Nhờ các thiết bị hỗ trợ đặc biệt như thiết bị đeo VR, găng tay, người mẹ và người chồng có cảm giác như đang được chạm vào con gái hay người vợ của mình. 

Với những người đang sống, được gặp gỡ và trò chuyện cùng người thân đã mất là một đặc ân. Tuy nhiên, nó cũng làm dấy lên tranh cãi về câu chuyện phục dựng người chết bằng công nghệ. Ngay cả gia đình của cô bé nói trên, bản thân người bố và ba người con còn lại cũng không giấu nổi sửng sốt trước cảnh tượng “tái ngộ” chưa từng có giữa mẹ và con gái. 

Công nghệ đi tìm lời giải cho sự bất tử

Trước đây, người ta cho rằng chỉ có phép màu mới giúp chúng ta giao tiếp được với người đã khuất. Tuy nhiên, các tiến bộ công nghệ có thể hiện thực hóa điều này bằng nhiều cách khác nhau.

Trong buổi nói chuyện với báo chí về chuyển đổi số ngày 22/3/2021, Bộ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Mạnh Hùng chia sẻ: “Khát vọng lớn nhất của con người là bất tử. Phiên bản trong đời thực sẽ lưu chuyển sang phiên bản số, dựa trên dữ liệu 70 – 80 năm hình thành con người số. Khi mô phỏng được, sau khi mình không còn nữa, con người phiên bản số vẫn bất tử, nói chuyện được với con cái và người thân… Bằng công nghệ, người ta có thể nói chuyện được với những nhân vật nổi tiếng thế giới như Tào Tháo, Hitler..”. Ông tin rằng Việt Nam sẽ làm được việc này trong tương lai không xa.

Gần đây nhất, Microsoft gây xôn xao khi nộp đơn xin cấp bằng sáng chế “tái sinh” người chết dưới dạng chatbot. Thay vì sử dụng phương pháp truyền thống là đào tạo chatbot bằng dữ liệu của nhiều người, công nghệ của Microsoft muốn tạo ra chatbot từ dữ liệu của một người cụ thể.

Hệ thống này sử dụng “dữ liệu cộng đồng” như “hình ảnh, giọng nói, bài viết trên mạng xã hội, tin nhắn điện tử, thư tay” để tạo ra hồ sơ hoàn chỉnh. Chúng được dùng để tạo ra hay sửa đổi một chỉ số đặc biệt theo cá tính của từng người. Chỉ số đặc biệt sau đó dùng để đào tạo chatbot trò chuyện, tương tác và phát ra âm thanh như người thật. Công nghệ cũng có khả năng tạo mô hình 2D/3D của một người cụ thể bằng dữ liệu hình ảnh, thông tin, video gắn với họ.

Điểm thú vị trong sáng chế của Microsoft là bỏ ngỏ đối tượng được lựa chọn làm chatbot. Đó có thể là người sống hoặc người đã khuất, chẳng hạn bạn bè, họ hàng, người quen, ngôi sao, nhân vật hư cấu, nhân vật lịch sử… Ngoài ra, người tạo ra/đào tạo chatbot cũng có thể phản hồi chatbot, đồng nghĩa với khả năng mọi người xây dựng được một phiên bản kỹ thuật số của bản thân trước khi “nhắm mắt”.

Không chỉ Microsoft, nhiều hãng khác cũng đang nghiên cứu dự án tương tự. Chẳng hạn, Eterni.me chuyên thiết kế avatar động của mọi người bằng dữ liệu từ hồ sơ mạng xã hội, còn HereAfter AI lại phát triển ứng dụng dùng bản ghi âm để trò chuyện và hồi tưởng cá tính của người chết. Người dùng ứng dụng có thể nói chuyện với người đã mất và đặt ra câu hỏi đơn giản để được nghe câu chuyện thông qua giọng kể của người ấy. Theo các nhà phát triển, danh sách chờ của họ đã lên tới hàng trăm người, cho thấy tiềm năng không nhỏ.

