Về tỉ lệ tử vong do ung thư gan, Việt Nam tiếp tục đứng thứ 4 với tỉ lệ 23,2/100.000 dân, sau Mông Cổ, Ai Cập và Gambia.

Đáng lưu ý, số ca tử vong vì ung thư gan tại nước ta tương đương với ca mắc mới, cho thấy tỉ lệ chữa khỏi căn bệnh này rất thấp.

GS Trần Văn Thuấn, Giám đốc BV K lý giải, sở dĩ tỉ lệ tỉ vong ung thư gan lớn do có tới 80-90% bệnh nhân đến viện khi đã ở giai đoạn muộn, lúc này các biện pháp can thiệp, điều trị rất hạn chế. Trong khi nếu được phát hiện ở giai đoạn sớm, tiên lượng điều trị rất tốt.

Để điều trị ung thư gan, GS Thuấn cho biết ngoài các phương pháp truyền thống như phẫu thuật, xạ trị, hoá trị, dùng thuốc nhắm trúng đích, hiện có thêm các phương pháp nút mạch, đốt sóng cao tần, đốt u bằng vi sóng, điện đông, tiêm cồn tuyệt đối qua da, ghép gan...

Việc lựa chọn phương pháp điều trị tùy thuộc vào vị trí, kích thước, giai đoạn của bệnh cũng như các bệnh lý kèm theo. Với ung thư biểu mô tế bào gan, phẫu thuật là ưu tiên lựa chọn hàng đầu vì giúp lấy bỏ được khối u, tuy nhiên chỉ có khoảng 1/3 số bệnh nhân tại thời điểm chẩn đoán ban đầu có thể phẫu thuật.

Triệt khối u bằng sóng

GS Thuấn cho biết, vài năm trở lại đây, một số cơ sở y tế lớn áp dụng phương pháp đốt u gan bằng vi sóng (sóng viba). Các sóng được sử dụng đốt u có phổ năng lượng từ 300 MHz đến 300 GHz. Tại BV K, cũng bắt đầu triển khai phương pháp này từ đầu tháng 3/2019.

Đây là kĩ thuật tiên tiến, an toàn cho người bệnh, xâm lấn tối thiểu. Theo đó, bác sĩ sẽ dùng năng lượng vi sóng truyền qua kim điện cực để phá huỷ khối u tại chỗ do nhiệt độ vùng đốt cao, ít bị tản nhiệt, không hoá than quanh kim đốt, bác sĩ có thể tiên đoán được vùng đốt, cho hiệu quả tương đương phẫu thuật mở cắt u.

Do không phải phẫu thuật nên bệnh nhân hồi phục rất nhanh, thường chỉ phải nằm viện 1 ngày thay vì phải nằm viện ít nhất 1 tuần như mổ mở trước đây. Chi phí cũng rất rẻ, chỉ khoảng 10 triệu đồng. Khác với mổ mở, khi đốt bằng sóng viba, bệnh nhân có thể thực hiện nhiều lần.

Phương pháp này có hiệu quả với những trường hợp ung thư biểu mô tế bào gan (chiếm 80% các ca ung thư gan) hoặc các khối u di căn tại gan. Tất cả những trường hợp có khối u gan dưới 6 cm hoặc 3 khối u có đường kính dưới 3 cm hay các tổn thương gần mạch máu đều có thể áp dụng.

Tương tự, nhiều nơi cũng đang áp dụng phương pháp đốt khối u tại chỗ bằng sóng cao tần RFA (Radio Frequency Ablation), áp dụng với những khối u dưới 5 cm hoặc 3 khối u có kích thước nhỏ hơn 3 cm.

Để thực hiện, bác sĩ sử dụng máy siêu âm đầu dò cong để siêu âm gan, mật, xác định vị trí khối u rồi dùng kim đặc trị để đốt hủy u. Thời gian thực hiện từ 15 - 40 phút tùy từng trường hợp cụ thể.

Với phương pháp này, ở mức nhiệt khoảng 50 độ C, mô biến đối không thể phục hồi, nhiệt độ từ 50-60 độ C sẽ đông vón protein và chết tế bào ung thư trong vài phút, nhiệt độ trên 60 độ C sẽ khiến tế bào chết ngay lập tức.

