Sự phát triển vượt bậc của công nghệ, mạng xã hội và các dịch vụ truyền thông trên Internet đã có tác động rất lớn đến đời sống của người dân. Công nghệ và ứng dụng phát triển giúp cho việc chia sẻ, tiếp cận thông tin ngày càng thuận tiện và dễ dàng hơn, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế tri thức, tăng tính dân chủ, minh bạch và công khai trong xã hội.

Internet là môi trường mở, cho phép người sử dụng được tự do cung cấp, tìm kiếm và chia sẻ thông tin. Tuy nhiên, tùy thuộc vào động cơ, mục đích và nhận thức của cá nhân, tổ chức sử dụng mà thông tin đưa lên Internet là tích cực hoặc tiêu cực, thậm chí đi ngược lại lợi ích chính đáng của cộng đồng, xã hội. Vì vậy, bên cạnh những mặt tích cực và tiện ích mang lại cho xã hội thì trên mạng Internet cũng còn tồn tại nhiều thông tin vi phạm pháp luật.

Theo Bộ TT&TT, tin giả, thông tin xấu độc chủ yếu xuất hiện và lan truyền trên các trang mạng xã hội nước ngoài. Nguyên nhân chính do các mạng này luôn tránh né việc xử lý, ngăn chặn chúng. Bên cạnh đó, một bộ phận người sử dụng mạng xã hội vẫn còn suy nghĩ không gian mạng là ảo, sẽ không bị phát hiện, xử lý nên tự do “xả rác”, tự do phát ngôn, đăng tải thông tin thiếu kiểm soát, thậm chí vi phạm pháp luật. 

Tin giả, thông tin xấu độc phát tán thì nhanh nhưng việc xử lý, ngăn chặn của các mạng xã hội xuyên biên giới thì vẫn chậm so với mạng xã hội trong nước. Điều này khiến thông tin vi phạm pháp luật tồn tại lâu, ảnh hưởng trên phạm vi rộng. Bên cạnh đó, việc quản lý, kiểm tra, rà soát để phát hiện tin giả, thông tin xấu độc còn gặp nhiều khó khăn.

Tiếp sức cho cuộc chiến chống tin giả

Với vai trò là cơ quan quản lý nhà nước về hoạt động cung cấp, sử dụng dịch vụ Internet và thông tin trên mạng, trong những năm qua, Bộ TT&TT đã liên tục rà quét, phát hiện và xử lý, ngăn chặn, gỡ bỏ hàng chục nghìn thông tin vi phạm pháp luật, chủ yếu là vi phạm về tin giả, thông tin xấu độc tuyên truyền chống phá Đảng và Nhà nước; bôi nhọ uy tín, danh dự, nhân phẩm các tổ chức, cá nhân; quảng cáo vi phạm pháp luật…

Tuy nhiên, theo đánh giá của Bộ TT&TT, còn nhiều hạn chế khi xác minh tin đồn là tin giả hay có căn cứ. Việc các cơ quan chức năng xác minh và cung cấp thông tin càng chậm là cơ hội cho tin giả tồn tại và phát tán rộng, gây hoang mang trong xã hội, ảnh hưởng đến sự ổn định kinh tế, xã hội, an ninh trật tự cũng như quyền và lợi ích của những tổ chức, cá nhân. 

Hiện nay, nhiều dịch vụ và phương thức cung cấp nội dung mới phát sinh trên mạng như livestream trên các nền tảng mạng xã hội xuyên biên giới thường phát tán nhanh, khi có vi phạm về nội dung thì mức độ ảnh hưởng lớn, gây bức xúc cho xã hội trong khi việc yêu cầu ngăn chặn, gỡ bỏ theo quy trình mất thời gian. Ngoài ra, các tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân bị ảnh hưởng trực tiếp thường rất ít phản ánh, khiếu nại tới cơ quan chức năng hoặc khởi kiện theo quy định dẫn đến không đủ căn cứ để xử lý vi phạm.

Bộ TT&TT đánh giá, nguyên nhân của tình trạng này do một số doanh nghiệp nước ngoài cung cấp dịch vụ xuyên biên giới vào Việt Nam chưa tuân thủ pháp luật Việt Nam, tìm cách né tránh không thực hiện ngăn chặn tin giả, thông tin xấu độc khi có yêu cầu của cơ quan chức năng.

Trong khi đó, việc thiếu sự chủ động khi phối hợp phát hiện, xác minh nội dung vi phạm giữa các bộ, ngành, địa phương gây mất thời gian. Do không được kịp thời xác minh nên một số tin giả, sai sự thật được phát tán rộng rãi.

Nhằm hạn chế tình trạng này, Bộ TT&TT sẽ tăng cường phối hợp chặt chẽ hơn nữa với các cơ quan chức năng trong việc xác minh, điều tra, truy vết và xác định hành vi, đối tượng vi phạm quy định về nội dung thông tin để xử lý nghiêm theo luật.

Đổi mới công nghệ trong công tác rà quét, phân tích dữ liệu để phát hiện kịp thời nguồn phát tán thông tin vi phạm, từ đó có biện pháp xử lý phù hợp.

Xây dựng, hoàn thiện cơ chế, chính sách quản lý nhà nước về quản lý, cung cấp, sử dụng dịch vụ Internet và thông tin trên mạng, tập trung hoàn thiện và trình Chính phủ ban hành Nghị định sửa đổi Nghị định số 72, Nghị định số 27. 

Đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức, trách nhiệm cho người sử dụng mạng khi cung cấp, sử dụng thông tin trên không gian mạng; tăng cường giáo dục, nâng cao ý thức, trách nhiệm của các đơn vị cung cấp dịch vụ nội dung trên mạng để cùng chung tay xây dựng không gian mạng lành mạnh, an toàn.

Đồng thời, Bộ TT&TT cũng nghiên cứu có chính sách phù hợp để khuyến khích tổ chức, cá nhân đầu tư, sản xuất sản phẩm có giá trị văn hóa, tinh thần phục vụ nhu cầu của độc giả theo phương châm lấy xây để chống, lấy cái đẹp dẹp cái xấu, đẩy mạnh phát triển nội dung thông tin có ích trên mạng.

Duy Vũ