“Dành dụm” nước từ những hành động đơn giản

Kết hợp lại với nhau, những sự kiện này đã thêm một lần nữa nhắc nhở chúng ta về sự bất ổn của thị trường tiền ảo, khi bitcoin đã từng đạt ngưỡng 19.783 USD một đơn vị chỉ cách đây mới 1 tháng và tưởng chừng không gì có thể ngăn cản bước tiến của nó. Bitcoin cũng đã từng trải qua không ít lần "sập giá": mùa xuân năm 2011, tháng 11 năm 2013, và tháng 1 năm 2017. Tuy nhiên, "bong bóng" lần này có một chút khác biệt, đó chính là làn sóng thiết lập các quy định lên ngành công nghiệp tiền ảo của các chính phủ diễn ra trên quy mô toàn cầu.

Một mặt, những quy định này có thể khiến các nhà đầu tư cảm thấy lo sợ và "bán tháo" tài sản của mình trước khi những quy định ấy phát huy sức mạnh. Mặt khác, nó cũng có thể đe dọa các sàn giao dịch mờ ám như BitConnect, khi token (trái phiếu điện tử của sàn giao dịch) của BitConnect đã mất 46% giá trị chỉ trong khoảng thời gian từ ngày 17/12/2017 đến 15/01/2018 – chỉ một ngày trước khi sàn giao dịch này tuyên bố đóng cửa.

Mô hình "đa cấp" của BitConnect

Tại Mỹ, các quy định đã xuất hiện từ Ủy ban Chứng khoán và Sàn giao dịch Mỹ (U.S Securities and Exchange Commission - SEC). Tháng trước, tổ chức Cyber Unit mới được Ủy ban thành lập đã lần đầu tiên khởi kiện PlexCorps, công ty bị buộc tội lừa đảo các nhà đầu tư qua ICO (Initial Coin Offering – một hình thức kêu gọi vốn phổ biến bằng trái phiếu điện tử). Gần một tuần sau, chủ tịch của SEC, ông Jay Clayton đã đưa ra lời cảnh báo về tiền ảo tới các nhà đầu tư, hàm ý rằng Ủy ban sẽ bắt đầu giám sát thị trường một cách chặt chẽ hơn, phòng ngừa mọi sự vi phạm luật chứng khoán. Mỹ cũng không phải là quốc gia duy nhất có những động thái siết chặt tiền ảo; Trung Quốc và Hàn Quốc, những thị trường tiền ảo lớn nhất thế giới cũng đã và đang đưa ra những quy định của riêng mình (Hàn Quốc thậm chí còn được cho là đang có kế hoạch cấm toàn bộ các giao dịch bằng tiền ảo).

Xu hướng toàn cầu này của chính phủ các nước chính là nguyên nhân dẫn đến tuần lễ "đẫm máu" của tiền ảo, khi gần như mọi đồng tiền đều mất giá. Đây cũng nhiều khả năng là nguyên nhân chính khiến BitConnect sụp đổ, sau nhiều bức thư yêu cầu chấm dứt hoạt động của các cơ quan giám sát chứng khoán tại Texas và North Carolina.

Sự thiếu hụt các quy định trong quá khứ đã "góp công" không nhỏ cho bong bóng tiền ảo, khi sự thao túng thị trường và lừa đảo luôn trong tình trạng mất kiểm soát. Ngay cả khi bitcoin đã trở thành cái tên thường ngày trong năm 2017, những tiêu cực này vẫn còn rất phổ biến. Trong tháng 11 năm ngoái, cuộc điều tra của trang tinBusiness Insider đã phát hiện hàng loạt các vụ lừa đảo "bơm rồi đổ" – nơi mà các nhóm đầu tư cố tình làm giả giá trị của tiền ảo bằng cách thao túng số lượng mua – "tràn ngập" trên sàn giao dịch Bittrex. Tương tự, Bitfinex, sàn giao dịch lớn nhất tính theo khối lượng giao dịch thành công theo ngày, cũng đã thừa nhận việc thao túng thị trường của mình vào tháng 8, sau khi một loạt các tài khoản tham gia vào "chiến lược thao túng quy mô lớn" liên quan đến đồng Bitcoin Cash bị phát hiện.

Những hoạt động thao túng như vậy mới chỉ là bề nổi của tảng băng trôi, khi một số chuyên gia còn cáo buộc Bitfinex tạo ra Tether, một loại tiền ảo gắn liền với đồng USD, để mua bitcoin và cố tình làm tăng giá trị của chúng. Các phương thức lừa đảo này chắc chắn sẽ còn tiếp tục hoành hành nếu không có sự can thiệp của các tổ chức như SEC hay FINRA (Cơ quan Quản lý Công nghiệp Tài chính).