ETER9, một mạng xã hội của nhà phát triển Bồ Đào Nha Henrique Jorge, lại ghép đôi mỗi người dùng với một đối tác AI để nó bắt chước hành vi trên mạng. AI có thể đăng được bình luận và nội dung thay mặt họ - ngay cả sau khi họ qua đời. Jorge tự tin rằng chỉ vài năm nữa thôi, cháu chắt sẽ nói chuyện được với cụ kị của chúng dù còn chưa có cơ hội gặp mặt.

Giải quyết những lo ngại

Cho phép người còn sống tiếp cận dữ liệu của người đã mất để đưa họ trở lại dưới dạng thức ảo là vấn đề chưa được pháp luật tại hầu hết các nước quản lý. Vì vậy, không có luật nào ngăn cản việc tạo ra một avatar hay một chatbot mô phỏng người chết, đồng nghĩa nó có thể diễn ra mà không được sự đồng thuận của người đã khuất. Dữ liệu được sử dụng có thể vi phạm quyền riêng tư của người khác nếu bao gồm các cuộc trò chuyện của họ với bạn bè, người thân.

Tại Anh, quyết định sẽ làm gì với dữ liệu của người đã khuất được xem là mong muốn cá nhân – tương tự như việc chọn chôn cất hay hỏa táng. Nó có thể bị những người thừa kế ghi đè lên và thay đổi. Một số nước châu Âu cho phép người thừa kế thực hiện các biện pháp bảo vệ dữ liệu như quyền truy cập, xóa hay di chuyển dữ liệu từ nền tảng này sang nền tảng khác.

Edina Harbinja, Giảng viên Luật truyền thông và quyền riêng tư tại Đại học Aston, đặt ra câu hỏi: “Luật bảo vệ dữ liệu và các luật khác nên quan tâm tới quyền lợi của gia đình hay của người đã mất? Chúng ta sẽ vạch ra ranh giới giữa sự sống và cái chết, hay giữa tưởng nhớ một người và tái tạo ai đó ở đâu”?

Theo Carl Ohman, thạc sỹ Viện Internet Oxford, các câu hỏi về quyền riêng tư càng trở nên bức thiết khi trong vòng vài thập kỷ tới, dự đoán số lượng tài khoản Facebook của người chết nhiều hơn cả của người sống, bởi đây là “kho lưu trữ lớn nhất về hành vi của con người được thu thập trong lịch sử loài người”. 

Song, để cho các công ty kiếm tiền từ kho lữu trữ đó chính là vấn đề. Giải pháp là để ngành công nghiệp hợp tác và tự điều chỉnh các tiêu chuẩn đạo đức, tương tự các tiêu chuẩn mà viện bảo tàng khảo cổ áp dụng. Họ sẽ xem dữ liệu của người đã khuất như thể “hài cốt kỹ thuật số”.

Các công ty có thể công khai dữ liệu tổng hợp, ẩn danh của người đã mất để các nhà khoa học nghiên cứu, cung cấp thông tin chi tiết hơn – đặc biệt về các nhân vật lịch sử - sau khi họ qua đời nhiều năm. Việc hồi sinh kỹ thuật số chỉ nên giới hạn với những người đồng ý khi còn sống.

Tập phim người mẹ hội ngộ con gái đã mất của MBCđã có hơn 20 triệu lượt xem trên YouTube sau một năm công chiếu. Phần lớn khán giả đều cảm thông với bà mẹ và ủng hộ mô hình này. Suốt buổi phát sóng, người mẹ cùng ngồi để hát, chúc mừng sinh nhật con gái. Trước khi thổi nến, cô bé ước: “Con muốn mẹ của con đừng khóc nữa”.

“Dù chỉ trong chớp mắt, tôi đã thực sự hạnh phúc” – người mẹ viết trên blog.

Du Lam

FPS của thực tại mà chúng ta đang sống là bao nhiêu?

Bạn vẫn còn cái bút hoặc bàn tay của mình chứ? Rồi, hãy giơ chúng lên trước mặt, khóa nét vào đó và bắt đầu lắc đầu, lên xuống và qua trái qua phải. Bạn có thấy cái bút hoặc bàn tay bị nhòe đi không?

