Chị Huyền kể, bố chị là con trai duy nhất trong nhà. Thương chồng phải gánh vác trọng trách nối dõi tông đường, mẹ chị - bà Hoàng Thị Thiết (SN 1957) luôn ước mong sinh được một người con trai. 

Sinh đến người con thứ 5 vẫn là con gái, bố chị Huyền khuyên vợ “chốt quân số”. Thế nhưng, mẹ chị vẫn kiên trì sinh đến người con thứ 8. 

“Bố tôi rất hiền lành. Trong ký ức của tôi, bố lúc nào cũng nhẹ nhàng, ân cần với vợ con. Nhà người ta, vợ không sinh được con trai thì chồng dễ hục hặc. Còn nhà tôi, tôi chưa từng thấy bố động tay động chân với mẹ một lần”, chị Huyền tâm sự.

Chị Huyền nghe mẹ kể lại, khi cưới nhau về, bố mẹ chị bắt đầu từ hai bàn tay trắng, cất căn nhà tạm để ở, có những bữa chỉ ăn cơm độn ngô, sắn. Sau này, bố chị làm nghề đào giếng thuê, kiêm các công việc lao động chân tay. Mẹ chị vừa làm ruộng, vừa kinh doanh buôn bán nhỏ.

Bố mẹ chị không bắt các con phải bươn chải, lam lũ theo. Yêu cầu duy nhất của bố mẹ chị là 8 người con ngoan ngoãn, chăm chỉ học hành.

Thuở đó, chị Huyền là một trong bốn đứa trẻ trong làng học được lên cấp ba. Dù chị có lúc muốn nghỉ học đi làm, nhưng mẹ chị nhất quyết: “Học đến khi nào không thể học nữa thì thôi”.

Câu nói ấy đã trở thành động lực cho 8 chị em phấn đấu. Các chị em ngoài giờ học luôn bảo ban nhau giúp đỡ bố mẹ việc nhà, việc đồng áng. Chị lớn trông em nhỏ cứ thế cùng nhau lớn lên.

Bố chị mắc căn bệnh ung thư phổi và qua đời ở tuổi 54. Đó là nỗi mất mát đối với mẹ và 8 chị em chị Huyền.

Bố mất khi 6/8 người con chưa lập gia đình. Mẹ chị Huyền lam lũ sớm hôm kiếm tiền lo cho các con.

Nhìn mẹ vất vả, chị Huyền càng muốn phấn đấu học hành để sau này có cuộc sống an nhàn hơn. “Có một lần, tôi ra chợ thấy mẹ đầu tắt mặt tối bán hàng. Tôi nhìn sang tiệm thuốc bên cạnh, thấy cô dược sĩ chỉ cần ngồi đó, rồi người ta tự tìm đến mua thuốc.

Tôi bỗng nghĩ: ‘Sao lại có nghề nhàn nhã và được yêu quý như vậy’. Đó là lần đầu tiên tôi ước mơ trở thành dược sĩ”, chị Huyền tâm sự.

Chị Huyền từng học y dược ở cả Nghệ An, và Hà Nội, học từ trung cấp lên cao đẳng, đại học. Sau này khi có điều kiện, chị mở tiệm thuốc tại TP Vinh. Chị cũng dần hướng các em theo ngành nghề này, phần vì muốn các em có sự nghiệp ổn định, phần vì muốn cả gia đình hành nghề chữa bệnh, cứu người. 

“Tôi và 5 người em cùng theo học ngành y, dược. Người em thứ 2, thứ 3 ban đầu học và làm nghề khác, nhưng sau đó cũng được chị em dẫn dắt theo học ngành y. Tôi khuyên các em cố gắng học lấy tấm bằng để có công việc ổn định. Hiện tại, trong 8 chị em có 1 em làm việc trong bệnh viện, 6 người mở quầy bán thuốc và một em đang theo học ngành dược”, chị Huyền chia sẻ.

Bảo ban nhau phụng dưỡng mẹ lúc tuổi già

8 chị em chị Huyền đều đã lập gia đình và sinh sống ở Nghệ An. Mẹ chị Huyền hiện có 16 người cháu ngoại, cháu lớn nhất đã 18 tuổi.