Nút mạch khối u gan bằng hóa chất (TACE)

Đây là phương pháp đã được nhiều nơi sử dụng, thường áp dụng cho các trường hợp khối u lớn không thể phẫu thuật, các vị trí mổ khó hoặc trường hợp bệnh nhân có bệnh lý nặng kèm theo. 

Hình ảnh trước khi can thiệp (ảnh trái) và sau khi nút mạch khối u

Để thực hiện, bác sĩ đặt ống thông từ động mạch đùi luồn vào các nhánh động mạch nuôi khối u, bơm dung dịch Lipiodol và hoá chất, gây tắc các mạch máu nuôi khối u.

Toàn bộ quá trình này mất khoảng 2-3 giờ, được thực hiện trong phòng chụp mạch nên bác sĩ sẽ nhìn rõ các nhánh mạch máu đi vào khối u để can thiệp chính xác.

Phương pháp này sẽ khiến khối u gan bị tiêu diệt bởi 2 cơ chế: Do tác động trực tiếp của hóa chất và do thiếu máu nuôi dưỡng, từ đó giảm kích cỡ, giúp người bệnh cải thiện sức khoẻ.

Sau khi khối u thu nhỏ, bệnh nhân có thể được thực hiện đốt sóng cao tần, sóng viba để diệt khối u.

Tuy nhiên phương pháp này cũng có nhược điểm là không hoàn toàn triệt để và thường làm nhiều lần, có thể gây suy giảm chức năng gan và cũng có nguy cơ tác dụng phụ toàn thân do hóa chất.

Điều trị ung thư gan bằng hạt vi cầu phóng xạ

Phương pháp này còn có tên gọi khác là hoá tắc mạch vi cầu. Bác sĩ sẽ đưa trực tiếp hạt vi cầu phóng xạ YTTRIUM-90 (Y-90) vào động mạch nuôi khối u gan của bệnh nhân. Các hạt vi cầu phóng xạ sẽ đi theo các nhánh động mạch nhỏ và phân bố khắp trong khối u, làm tắc các mạch máu nuôi khối u gan.

Ngoài ra, bức xạ với mức năng lượng thấp do Y-90 phát ra có quãng chạy trong tổ chức ngắn sẽ tiêu diệt chọn lọc các tế bào ung thư, làm xơ hóa các mạch máu nuôi khối u.

Phương pháp này về bản chất là phương pháp hoá tắc mạch cải tiến, vừa mang hoá chất vào khối u gan, vừa gây tắc mạch máu nuôi khối u. Kết quả, làm giảm thể tích khối u hoặc tiêu diệt khối u trong gan mà ảnh hưởng rất ít đến tổ chức lành xung quanh. Hiện BV Bạch Mai, BV 108 đang triển khai kĩ thuật này.

Ghép gan

Ghép gan là phương pháp mang lại hiệu quả cao đối với những bệnh nhân mắc ung thư gan. Tuy nhiên điểm khó khăn của phương pháp này là hạn chế về nguồn hiến và chi phí rất cao, khoảng 1,2 tỉ đồng/ca ghép gan.

Tại Việt Nam, các BV lớn như Việt Đức, Chợ Rẫy đã thực hiện thường quy các ca ghép gan. Trong đó BV Việt Đức mới ghép được hơn 60 ca (chiếm 50% các ca ghép gan cả nước) do khan hiếm nguồn tạng hiến. Con số này mới chỉ chiếm 10-15% nhu cầu ghép gan.

Ghép gan cũng có thể gặp một số biến chứng liên quan đến thải ghép, nhiễm trùng do dùng thuốc ức chế miễn dịch sau ghép, tăng huyết áp, cholesterol máu cao, đái tháo đường, suy thận…

Thúy Hạnh

5 nguyên nhân khiến người Việt mắc và chết vì ung thư gan cao thứ 4 thế giới

Tỉ lệ mắc ung thư gan của Việt Nam xếp thứ 4 thế giới, trung bình cứ 100.000 người dân có hơn 23 người mắc bệnh.

1. Ăn nhiều thực phầm nhiều dầu mỡ: gan nhiễm mỡ

Các thực phẩm chiên rán nhiều dầu mỡ, mặc dù rất thơm ngon, nhưng giàu chất béo, lượng calo cao, nếu ăn nhiều sẽ làm tăng gánh nặng cho các tế bào gan. Lâu dần khả năng chuyển hóa chất béo sẽ suy giảm, dẫn đến lượng lớn chất béo tích tụ trong gan, hình thành gan nhiễm mỡ.

