GS Đặng Vạn Phước, Chủ tịch Hội đồng Giáo sư ngành Y, cho rằng năm nay các ứng viên giáo sư, phó giáo sư ngành Y học không bị phản biện về đăng tải các bài báo khoa học trên các tạp chí săn mồi, tạp chí không chính thống. Lý do là ngay từ đầu, Hội đồng Giáo sư ngành Y học đã có một bộ phận xem xét rất kỹ vấn đề này và trong quá trình xét duyệt, nếu ứng viên nào có công bố trên những tạp chí này sẽ bị gạt ra ngay.

Tuy nhiên một vấn đề mà các ứng viên giáo sư, phó giáo sư ngành Y năm nay vấp phải là khai số bài đăng báo quốc tế trong những năm cuối quá nhiều. Hội đồng Giáo sư ngành Y đã yêu cầu các ứng viên này giải trình, sau đó xem xét và thấy rằng “chấp nhận được”. Đến vòng xét của Hội đồng Giáo sư Nhà nước cũng không vấn đề gì. 

GS Phước cho biết sẽ có một số đề xuất mới trong đợt xét GS, PGS năm 2022. Những yếu tố như hội nhập quốc tế, chất lượng các bài báo, nghiêm khắc với gian lận, tất cả hội đồng sẽ siết chặt để đi vào quỹ đạo. Các ứng viên có ý định khi công bố cũng có ý thức nhìn rõ vấn đề này.

Tuy nhiên, vấn đề nổi cộm hiện nay là không thể đồng nhất giữa 28 ngành xét GS, PGS. Không thể yêu cầu ngành Y cũng như ngành Giao thông vận tải và ngay cả trong ngành Y cũng không có sự đồng nhất khi có những chuyên ngành công bố quốc tế tương đối thuận lợi nhưng có những chuyên ngành công bố quốc tế rất khó. Nếu không thay đổi thì những chuyên ngành khó dần dần sẽ không có ứng viên, dẫn tới chuyện không có phó giáo sư, giáo sư thì không thể có lớp kế cận.
 
Đề xuất đổi tiêu chí xét PGS, GS ngành Y như thế nào?
 
Trao đổi với VietNamNet, GS Đặng Vạn Phước nhấn mạnh trong ngành y công bố khoa học không dễ. Có những chuyên ngành rất khó như nghiên cứu lâm sàng, đòi hỏi nhà nghiên cứu mất rất nhiều công sức. Thế nhưng những tổng kết nghiên cứu khi đưa đi công bố quốc tế thì các tạp chí khoa học không thích vì cần thêm y học cơ sở, hay những minh chứng về sinh học phân tử, xét nghiệm, xét nghiệm như thế nào, mới có giá trị khoa học và mới được đăng tải. Còn nếu chỉ tổng kết lâm sàng, chữa hàng trăm bệnh nhân, mổ rất nhiều, những kinh nghiệm khéo tay khi mổ…thì rất khó đăng tải trên tạp chí khoa học và thường bị từ chối.

Mặt khác đối với công bố quốc tế, mức độ chấp nhận đăng của các tạp chí có uy tín càng ngày càng ít. Những tạp chí này đi sâu vào các cơ chế sinh học phân tử, như nói chữa tốt thì trước khi mổ là gì và sau khi mổ xong, theo dõi 5 năm, 10 năm sau như thế nào. Những đòi hỏi này càng ngày càng lớn chính là khó khăn của Việt Nam.

Trong khi đó, hiện có một số nghiên cứu mới, cụ thể như Covid-19, chỉ làm xét nghiệm phân tử, tổng kết lâm sàng thì lại đăng tải rất dễ dàng vì đây là vấn đề thời sự. Ngoài ra các tạp chí khoa học có chỉ số Impact factor (IF- chỉ số ảnh hưởng) khác nhau, nên việc công bố còn phụ thuộc vào xu hướng khoa học, chứng cứ, hay thời sự. Do vậy để đưa ra một tiêu chuẩn chung cho ngành Y là khó bởi yêu cầu “tạp chí quốc tế có uy tín” dường như rất khó với những người nghiên cứu như khám bệnh, chữa bệnh, mổ..

GS Đặng Vạn Phước (bên trái) trao bằng tốt nghiệp cho sinh viên Khoa Y, ĐH Quốc gia TP.HCM (Ảnh: VNUHCM)

Theo GS Đặng Vạn Phước, nếu để những nghiên cứu lâm sàng được đăng tải trên các tạp chí quốc tế có uy tín, thì phải thiết kế những nghiên cứu này, bên cạnh lâm sàng phải có sự hỗ trợ của sinh học phân tử… đây không phải chuyện dễ và là rào cản của các nhà nghiên cứu Việt Nam hiện nay.