Người mẹ chịu thương, chịu khó là niềm tự hào của 8 chị em Huyền. Ở tuổi xế chiều, mẹ chị Huyền được các con chăm sóc, phụng dưỡng chu đáo.

Mẹ chị Huyền đã bước sang tuổi 67, ở gần nhà con gái thứ 3 và thứ 6 tại xóm Tân Phú, xã Nghĩa Hội, huyện Nghĩa Đàn, tỉnh Nghệ An. Cách đây vài năm, mẹ chị bị bệnh phải mổ não, 8 con gái thay nhau kề cận, chăm sóc chu toàn.

Bố mất sớm, thương mẹ một mình vất vả nuôi con, chị em Huyền luôn chọn cho mẹ thuốc thang, dịch vụ tốt nhất. Hiện tại, sức khỏe của mẹ chị Huyền đã ổn định, tinh thần tỉnh táo, minh mẫn.

Mỗi dịp lễ Tết, giỗ chạp, 8 chị em Huyền đều bảo nhau sắp xếp chu đáo.

“Vào dịp Tết, chị em tôi thay phiên nhau, mỗi người một năm ở bên mẹ vào đêm giao thừa và mùng 1. Sang mùng 2, cả 8 gia đình tề tựu bên mẹ, để mẹ được hưởng không khí sum vầy”, chị Huyền chia sẻ.

Mỗi năm, chị em Huyền sẽ góp tiền và giao cho một người chịu trách nhiệm sắm Tết cho mẹ. Các chị em luôn cố gắng chung tay dọn dẹp, trang trí nhà cửa, sửa soạn mọi thứ từ những chi tiết nhỏ trong nhà cho mẹ, để mẹ cảm nhận được ngày Tết ấm cúng bên con cháu. 

8 chị em yêu thương, đùm bọc nhau, 8 chàng rể của mẹ chị Huyền cũng rất đoàn kết. Khi về nhà vợ, ai nấy đều nhiệt tình, “có cơm thì ăn, có việc thì làm”. Thấy các con yêu thương, đoàn kết, nâng đỡ nhau, bà cũng yên tâm, an hưởng tuổi già.

Trong đó, sản lượng ô tô sản xuất lắp ráp trong nước tháng 12 ước đạt 38.600 chiếc, tăng 4,1% so với tháng 11 (với 37.100 chiếc) và tăng tới 18,5% so với cùng kỳ năm 2022. Đây là tháng thứ 5 liên tiếp có mức tăng trưởng dương và là tháng có sản lượng cao nhất trong năm 2023.

Tuy nhiên, cộng dồn cả năm 2023, tổng sản lượng xe ô tô được các doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp trong nước chỉ ước đạt 347.400 chiếc, giảm 12,3% so với cùng kỳ năm trước.

Ngược lại với xu hướng tăng nhanh của xe sản xuất, lắp ráp trong nước, lượng xe nhập khẩu lại có chiều hướng đi xuống trong 2 tháng cuối năm. Số liệu từ báo cáo của Tổng cục Thống kê cho thấy, số lượng ô tô nhập khẩu nguyên chiếc về Việt Nam tháng 12 ước đạt 6.500 xe với tổng giá trị kim ngạch 165 triệu USD. Giá trị trung bình của xe nhập khẩu trong tháng 12 là 25.384 USD/xe (hơn 610 triệu đồng/xe).

So với con số 7.508 chiếc và giá trị kim ngạch 192,81 triệu USD của tháng 11 (theo báo cáo của Tổng cục Hải quan), xe nhập khẩu tháng 12 đã giảm mạnh tới 13,5% về lượng và 14,4% về giá trị. So với cùng kỳ năm 2022, số lượng xe nhập khẩu về Việt Nam trong tháng 12 giảm mạnh tới 70,7% về lượng và giảm 62,4% về giá trị.