Gan bị bao phủ bởi lớp chất béo dễ dẫn đến viêm gan, nghiêm trọng hơn là xuất hiện xơ gan, ung thư gan.

2. Thường xuyên uống rượu: gan nhiễm mỡ do rượu

90% chất cồn vào cơ thể được chuyển hóa ở gan và nó có thể ảnh hưởng đến tất cả các khía cạnh của quá trình chuyển hóa chất béo, gây rối loạn chuyển hóa trong cơ thể, từ đó dẫn đến tích tụ quá nhiều chất béo trong gan, hình thành gan nhiễm mỡ do rượu, viêm gan và xơ gan do rượu. Nếu cứ tiếp tục duy trì thói quen sử dụng đồ uống có cồn, gan của bạn sẽ dần "hết hạn sử dụng".

3. Thích ăn thực phẩm sống: gan bị nhiễm ký sinh trùng

Thường xuyên ăn thực phẩm sống như rau sống, gỏi cá, nem chua thịt sống, uống nước lã…, không chú ý đến vệ sinh, gan rất dễ bị nhiễm ký sinh trùng, có thể gây bệnh sán lá gan.

4. Uống thuốc bừa bãi: tổn thương gan

Thuốc có thể gây tổn thương gan trực tiếp hoặc thông qua sự chuyển hóa trong cơ thể. Theo thống kê, hiện có hơn 1.000 loại thuốc có thể gây tổn thương gan. Thuốc kháng sinh, thuốc điều trị bệnh tim, thuốc giảm cân,… đều có thể gây tổn thương gan.

Vì vậy, khi dùng thuốc bạn nên có chỉ định của bác sĩ hoặc đọc hướng dẫn sử dụng để tránh uống thuốc quá liều.

5. Ăn thực phẩm bị mốc: ung thư gan

Aflatoxin trong thực phẩm bị mốc được coi là một trong những nguyên nhân chính gây nên bệnh ung thư gan. Nếu bạn vô tình ăn thực phẩm bị nấm mốc, chẳng hạn như các loại hạt như: hướng dương, đậu phộng, hạnh nhân.. đã bị thay đổi hương vị, hãy nhanh chóng nhổ nó ra và súc miệng cẩn thận.

6. Ăn kiêng để giảm cân không ăn cơm: gan nhiễm mỡ

Khi nói đến giảm cân, hầu hết mọi người đều nghĩ đến việc ăn kiêng, đặc biệt là không ăn thực phẩm giàu protein và thực phẩm chính giàu tinh bột, tiêu biểu là cơm trắng. Nếu thời gian dài bạn không tiêu thụ những thực phẩm dinh dưỡng, sẽ dẫn đến gia tăng đáng kể lượng lớn chất béo phân hủy trong cơ thể, và lượng lớn chất béo đó sẽ được đẩy đến gan. 

7. Chỉ ăn chay: gan nhiễm mỡ

Dữ liệu cho thấy khoảng 22% người ăn chay sẽ bị gan nhiễm mỡ, điều này là do hầu hết các loại thực phẩm chủ yếu của người ăn chay là mì gạo với thành phần chính là carbohydrate sẽ trở thành chất béo trong gan. Ngoài ra, vì không có thịt, protein không đủ, gan không thể tổng hợp đủ lipoprotein, do đó chất béo không thể được vận chuyển ra ngoài kịp thời và cuối cùng là lắng đọng trong gan.

Để có một lá gan khỏe mạnh cần chú ý 5 điểm sau:

1. Ăn “tạp” một chút: Rau xanh, thịt, cá, thực phẩm chay, ngũ cốc nguyên hạt, ngũ cốc mịn,… ăn càng nhiều loại càng tốt. Hướng dẫn chế độ ăn uống của Trung Quốc khuyên bạn nên tiêu thụ ít nhất 12 loại thực phẩm mỗi người mỗi ngày và hơn 25 loại thực phẩm mỗi tuần.

2. Ăn ít hơn một chút: Ăn ít muối, ít dầu, ít cay.