Do sự thao túng của thị trường, giá trị của các đồng tiền ảo được đẩy lên rất cao, và "trèo cao ngã đau" là hệ quả tất yếu. Tuy nhiên, không giống như những lần "ngã" trước, sự xuất hiện của các quy tắc có thể khiến thị trường hồi phục một cách ổn định. Tất nhiên, bitcoin và các anh em của mình sẽ khó có thể leo giá một cách điên cuồng giống như chúng từng làm trong năm 2017, nhưng không chỉ các bên có liên quan phải chịu trách nhiệm trước hành vi thao túng của mình, mà các nhà đầu tư cuối cùng cũng có thể nhận ra rằng đầu tư vào một thứ như tiền ảo là một công việc không hề dễ dàng và cần sự tỉnh táo. Nếu các quy định thực sự phát huy được sức mạnh của mình, loại bỏ sự tiêu cực và đưa tiền ảo trở thành "chính quy", người hưởng lợi nhiều nhất, không ai khác, chính là các nhà đầu tư.

Việc tập trung hóa này có thể giúp các chính phủ có thêm một số khả năng thay đổi thế giới. Nó có xu hướng tạo ra một giải pháp thanh toán an toàn và có chi phí rẻ hơn hiện nay, nhưng cũng mang theo các mối quan ngại liên quan tới quyền riêng tư của các cá nhân, tổ chức.

Nga là một ví dụ điển hình khi đã đặc biệt chú ý tới hình thức tiền điện tử cách đây nhiều năm. Chính phủ nước này muốn tạo ra một loại tiền tệ số có thể vượt qua các rào cản trừng phạt quốc tế và có thể cho phép đánh thuế các thị trường chợ đen có quy mô khổng lồ của mình.

"Có hai phản ứng từ các quốc gia lớn, một là cố gắng tìm ra cách điều chỉnh và kiểm soát những tác hại, và một là tìm ra cách làm thế nào để biến nó thành của riêng", Paul Triolo, người đứng đầu Eurasia Group nói.

Tại sao lại là lúc này?

Công nghệ phía sau nền tảng của tiền điện tử không phải là khái niệm mới. Rất lâu trước đây, nhiều công ty đã làm việc trên các hệ thống giao dịch kỹ thuật số hoàn thiện. Dẫu vậy, không phải hệ thống nào cũng mang lại hiệu quả và có giá thành rẻ. Đó là lý do ngăn cản chính phủ và ngân hàng chấp nhận công nghệ này.

Tuy nhiên, cơn sốt về Bitcoin và các loại tiền khác bùng nổ trên khắp thế giới đã buộc mọi người phải có cái nhìn khác về công nghệ này. Sự ý nghĩa mà chúng có thể mang lại trong tương lai, cho cả thương mại, tài chính, du lịch... và cả các loại quyền lực khác khiến nó dễ dàng được chấp nhận hơn.

Người sáng lập quỹ đầu tư tiền điện tử Calibrated Markets, Jacob Eliosoff cho biết các chính phủ đang dần nhận thấy những lợi ích của công nghệ này nhưng cũng cần thời gian để hiểu nó.

"Về nguyên tắc, nó hiệu quả và đơn giản hơn cho các giao dịch điện tử khác đang tồn tại, ngăn ngừa hàng giả, lưu giữ hồ sơ tốt hơn và giúp theo dõi các giao dịch một cách chính xác", Eliosoff phát biểu. "Nhưng ngay lúc này, một số chính phủ, giống như một số công ty, vẫn đang lúng túng bởi sự 'cường điệu' của thị trường tiền điện tử hiện nay và các hậu quả có thể đi kèm phía sau".

Bên cạnh đó, nhiều vấn đề lớn chưa được giải quyết. Điển hình là việc bitcoin đã cho thấy khả năng tạo ra tiền nằm ngoài hệ thống tài chính của các chính phủ. Ole Bjerg, giáo sư tại Trường kinh doanh Copenhagen, cho rằng điều này bắt buộc các chính phủ và ngân hàng trung ương phải đặt ra những câu hỏi khó về vai trò của họ trong nền kinh tế ở tương lai.

"Những gì bitcoin đã làm là nó khiến cho rất nhiều người biết rằng bản thân họ thực sự có thể tạo ra tiền theo những cách mới. Bản chất của tiền điện tử là sự phân quyền. Một đồng tiền mà không có người hay tổ chức sở hữu hoặc kiểm soát, vì vậy không ai có thể lấy nó khỏi bạn hoặc ngăn bạn gửi nó, hoặc in nó theo ý thích," Bjerg nói.

Ông cũng cho rằng, các đồng tiền kỹ thuật số trong tương lai sẽ được hậu thuẫn, phát hành và theo dõi bởi chính phủ hoặc các ngân hàng lớn sẽ không phải là một điều gì quá xa vời.