Tổng cộng lũy kế 12 tháng qua, ước tính đã có 117.778 chiếc ô tô nhập khẩu nguyên chiếc về Việt Nam với tổng giá trị kim ngạch đạt 2,819 tỷ USD, giảm 32,2% về lượng và giảm 26,6% về giá trị so với cùng kỳ năm 2022. Về nguồn gốc, Thái Lan, Indonesia và Trung Quốc vẫn là 3 quốc gia được Việt Nam nhập khẩu ô tô nhiều nhất.

Về cơ cấu nguồn cung có thể thấy, ô tô lắp ráp trong nước tháng 12 chiếm tới 85,6%, ô tô nhập ngoại chỉ chiếm 14,4%. Tính chung cả năm 2023, ô tô trong nước chiếm 74,7%, ô tô nhập khẩu chiếm 25,3% sản lượng xe mới cung cấp cho của toàn thị trường.

Hoàng Hiệp

Bạn có góc nhìn nào về nội dung trên? Hãy để lại ý kiến dưới phần bình luận. Mời bạn đọc cộng tác, gửi tin bài về Ban Ô tô xe máy - Báo VietNamNet theo email: [email protected]. Các nội dung phù hợp sẽ được đăng tải. Xin cảm ơn!

Ngành Xuất bản, In và Phát hành (sau đây sẽ gọi tắt là ngành Xuất bản) là một ngành lớn. Vừa chính trị, vừa văn hoá, vừa kinh tế. Chính trị là giữ vững định hướng chính trị, tư tưởng của Đảng. Văn hoá là qua sách để lưu trữ, tích luỹ và bồi đắp các giá trị Việt Nam. Xuất bản, In và Phát hành là lĩnh vực kinh tế với quy mô trên 100.000 tỷ đồng mỗi năm và đang tiếp tục tăng trưởng, với 57 nhà xuất bản, hàng ngàn cơ sở in, phát hành và hàng trăm ngàn lao động.

Xuất bản, In và Phát hành còn là ngành kỹ thuật, công nghệ. Các công nghệ mới nhất của các cuộc CMCN đều được ứng dụng đầu tiên là vào ngành Xuất bản. Và đặc biệt là công nghệ số của CMCN 4.0 sẽ không chỉ được ứng dụng mà còn làm thay đổi căn bản cách sáng tạo ra sản phẩm, cách sản xuất, phương tiện truyền tải và phân phối của ngành Xuất bản.

Người Việt Nam không đọc ít đi mà đang đọc nhiều hơn. Nhưng họ có nhiều cách đọc hơn. Thí dụ với sự xuất hiện của ChatGPT, chúng ta hỏi những vấn đề quan tâm rồi đọc câu trả lời. Trong những câu trả lời của ChatGPT chắc chắn là có tri thức từ sách. Vậy câu hỏi là, chúng ta nói chuyện với ChatGPT có phải đọc sách không? Câu trả lời “có” hay “không” sẽ quyết định cách chúng ta ứng xử với các cách đọc mới. Nếu câu trả lời là “có” thì chúng ta sẽ đưa sách lên môi trường mạng nhiều hơn, và khi đó, ChatGPT như một người giới thiệu sách thay vì là người tiêu diệt sách.

Thấy một ý tưởng hay khi trò chuyện với ChatGPT ta có thể hỏi quyển sách nào liên quan để đọc sâu hơn. Và rất có thể là do ta đưa thông tin của sách lên mạng mà người ta sẽ biết đến sách và đọc sách nhiều hơn. Báo chí lúc đầu cũng ngại đưa các bài báo hoặc một phần bài báo của mình lên các nền tảng số vì sợ sẽ không còn ai vào báo đọc nữa. Nhưng câu chuyện lại ngược lại, trên 50% người đọc báo điện tử hiện nay là vào từ các nền tảng số, khi họ đọc trên nền tảng, hoặc chia sẻ nhau về bài báo rồi quan tâm và vào đọc bài báo gốc.