3. Ăn tươi một chút: Thực phẩm càng tươi, càng đúng mùa càng tốt, ăn nhiều các loại thực phẩm tự nhiên và ăn ít các loại thực phẩm chế biến.

4. Ăn chay một chút: Rau xanh và đậu phụ là an toàn, thịt phải có, nhưng tỷ lệ thịt nhất định phải giảm.

5. Ăn ít hơn một chút: Trong một bữa chỉ nên ăn đến 7, 8 phần no là được.

Hà Vũ (Dịch theo Sohu)

4 tín hiệu này xuất hiện trên mặt, báo hiệu ung thư gan cận kề

Nếu cơ thể bạn gặp phải những vấn đề sau đây, hãy cảnh giác các bệnh về gan, trong đó có cả ung thư gan.

Đây là hội thảo chính thức đầu tiên của Tiểu ban quản lý loài thuộc Hiệp hội vườn thú Đông Nam Á, thu hút chuyên gia của các trường đại học, các tổ chức và những vườn thú uy tín từ Nhật Bản, Thái Lan, Malaysia, Indonesia, Myanmar, Philippines, Singapore, Đài Loan và Việt Nam. Tại hội thảo, các chuyên gia đã báo cáo cụ thể về số lượng, tình hình sinh trưởng, mức độ nguy cấp của từng loài tại các quốc gia, cùng những đề xuất thiết thực cho kế hoạch phát triển số lượng cá thể trong tương lai.

Trong đó, đười ươi Borneo và Heo vòi châu Á được xếp vào phụ lục I (danh sách các loại động, thực vật hoang dã nguy cấp) của Công ước CITES. Đây là hai loài động vật quý hiếm đang trên đà sụt giảm số lượng nghiêm trọng và cần có những chương trình bảo tồn cấp bách ở quy mô toàn cầu. Cụ thể, số lượng của loài Đười ươi Borneo nói chung giảm đi 50% trong hơn 60 năm trở lại đây, đồng thời môi trường sống của chúng bị thu hẹp đến 55% trong vòng 20 năm qua. Hiện Việt Nam cũng đang bảo tồn 6 cá thể này.

Tương tự, số lượng cá thể của Heo vòi châu Á cũng đang giảm mạnh dẫn đến nguy cơ tuyệt chủng. Đây là một trong 5 loài heo vòi lớn nhất thế giới và cũng là loài heo vòi duy nhất xuất xứ từ châu Á.

TS.Kanako Tomisawa, Phó chủ tịch của Tiểu ban quản lý loài chia sẻ: “Tiểu ban quản lý loài sẽ tiến hành thêm những khóa huấn luyện về công tác quản lý số lượng loài cho các thành viên trong Hiệp hội vườn thú Đông Nam Á.”

Được đánh giá cao về quy mô, cơ sở vật chất và tính chuyên nghiệp, Công viên Chăm sóc và Bảo tồn động vật hoang dã Vinpearl Safari Phú Quốc đã được chọn làm địa điểm đăng cai Hội thảo. Các thành viên Hiệp hội vườn thú Đông Nam Á đã khảo sát thực tế Vinpearl Safari và làm việc với đội ngũ chuyên viên của đơn vị. Hiện Vinpearl Safari đang có kế hoạch từng bước tiếp nhận và bảo tồn Đười ươi Borneo và Heo vòi châu Á.

Cũng trong tháng 4/2016, Vinpearl Safari đã đăng cai tổ chức Cuộc họp lần thứ I của Hiệp hội vườn thú Việt Nam (Vietnam Zoos Association - VZA) và Khóa tập huấn với các chuyên gia của SEAZA với chủ đề “Nâng cao phúc lợi động vật” cho tất cả các cán bộ nhân viên chăm sóc động vật đang làm việc tại Vinpearl Safari. Đây là những hoạt động thiết thực trong chuỗi đào tạo nhân sự, nâng cấp chất lượng công việc, củng cố năng lực của các thành viên SEAZA và VZA trong công tác bảo tồn động vật hoang dã.

Mới đi vào hoạt động từ tháng 12/2015, Vinpearl Safari đã không ngừng nỗ lực để nâng cao chất lượng chăm sóc và bảo tồn động vật, đồng thời đóng góp vào những mục tiêu chung của Hiệp hội vườn thú Đông Nam Á với vai trò là một thành viên chính thức và tích cực.

Minh Tuấn