Công văn được PGS Nguyễn Hữu Tú – Phó hiệu trưởng trường Đại học Y Hà Nội ký: 

Trong những năm qua Trường Đại học Y Hà Nội đã phân công sinh viên Y3, Y4, Y5, Y6 tham gia trực tại một số bệnh viện trong các ngày nghỉ Tết âm lịch. Tuy nhiên, hiện nay phần lớn sinh viên trường ở các tỉnh, việc ăn ở đi lại về quê phát sinh nhiều khó khăn, không đảm bảo an toàn trong dịp Tết. 

Kỳ nghỉ Tết 2019 đã có 1 sinh viên tử vong do tai nạn khi trở về nhà sau ca trực. Nhà trường muốn đảm bảo an toàn, giúp đỡ sinh viên đoàn tụ với gia đình trong ngày Tết, xét hiệu quả tham gia trực của sinh viên trong ngày lễ Tết, Ban giám hiệu đã làm việc, trao đổi với lãnh đạo các bệnh viện, cơ sở thực hành của Nhà trường về việc cho phép sinh viên không tham gia trực ngày Tết và hiện nay các bệnh viện đồng thuận nên sinh viên của trường sẽ được nghỉ Tết 7 ngày theo quy định của Chính phủ.

Quyết định này nhận được nhiều ủng hộ của cộng đồng. Bạn Phạm Thu Thủy chia sẻ hồi sinh viên tổ em các bạn Hà Nội Y3 trực bao hết cho các bạn ngoại tỉnh đến tận 10 Tết. Tết đấy trực 4 buổi coi như không có Tết. Nên em ủng hộ việc này, Tết nhất nhà xa phương tiện đi lại vất vả bắt các bạn Hà Nội cân hết thì quá bất công, các bạn ngoại tỉnh bắt được xe lên đi trực quá cực lại còn không an toàn.

Một sinh viên tâm sự xưa khi mình là sinh viên rất ít học viên sau đại học, cũng không có monitor nên sinh viên trực được làm nhiều và bệnh viện cũng rất cần sinh viên. Bây giờ sinh viên trực chỉ có mỗi việc đi đưa xét nghiệm nhưng xét về mục tiêu thái độ thì đi trực là để các bác sĩ tương lai hiểu thế nào là trách nhiệm với cộng đồng: ngày Tết người ta đi chơi, chúng mình đi trực.

Tuy nhiên, sau quyết định của trường Đại học Y Hà Nội gây ra tranh cãi hai trường phái cho rằng thời điểm Tết là lúc sinh viên cần ở lại trực để học hỏi nhiều nhất thì nhà trường lại cho nghỉ.

Bạn Phan Minh Trung thì cho rằng ngành Y là trách nhiệm, tạo thói quen từ thời sinh viên sẽ có giá trị cho đời làm nghề của các em sau này. Văn bản trên chỉ là của lãnh đạo muốn tránh trách nhiệm về pháp lý mà thôi còn sinh viên vẫn cần trực Tết.

Nhiều người cho rằng nghề nào cũng cần hy sinh, cần rèn luyện, trong nghề y có lẽ cần tu luyện nên việc nhà trường cho sinh viên nghỉ nhiều người thấy hơi tiếc với quyết định này. 

Bạn Ngô Hải Sơn cho rằng chuyện tai nạn thì lúc nào cũng có thể xảy ra, chẳng riêng gì Tết. 

Em nghĩ trực Tết là một sự hy sinh cần thiết để các bạn sinh viên làm quen dần với tinh thần làm việc của nghề Y sau này. Có những trải nghiệm chỉ đáng giá vào đúng thời điểm của nó mà thôi.

K.C

Ông bố trẻ mắc ung thư giai đoạn cuối ôm con mới sinh rồi ra đi mãi mãi

- Người đàn ông mắc ung thư giai đoạn cuối đến trung tâm hỗ trợ sinh sản tha thiết xin có một đứa con để an ủi vợ khi anh qua đời.