Câu chuyện thành công của Twitter và TikTok là rất đáng suy ngẫm. Facebook bài viết dài đến hàng ngàn chữ và thành công. Nhưng Twitter chỉ cho phép mỗi chia sẻ vài chục chữ và cũng thành công. YouTube thì mỗi video có thể hàng giờ và thành công. Nhưng Tik Tok ngược lại, mỗi video vài phút và cũng thành công. Và gần đây, chúng ta thấy thế hệ trẻ thay vì xem phim thì xem nhiều các video tóm tắt phim.

Trong một thế giới quá nhiều thông tin cái ngắn lên ngôi. Cái ngắn có cái hay là cô đọng, thông điệp là rõ ràng, và đặc biệt là tiết kiệm thời gian. Cái ngắn rồi sẽ dẫn đến cái dài. Không nên sợ cái ngắn sẽ thay cái dài. Con người lướt nhanh cái ngắn, dừng lại ở cái quan tâm, đọc hết cái ngắn và bước sau đó có thể là đến cái dài. Nên coi cái ngắn và cái dài là trong một hệ sinh thái bổ trợ nhau. Nếu tiếp cận theo cách này thì cái mới và cái cũ là một sự hợp tác thay vì tiêu diệt nhau.

Sách có thể làm như vậy không? Nếu có phiên bản sách tóm tắt, số trang giảm đi 10-20 lần, mỗi người Việt Nam mỗi năm sẽ đọc nhiều quyển sách hơn, mặc dù là phiên bản tóm tắt với các tri thức và tư tưởng chính. Tri thức của người Việt Nam vì thế mà tăng lên đáng kể. Và rồi số người đọc sách nguyên bản cũng vì thế mà tăng lên. Phiên bản ngắn có thể do chính tác giải viết. Phiên bản ngắn cũng có thể do nhà xuất bản làm.

AI có thể giúp chúng ta tóm tắt sách theo yêu cầu, chất lượng chắc cũng được 80-90%, người biên tập làm thêm 10-20% còn lại. Vậy là câu chuyện tóm tắt sách cũng dễ đi, làm nhanh hơn với sự trợ giúp của công nghệ. Làm xuất bản bây giờ là làm ra nhiều phiên bản của sách phù hợp với mỗi loại nền tảng. Báo chí đã đa nền tảng thì sách bây giờ cũng phải chuyển đổi đa nền tảng.

Vậy là nghề xuất bản bây giờ không chỉ còn là làm nội dung mà còn là làm công nghệ. Ít thì cũng 30% nhân lực của xuất bản phải là công nghệ. Nhà xuất bản có thể tự làm công nghệ hoặc hợp tác. Cái gì dễ thì làm, cái gì khó thì hợp tác. Bởi vì, cái gì dễ với mình chắc ít ai làm được, cái gì khó với mình ngoài kia sẽ có người làm rất dễ.

Thời CĐS một quyển sách ra đời là phải nghĩ ngay đến các phiên bản của nó, phiên bản trên Facebook, Youtube là thế nào, phiên bản trên TikTok, Zalo, phiên bản để Google tìm kiếm là gì, và rồi phiên bản để ChatGPT đưa vào hệ tri thức của nó ra sao, phiên bản tóm tắt, phiên bản điện tử đầy đủ, phiên bản hoạt hình, phiên bản nhắn tin trên di động, phiên bản dưới dạng các câu trích dẫn ngắn để khai sáng, gây cảm hứng tư duy, phiên bản âm thanh, rồi cả phiên bản in đẹp và cao cấp...

Quyển sách vẫn là quyển sách, nhưng vô vạn hình tướng. Vô vạn hình tướng là cách để sách đến được hàng triệu người. Một quyển sách in có thể tiếp cận chỉ hàng ngàn, chục ngàn, trăm ngàn người, nhưng hình tướng ngắn gọn và đa nền tảng của nó có thể tới được hàng triệu người, và nhiều hơn thế nữa, và vì thế mà giá trị của nó cũng tăng lên. Không nên ngại vô vạn hình tướng vì con người có xu thế tìm đến cái gốc khi thực sự quan tâm. Và đó là tương lai của sách. Nhưng để vô vạn hình tướng và đa nền tảng chỉ có công nghệ, nhất là công nghệ số, mới có thể giúp được. Vậy là sách bây giờ có thể đi xa hơn trước đây rất nhiều. Tương lai của sách là sáng lạn, nếu nhìn dưới góc nhìn này.