“Chúng tôi ủng hộ xu hướng tiệm cận với thế giới, nhưng với Việt Nam hiện tại là hơi khó. Nhưng khó không có nghĩa không làm được”- GS Đặng Vạn Phước nói. GS Đặng Vạn Phước cũng nhìn nhận, hiện có một số nhà nghiên cứu trẻ đã tiếp cận khá tốt, nhưng không thể cào bằng trong ngành Y.

“Chúng tôi cũng sợ mai kia có một số ngành khó quá, không thể công bố được thì những nhà nghiên cứu trẻ không có cách nào để đăng tải trên tạp chí quốc tế có uy tín như vậy sẽ cản trở họ”.

Theo GS Đặng Vạn Phước, những tạp chí trong nước từ trước đến nay rất tốt, có giá trị, thì có thể nâng giá trị điểm của những tạp chí này lên. Các nhà nghiên cứu nếu không có bài báo quốc tế thì có thể đăng tải ở những tạp chí trong nước và những đăng tải này phải nâng cao, kiểm định chất lượng (các bài báo chuyên ngành) để có đường tham gia xét GS, PGS”.

“Chuyện ngành Y bàn để có các GS, PGS có những học vị để tiếp nối trong đào tạo. Trong ngành Y ngoài có tay nghề thì cần có trình độ để đào tạo, nghiên cứu, chữa bệnh. Nếu chỉ thực hành hàng ngày mà không điều kiện nghiên cứu thì mai mốt sẽ không có lớp kế cận. Thực sự nhiều chuyên ngành đã không còn lớp kế cận như tâm thần, pháp y…và tới lúc nào đó sẽ hiếm”- GS Phước nói.

Theo GS Đặng Vạn Phước, việc này cần nghiên cứu kỹ để vừa đảm bảo chất lượng, hội nhập nhưng cũng mở đường đều, để có đường có các GS, PGS kế cận, tiếp nối. Những vị lớn tuổi sẽ về hưu, mất đi, do vậy cần có các lớp khác để chủ trì các cơ sở đào tạo, đặc biệt là khi các trường tư phát triển, nếu không có học vị, học hàm thì không thể đảm bảo tiêu chuẩn giảng dạy.
 
Chủ tịch Hội đồng GS ngành Y cũng nhấn mạnh, hiện Hội đồng GS ngành Y gần như là những người đầu ngành, nên khi xét duyệt đồng nghiệp đã nắm được trình độ, chứ không chỉ xét trên hồ sơ không. Vì vậy ngay trong ngành Y phải khuyến khích được việc hội nhập quốc tế, nhưng cũng khuyến khích được các chuyên ngành khó đăng tải bài báo quốc tế có uy tín, có điều kiện tham gia xét PGS, GS, bởi có một PGS thì đến 5-10 năm sau mới có 1 GS.

“Việc xét duyệt PGS, GS là không khó nếu các nhà nghiên cứu không chộp giật mà cố gắng, đàng hoàng, hồ sơ đầy đủ, liêm chính, rõ ràng thì cũng đàng hoàng nhận các học vị. Liêm chính không chỉ thể hiện qua các công bố khoa học mà còn là vấn đề đạo đức, trong y khoa là y đức”- ông Phước nói.

Lê Huyền

52 ứng viên đạt chuẩn giáo sư, phó giáo sư ngành Y học

Chia sẻ với VietNamNet, GS.TS Đặng Vạn Phước, cho hay tất cả các ứng viên giáo sư, phó giáo sư ngành Y mà Hội đồng Giáo sư ngành này đã đề xuất đều được thông qua.

Diễm My được trao giải nhất cuộc thi sáng tạo trẻ tỉnh Quảng Trị lần thứ 10.

Diễm My là con đầu trong gia đình có 2 người con. Từ khi My học lớp 2, ba mẹ em đã đi làm ở nước ngoài. Hàng ngày, My sống cùng ông bà ngoại.

My tâm sự: “Em chỉ thấy bản thân có chút thiệt thòi về tình cảm. Chứ tính ra em còn may mắn hơn rất nhiều người khác. Tuy vậy, gia đình luôn ủng hộ em từ việc học cho đến mọi việc khác trong cuộc sống”.

My nói từ lâu đã có mong muốn được đóng góp một phần công sức của mình để cùng mọi người bảo vệ môi trường nhưng em không biết làm cách nào cho hiệu quả.

Viên gạch lát đường đầu tiên được Diễm My tái chế từ nhựa và vôi sống.

Nhận thấy nơi mình sinh sống có nhiều con đường đất đỏ, trở nên trơn trượt, khó đi vào mùa mưa, khi trời nắng thì gió thổi, bụi bay mù mịt, trong khi rác thải cũng ngày một nhiều, My đã nghĩ cách tái chế rác thải thành gạch lát đường.

