500 tỷ mỗi năm cho nghiên cứu khoa học

- Thông tin đưa ra sáng 25/4 khiến Hiệu trưởng Trường ĐH Giáo dục (ĐHQG Hà Nội)Lê Kim Long vui mừng vì thêm động lực thúc đẩy hoạt động nghiên cứu khoa học (NCKH)trong các trường ĐH được đánh giá "trì trệ" lâu nay...

Tại hội thảo hoạt động khoa học và công nghệ trong trường ĐH - phó Giám đốcQuỹ phát triển Khoa học và công nghệ quốc gia Đỗ Phương Lan cho biết,ỷmỗinămchonghiêncứukhoahọkết quả bóng đá từ năm2014 nguồn vốn hoạt động của quỹ được nhà nước đảm bảo ít nhất 500 tỷ mỗi năm (tăng300 tỷ so với những năm trước).

Theo bà Lan, nguồn vốn hoạt động của quỹ sẽ tạo điều kiện xây dựng môi trườngnghiên cứu thuận lợi, có tính liên tục và kế thừa nhằm thúc đẩy hoạt động NCKHtrong các trường ĐH và viện nghiên cứu. Đồng thời, phát triển năng lực nghiêncứu của các nhà khoa học trẻ, hình thành các tập thể nghiên cứu mạnh có năng lựcnghiên cứu ở trình độ quốc tế; nuôi dưỡng tài năng nghiên cứu, góp phần đào tạonhân lực khoa học và công nghệ...

Từ năm 2009-2012 quỹ đã tài trợ cho các lĩnh vực: nghiên cứu cơ bản trong cáclĩnh vực KHTN, KHXH; Nghiên cứu khoa học, đổi mới công nghệ do doanh nghiệp thựchiện...

Kết quả hoạt động trong 4 năm được bà Lan cho hay đã giải ngân được 664 tỷ/ 800 tỷcho các chương trình: Nghiên cứu cơ bản - KHTN với kinh phí 407 tỷ, chiếm 61%;Nghiên cứu cơ bản - KHXH 58 tỷ, chiếm 9%; Hoạt động hỗ trợ NCKH 15 tỷ, chiếm 2%.Kinh phí còn lại chi hợp tác sản phẩm (16 tỷ); Nhiệm vụ đột xuất phát sinh (65tỷ) và nhiệm vụ phát triển công nghệ 103 tỷ.

Dù nguồn kinh phí tăng đem lại tín hiệu vui cho NCKH nhưng GS Phạm Duy Hiển (ViệnNăng lượng Nguyên tử Việt Nam) cảnh báo hàng loạt điểm yếu trong công bố quốc tếcủa Việt Nam so với khu vực.

Cụ thể theo GS Hiển, công bố quốc tế của các ĐH Việt Nam chỉ đóng góp 55% vềsố lượng so với 92% ở Thái Lan (năm 2008). Có đến hơn 55% công bố quốc tế có địachỉ Việt Nam chủ yếu do người nước ngoài thực hiện. Ít công bố thuộc các ngànhvà môn có tác động nhiều đến quốc tế dân sinh, ngược lại các công bố về lýthuyết thường chiếm đa số...

Vẫn theo GS Hiển, nghiên cứu về XHNV vừa ít vừa thiếu nhiều môn. Năm 2011 chỉcó 48 bài về XHNV/ tổng số 1.400 bài có địa chỉ Việt Nam. Trong đó, số bài docác tổ chức quốc tế và nước ngoài chiếm 27 bài, các ĐH trong nước có 17 bài,Viện Hàn lâm KHXH 2 bài và 2 bài thuộc các viện khác.

"Do đó, cần xem lại chính sách KHCN giai đoạn 2011-2015 tập trung vào haiViện Hàn lâm mà xem nhẹ các trường ĐH" - lời GS Hiển. Cần xác nhận lại mục tiêucơ bản của NCKH. Cách quản lý đề tài NCKH hiện nay mang nặng tính hành chính,quan liêu, xin cho. Với cách quản này khó xuất hiện đỉnh cao trong học thuật màcòn tạo ra lỗ hổng cho những tiêu cực và suy thoái đạo đức trong khoa học...

"Song song với việc xây dựng các ĐH đa ngành và phát triển nghiên cứu đangành, cần xây dựng các trung tâm nghiên cứu xuất sắc phát triển liên tục thànhtruyền thống ở các trường ĐH" - GS Hiển đề xuất.

Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Trần Văn Tùng cho biết, Bộ đang đề xuất có một số biên chế nghiên cứu khoa học trong cáctrường ĐH. Hình thành một số trung tâm NCKH kết nối với các doanh nghiệp thựchiện chuyển giao kết quả nghiên cứu. Tạo điều kiện hỗ trợ cho tất cả các hoạtđộng nghiên cứu

Ông Tùng cũng cho biết, tới đây sẽ có quy định xác định phân chia lợi nhuậncủa tác giả nghiên cứu trong trường ĐH. Khi kết quả được chuyển giao tác giảđược hưởng thu nhập có thể sống được...

• Nguyễn Hiền