu tư hệ thống máy PET/CT đắt đỏ, các bệnh viện cần tính đến cả “lò” sản xuất thuốc phóng xạ để hạn chế tối đa tình trạng rơi vào cảnh hoạt động cầm chừng như hiện nay.

Theo Liên đoàn Đường bộ Na Uy và Hiệp hội Xe điện Na Uy, điều cốt yếu để đảm bảo sự chuyển đổi nhanh chóng và thực chất sang xe điện là thiết lập hạ tầng sạc toàn diện, trong đó tập trung vào các khu nhà ở nhiều căn hộ, nơi tập trung 20% dân số, bên cạnh phát triển mạng lưới sạc nhanh công cộng. 

Do đó, từ năm 2017, quốc gia Bắc Âu này đã ban hành luật quy định “quyền sạc điện” của những người sống trong chung cư. Đây là quy định bắt buộc với các cộng đồng nhà ở về việc cung cấp dịch vụ sạc xe điện, đồng thời toàn bộ cư dân phải chia sẻ trách nhiệm tài chính đối với cơ sở hạ tầng sạc. Erik Lorentzen, Giám đốc Dịch vụ Tư vấn và Phân tích tại Hiệp hội Xe điện Na Uy giải thích điều này có nghĩa là “ban quản lý chung cư không thể nói ‘không’ với việc lắp đặt hạ tầng sạc xe điện”. 

Thực tế, đối với chủ tòa nhà, việc lắp đặt thêm hệ thống cáp và chia công suất điện cho mọi cư dân cũng giống như việc sử dụng thang máy. Người nào có nhu cầu sạc sẽ chi trả chi phí bộ sạc. Cách tiếp cận chủ động này đã thúc đẩy việc mở rộng nhanh chóng các trạm sạc xe điện trong các khu dân cư. Đến năm 2022, Na Uy đã có hơn 25.000 trạm sạc trên toàn quốc.  

Chính phủ Na Uy cũng có chính sách tài trợ cho các hiệp hội nhà ở từ  20 -50 % chi phí mua và lắp đặt bộ sạc xe điện, theo từng khu vực. Điều này rất quan trọng đối với những người sống trong các khu chung cư không có bộ sạc tại nhà riêng biệt lập. 

Có thể nói, các chính sách này đã đưa Na Uy đi trước thế giới hơn một thập kỷ. Để so sánh, nếu như chính phủ Mỹ đặt mục tiêu 50% doanh số bán xe mới sẽ là xe điện vào năm 2030, thì cột mốc này đã được Na Uy vượt qua từ năm 2019.

Na Uy đã mở đường cho một tương lai xanh hơn và tiếp tục là hình mẫu điển hình cho phần còn lại của thế giới. Người dân nước này giờ đây không còn xem xe điện là “giải pháp thay thế triệt để” mà đã trở thành “phương tiện di chuyển thiết yếu”. 

Châu Âu tăng cường hạ tầng sạc điện, đẩy nhanh cuộc cách mạng xe điện

Không chỉ riêng Na Uy, các quốc gia khác tại lục địa già, đặc biệt là khu vực Tây Âu, cũng đã nhanh chóng nhập cuộc với các quy định và chính sách ưu đãi để phát triển hạ tầng sạc điện, một trong những lý do chính tác động đến quyết định mua xe điện của phần lớn người dân.

Nhằm bắt kịp nước láng giềng Na Uy trong cuộc đua xe điện, Thụy Điển đã triển khai chương trình 'Klimatklivet', một sáng kiến ​​khuyến khích đầu tư cho các dự án nhằm giảm lượng khí thải CO2, bao gồm các ưu đãi cho cơ sở hạ tầng sạc xe điện. Theo đó, chính phủ tài trợ 50% chi phí đầu tư vào cả trạm sạc công cộng và tư nhân của các tổ chức, công ty và hiệp hội khác nhau, điển hình như hiệp hội nhà ở.