My nói, khi học lớp 9, em được học về vôi sống. Sau bài học, em thấy vôi có tính chất hóa học của ôxit bazơ, có khả năng hấp thụ, phản ứng với các khí độc như: CO2 , SO2 , HF... nên sẽ giữ cho sản phẩm luôn ổn định, không bị lên men, hư hỏng do ẩm. Hỗn hợp khi sử dụng vôi có độ kết dính cao, rắn chắc, bền vững nên em chọn đưa vôi sống vào các ý tưởng của mình.

1 kg rác thải = 1 viên gạch

Những lúc rảnh rỗi, em đi khắp nơi nhặt nhạnh chai nhựa và đưa về nhà để bắt đầu việc tái chế.

Đầu tiên, My rửa sạch và cắt các loại nhựa này thành từng miếng nhỏ. Sau đó, trộn lẫn nhựa với cát, đá theo tỉ lệ 6: 4 hoặc 7: 3 rồi cho hỗn hợp lên chảo đun sôi khoảng 15 phút ở nhiệt độ từ 110-130°C.

Trong quá trình này có thể sử dụng các chất tạo màu, các loại khuôn có hình thù khác nhau để tạo ra các loại mẫu mã tùy thích.

Cuối cùng là đổ hỗn hợp này ra khuôn, khi nguội chúng sẽ kết dính với nhau tạo ra viên gạch để lát đường hoặc lát tường.

My chia sẻ, rác thải nhựa thì có ở khắp nơi, rất dễ kiếm. Còn nguyên liệu như vôi có giá thành rất rẻ, chỉ 500 – 1.000 đồng/1kg. Một viên gạch với kích cỡ khoảng 35 x 25 sẽ tái chế được khoảng 1kg rác thải nhựa.

Những lúc rảnh rỗi, My thường lên mạng để tự học và nghiên cứu thêm tài liệu.

My thường chế tạo ra loại gạch có kích cỡ 30x 30, có độ dày mỏng tùy theo mục đích sử dụng. Những viên gạch dày được dùng để lát đường chịu nhiều lực. Những viên gạch mỏng có thể dùng để lát tường.

“Em vẫn nhớ mãi cái viên gạch đầu tiên do em tự đúc nên. Nó đã thành một khối cứng nhưng thô kệch và xấu xí. Lúc đầu, đúc được viên gạch này, em cứ nghĩ mình đã biết cách tái chế rồi nhưng do đá và cát ít có khả năng kết dính, khi phản ứng với không khí, nhiệt độ ở ngoài môi trường nên chỉ một thời gian ngắn, những viên gạch mềm nhũn, bể thành mảnh vụn. Tuy vậy, bản thân em cũng rất vui, em tự động viên bản thân tiếp tục nghiên cứu và tìm tòi thêm để tạo ra được sản phẩm hoàn chỉnh hơn”, My chia sẻ.

My hy vọng ý tưởng tái chế gạch lát đường từ hỗn hợp rác thải nhựa và vôi sống sẽ được nhiều người áp dụng để hạn chế tình trạng ô nhiêm môi trường.

“Ước mơ của em là đậu vào ngành Hóa học, Trường Đại học Bách khoa TP.HCM. Sắp tới em cũng sẽ tiếp tục tìm tòi tái chế thêm những thứ khác nữa để cuộc sống của mình có ích hơn”.

Hương Lài

Nghiên cứu của nhóm học sinh Hà Nội được đánh giá 'chưa hề có ở Việt Nam'

Nghiên cứu hệ thống thiết bị cắt/băm, sấy cỏ/ngô kết hợp năng lượng mặt trời và đóng bao ủ chua làm thức ăn cho gia súc của 5 học sinh Hà Nội được đưa vào Sách vàng Sáng tạo Việt Nam năm 2021. 

Sau khi lấy được bằng động cơ máy bay tại Học viện Hàng không Kharkov mang tên N. E. Zhukovsky, Kononenko dấn thân vào con đường đưa ông đi đầu trong lĩnh vực thám hiểm không gian.

Được chọn làm ứng cử viên phi hành gia vào năm 1996, Kononenko đã trải qua quá trình đào tạo nghiêm ngặt, mài giũa kỹ năng của mình trong nhiều lĩnh vực khác nhau, từ vận hành tàu vũ trụ đến kỹ thuật sinh tồn trong môi trường khắc nghiệt. 

Năm 1998, sau nhiều thành tích xuất sắc tại khóa rèn luyện, Kononenko được chọn làm phi hành gia chính thức, sẵn sàng bắt tay vào một loạt sứ mệnh nhằm xác định lại ranh giới nỗ lực của con người. Sau hơn 10 năm tiếp tục rèn luyện, tháng 4/2008, Kononenko thực hiện chuyến đi đầu tiên của mình vào vũ trụ với tư cách là kỹ sư bay trên tàu Expedition 17/18 tới Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS). 