Đưa sách lên một nền tảng số thì không chỉ là giới thiệu sách mà còn có thể là một phiên bản thu tiền, hoặc một phiên bản miễn phí nhưng vì view cao mà có nguồn thu từ quảng cáo. Vậy là cách để thu tiền từ sách cũng sẽ rất đa dạng.

Đưa sách lên môi trường số thì có vấn đề bản quyền số. Đây là trách nhiệm của quản lý nhà nước, của Bộ TT&TT. Cục Xuất bản, In và Phát hành phải coi việc xây dựng thể chế số cho ngành Xuất bản là ưu tiên hàng đầu.

Xây dựng một nền tảng số làm sách cho các nhà xuất bản, cung cấp các công cụ tự động và thông minh cho người làm sách, từ khâu sáng tác, biên tập, sản xuất, giới thiệu  truyền thông và phân phối đa nền tảng, làm ra nhiều phiên bản đa hình tướng của sách, rồi đến thu thập phản hồi của người đọc, tương tác với người đọc, rồi người đọc cũng tham gia vào các công đoạn của sách, phân tích dữ liệu để phục vụ riêng từng khách hàng theo hướng đối tượng, phân tích dữ liệu để phát hiện xu thế... Một nền tảng số mở sẽ thu hút được nhiều nguồn lực để làm sách, có thể là vô hạn. Vậy hãy mở cái “box” của mình. Hợp tác, đặc biệt là hợp tác với các công ty công nghệ số, là lời giải chính cho ngành Xuất bản.

Muốn đổi mới, muốn tái tạo thường phải tìm về gốc.

Gốc của sách là phương tiện truyền tải. Có các phương tiện truyền tải mới trên môi trường số thì nên dùng. Gốc của viết sách là sáng tạo ra tri thức. Bây giờ có thêm các cách mới để sáng tạo ra tri thức, có công cụ để nhiều người hơn có thể sáng tạo và lan toả tri thức. Nhà xuất bản có thể trở thành một nền tảng cung cấp công cụ cho nhiều người viết sách.

Gốc để phát triển sách, phát triển xuất bản là có người đọc, có nhiều người đọc. Tức là có thị trường. Vậy hãy bắt tay vào khuyến đọc. Nhiều quốc gia có giờ đọc trong trường phổ thông. Những người có uy tín, chính trị gia, doanh nhân, văn nghệ sĩ, người nổi tiếng hãy đọc sách và tham gia giới thiệu sách. Lập lại chuyên mục “Mỗi ngày một cuốn sách” trên truyền hình, trên báo.

Xuất bản cũng là kinh doanh. Kinh doanh phải có thương hiệu. Thương hiệu được tạo nên bởi sự khác biệt. Chúng ta có nhiều nhà xuất bản, mỗi nhà xuất bản phải có thương hiệu của riêng mình để không lẫn với các nhà xuất bản khác. Nếu tất cả các nhà xuất bản giống nhau chắc chỉ cần một nhà xuất bản.

Kinh doanh cần giới thiệu, quảng bá. Các nhà sách đang “nghèo” sẽ thật khó khăn trong quảng bá. Các nhà mạng viễn thông Việt Nam có thể giúp xuất bản Việt Nam, giúp sách Việt Nam bằng cách mỗi tuần chuyển miễn phí một tin nhắn tới người dân về sách không? Hành động này có thể nhỏ nhưng với sách lại là quá lớn.

Chuyển đổi số ngành xuất bản và chung tay Việt Nam cho sách Việt Nam là lời giải của chúng ta.

Sách muốn tái sinh vẫn phải đi con đường Việt Nam - tức là dân tộc hoá, vẫn phải hiện đại hoá bằng công nghệ số, vẫn phải đại chúng hoá thông qua đa nền tảng.

Bộ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Mạnh Hùng