Tại Đức, năm 2020, chính phủ nước này đã thông qua “Đạo luật về hiện đại hóa quyền sở hữu nhà ở (WEMoG )”, cho phép các chủ sở hữu căn hộ và người thuê nhà lắp đặt bộ sạc trong tòa chung cư của họ - thay vì chờ đợi sự chấp thuận từ hội đồng sở hữu tòa nhà và các cư dân khác.  Đức sau đó đã thông qua một đạo luật khác vào năm 2021 có tên là “Đạo luật cơ sở hạ tầng cho xe điện trong tòa nhà (GEIG)”, nêu rõ rằng chủ sở hữu của bất kỳ tòa nhà chung cư mới nào có trên 5 chỗ đậu xe đều phải trang bị cơ sở hạ tầng cần thiết cho các bộ sạc xe điện. Quy định này cũng áp dụng cho các tòa nhà có hơn 10 chỗ đậu xe đang được cải tạo.

Vương quốc Anh cũng đã đưa ra một đạo luật tương tự, bất kỳ tòa nhà mới nào (hoặc tòa nhà hiện có đang được cải tạo) có hơn 10 chỗ đậu xe sẽ cần phải có bộ sạc, cũng như trang bị các tuyến cáp để dễ dàng lắp đặt các bộ sạc trong tương lai.

Tại Phần Lan, từ năm 2017, Trung tâm Phát triển và Tài chính Nhà ở Phần Lan đã chi 1,5 triệu euro trợ cấp cho các hội đồng nhà ở, chung cư cao tầng… xây dựng các điểm sạc xe điện cho cư dân với khoản ưu đãi 35%, tương đương 90.000 euro, trong tổng chi phí mua và lắp đặt.

Còn tại Pháp, quốc gia này đang thúc đẩy các kế hoạch đầy tham vọng nhằm có hơn 100.000 điểm sạc công cộng vào năm tới và sản xuất 1 triệu xe điện mỗi năm vào năm 2025. Cụ thể,  với mỗi cá nhân khi mua và lắp đặt bộ sạc tại nhà sẽ được hưởng trợ cấp 300 euro. Đặc biệt, các điểm sạc tại các tòa chung cư sẽ được hỗ trợ lên tới 50% chi phí với mục tiêu lắp đặt bộ sạc tại 3.000 chung cư vào năm 2022.

Chính phủ Italy cũng áp dụng những chính sách tương tự. Từ 1/3/2019 đến hết năm 2021, các cá nhân, doanh nghiệp và chung cư có thể được khấu trừ thuế 50% trên tổng chi phí tối đa 3.000 euro để mua và lắp đặt bộ sạc. Những chính sách tương tự trên khắp châu Âu đang thúc đẩy sự gia tăng “phi mã” của các điểm sạc tại các tòa chung cư, khu nhà ở nhiều căn hộ, giúp cho việc sạc pin và sử dụng xe điện trở nên thuận tiện và dễ dàng hơn cho những cư dân tiên phong trong công cuộc chuyển đổi xanh. 

Thế Định

Kết quả điều tra ban đầu, từ giữa năm 2023 đến nay, Dũng thuê một số nhân viên hỗ trợ tìm kiếm khách hàng có nhu cầu vay, hỗ trợ cho vay, giải ngân và thu hồi vốn, lãi. Người nào có nhu cầu vay tiền phải thế chấp cho Dũng các loại giấy tờ tùy thân bản gốc và ký vào giấy vay tiền.

Công an xác định, Dũng đã cho hàng chục người dân trên địa bàn tỉnh Đắk Nông vay tiền theo hình thức tín chấp, thế chấp giấy tờ tùy thân với mức lãi suất từ 243,3% đến 451,9%/năm.

Bước đầu, cơ quan điều tra xác minh được Dũng cho 4 người dân vay 400 triệu đồng, thu lợi bất chính hơn 170 triệu đồng.