Trong gần sáu tháng làm việc trên ISS, ông nổi bật nhờ khả năng xử lý thành thạo các thí nghiệm khoa học phức tạp, nhiệm vụ bảo trì và tinh thần không hề nao núng khi đối mặt với nghịch cảnh, đặc biệt tại một trục trặc bất ngờ buộc tàu vũ trụ Soyuz phải hạ cánh khẩn cấp vào tháng 10/2008. Kononenko thành công xử lý sự cố và được khen ngợi về dũng khí, sự ổn định, đĩnh đạc và tính chuyên nghiệp, khẳng định vị thế và tiềm năng của ông như một nhà du hành vũ trụ hàng đầu của Nga.

Không chùn bước trước những thách thức của vũ trụ, Kononenko quay trở lại với các vì sao vào tháng 12/2011, đảm nhận vai trò chỉ huy cho Đoàn thám hiểm 30/31. Trong suốt nhiệm vụ kéo dài 192 ngày 18 giờ 58 phút 37 giây của mình trên ISS, ông đã thể hiện khả năng lãnh đạo mẫu mực, dẫn dắt các đồng đội vượt qua vô số thách thức với quyết tâm kiên định. 

Vào tháng 7/2015, Kononenko bắt đầu chuyến hành trình thứ ba tới ISS, làm kỹ sư bay cho Đoàn thám hiểm 44/45. Một lần nữa, ông đã chứng tỏ mình là người có công trong việc thúc đẩy lĩnh vực khám phá không gian, đóng góp vào các sáng kiến nghiên cứu nhằm làm sáng tỏ những bí ẩn của vũ trụ. 

 Chuyên môn của Kononenko về robot và kỹ thuật vô cùng có giá trị trong các hoạt động ngoài tàu (EVA). Ông lúc đó đã điều hướng một cách thành thạo sự phức tạp của các dự án xây dựng trên tàu vũ trụ một cách chính xác và tinh tế.

Tháng 12/2018, Kononenko đảm nhận vai trò chỉ huy Đoàn thám hiểm 58/59. Trong sáu tháng sau đó, ông đã dẫn dắt phi hành đoàn đa quốc gia vượt qua một loạt nỗ lực khoa học và thách thức kỹ thuật.

"Tôi bay vào vũ trụ để làm công việc mình yêu thích, không phải để lập kỷ lục. Tôi tự hào về thành tích của mình, nhưng còn tự hào hơn khi kỷ lục về thời gian sống trong không gian vẫn thuộc về một nhà du hành người Nga". phi hành gia Kononenko chia sẻ cảm xúc từ ISS cách Trái đất 423 km với hãng thông tấn Tass sau khi trở thành người ở lâu nhất trong vũ trụ.

Nhà du hành Kononenko được kỳ vọng sẽ trở thành người đầu tiên đạt tới 1.000 ngày trên vũ trụ vào tháng 6 năm nay. Ông cho biết việc tập thể dục thường xuyên giúp ông cảm thấy không “thiếu thốn hay cô lập” trong không gian. 

Tuy nhiên, khi trở về Trái đất, Kononenko mới nhận ra những khoảnh khắc mình đã bỏ lỡ. “Hàng trăm ngày vắng bóng, bọn trẻ nhà tôi lớn lên không có bố. Ai sẽ bù đắp cho chúng đây", ông trải lòng, theo Yahoo News.

Trong suốt sự nghiệp nổi tiếng của mình, Kononenko đã thể hiện tinh thần hợp tác quốc tế- vốn là trọng tâm trong hành trình tìm kiếm các vì sao của nhân loại. Là một phi hành gia người Nga làm việc cùng với các đồng nghiệp có nguồn gốc văn hóa và quốc gia đa dạng, ông được nhận định đã thể hiện rõ quan điểm rằng việc theo đuổi kiến thức là không có ranh giới và chung tay hợp tác giữa các quốc gia mới có thể giải quyết được những mối quan tâm chung của nhân loại. 

Cam kết lâu dài của ông trong việc thúc đẩy khám phá khoa học và xây dựng thiện chí giữa các quốc gia là minh chứng cho sức mạnh biến đổi của sự hợp tác trong việc theo đuổi các mục tiêu chung, vượt lên trên những nghi kỵ địa chính trị hiện hữu tạo rào cản.

Để biểu dương lòng dũng cảm và chủ nghĩa anh hùng trong chuyến bay vào vũ trụ, theo Nghị định của Tổng thống Nga ngày 5/2/2009, Kononenko đã được phong tặng danh hiệu Anh hùng Liên bang Nga.

Tử Huy