"Vì giá cước đường hàng không đi châu Mỹ rất đắt nên tôi tinh gọn đạo cụ mang đi biểu diễn, chỉ hơn 100kg. 

Trước đây, tôi dùng tấm tôn làm bể biểu diễn. Dù tôn nhẹ nhưng một mình bê cũng rất nặng. Sau tôi nghĩ đến lưới sắt có những cái ô nhỏ nhưng chịu được lực. Tôi cắt ra rồi thuê thợ hàn lắp ráp thành bể chứa được khoảng 3m3 nước. Lần này, sân khấu được sơn thếp vàng, thếp bạc, có chữ Thọ và 2 con rồng mỗi bên, mái ngói đỏ cắt dán kỳ công. Khán giả rất thích, ra vào chụp ảnh liên tục", nghệ sĩ Phan Thanh Liêm chia sẻ.

Dù từng biểu diễn rối nước ở nhiều nước, nghệ sĩ Phan Thanh Liêm vẫn không khỏi bùi ngùi, xúc động khi diễn tại Brazil.

"Người Việt ở đây rất ít nên khi xem rối nước, họ nhớ quê hương da diết. Khán giả rất thích, có một phụ nữ Việt lấy chồng Brazil đưa cả gia đình tới. Bố mẹ chồng của cô ấy ngày nào cũng xem đi xem lại, từ sáng tới chiều mới về. 

Có những cô gái Việt mặc áo dài lặn lội từ xa tới vì nhớ nhà, nhớ quê. Họ chia sẻ, vì nhớ nhà nên biết có nghệ sĩ Việt Nam sang biểu diễn, đã không quản ngại đường xa để gặp đồng bào và xem tích trò rối nước truyền thống", nghệ sĩ kể.

Nghệ sĩ Phan Thanh Liêm chia sẻ, khi biểu diễn ở Brazil, anh thường giao lưu với khán giả, giới thiệu vẻ đẹp và bản sắc văn hóa độc đáo của Việt Nam, đồng thời mời họ đến thăm đất nước mình.

Một mình vác sân khấu rối nước đi khắp thế giới

Nghệ sĩ Phan Thanh Liêm là đời thứ 7 trong gia đình có truyền thống biểu diễn múa rối nước. Cha anh, nghệ nhân Phan Văn Ngải, là tác giả nhà thủy đình lưu động và “cha đẻ” của hình tượng chú Tễu trưng bày tại Bảo tàng Louvre (Pháp).

Trong thời gian tham gia đoàn múa rối nước gia đình, anh nhận ra sân khấu lớn quá cồng kềnh, khó di chuyển, không phù hợp với nhóm biểu diễn nhỏ. Vì thế, anh sáng tạo sân khấu múa rối nước thu nhỏ, ra mắt năm 2000.

Có thể nói, Phan Thanh Liêm là nghệ sĩ Việt Nam mang rối nước đi nước ngoài nhiều nhất. Suốt gần một phần tư thế kỷ qua, gần như năm nào anh cũng mang múa rối nước đi biểu diễn ở các nước như: Ba Lan, Thái Lan, Đức, Pháp, Nhật, Hàn Quốc, Italia, Anh, Canada, Malaysia, Trung Quốc, Mỹ… 

Kỷ niệm đáng nhớ nhất của nghệ sĩ Phan Thanh Liêm là năm 2022, khi đi diễn tại Hàn Quốc.

"Sân khấu được lắp đặt tại công viên Seoul, vừa diễn được một ngày thì trời mưa lớn. Về khách sạn trú thì người của ban tổ chức báo sân khấu trôi, tôi vội vàng ra điểm diễn, nước dâng rất nhanh, không cứu vãn được gì. Mất con rối là mất diễn viên, tôi phải bỏ trò, lòng buồn không tả nổi", nghệ sĩ nhớ lại.

Năm 2018 tại Ý, sát giờ diễn, bể nước bị rò do nilon rách. Anh phải nhờ một họa sĩ địa phương giúp mua nilon, sau đó tự tháo lắp, bơm nước... từ đầu.

"Chuyện như thế này ở Việt Nam tuy vất vả nhưng mình còn biết tiếng, nhờ mọi người hiểu ngay. Tôi không biết tiếng Anh, lúc có phiên dịch, có lúc không. Vì thế, nếu không đam mê sẽ không thể chịu được vất vả", nghệ sĩ bày tỏ.

Đi nhiều nước, Phan Thanh Liêm thấy người Nhật và Hàn rất văn minh khi xếp hàng. Anh kể, lần diễn ở Nhật nắng chang chang, có cây lớn che nhưng từ người lớn đến trẻ con cứ ngồi yên ở sân xem chứ không chạy vào trốn nắng. Họ xếp hàng kể cả khi mưa tầm tã để được xem biểu diễn vì rất thích rối nước. 

Nghệ sĩ mong muốn tiếp tục lưu diễn quốc tế để quảng bá sâu rộng hơn nét văn hóa truyền thống độc đáo của Việt Nam.

Nghệ sĩ Phan Thanh Liêm biểu diễn rối nước ở Brazil:

Ảnh, video: NVCC

Quảng bá đất nước Việt Nam giàu bản sắc qua rối nước

Sau 8 ngày biểu diễn rối nước tại Ngày Việt Nam ở Braziltheo lời mời của Bộ Ngoại giao, nghệ sĩ Phan Thanh Liêm vẫn bồi hồi xúc động khi lần đầu tiên nghệ thuật dân tộc được giới thiệu tại đây.

Anh chia sẻ, chưa lần nào sân khấu vừa đẹp, chuẩn bị kỳ công lại gọn nhẹ như lần này, dù chỉ một mình đảm nhiệm cả vai trò nghệ sĩ lẫn “thợ”.

"Vì giá cước đường hàng không đi châu Mỹ rất đắt nên tôi tinh gọn đạo cụ mang đi biểu diễn, chỉ hơn 100kg. 

Trước đây, tôi dùng tấm tôn làm bể biểu diễn. Dù tôn nhẹ nhưng một mình bê cũng rất nặng. Sau tôi nghĩ đến lưới sắt có những cái ô nhỏ nhưng chịu được lực. Tôi cắt ra rồi thuê thợ hàn lắp ráp thành bể chứa được khoảng 3m3 nước. Lần này, sân khấu được sơn thếp vàng, thếp bạc, có chữ Thọ và 2 con rồng mỗi bên, mái ngói đỏ cắt dán kỳ công. Khán giả rất thích, ra vào chụp ảnh liên tục", nghệ sĩ Phan Thanh Liêm chia sẻ.

Dù từng biểu diễn rối nước ở nhiều nước, nghệ sĩ Phan Thanh Liêm vẫn không khỏi bùi ngùi, xúc động khi diễn tại Brazil.

"Người Việt ở đây rất ít nên khi xem rối nước, họ nhớ quê hương da diết. Khán giả rất thích, có một phụ nữ Việt lấy chồng Brazil đưa cả gia đình tới. Bố mẹ chồng của cô ấy ngày nào cũng xem đi xem lại, từ sáng tới chiều mới về. 

Có những cô gái Việt mặc áo dài lặn lội từ xa tới vì nhớ nhà, nhớ quê. Họ chia sẻ, vì nhớ nhà nên biết có nghệ sĩ Việt Nam sang biểu diễn, đã không quản ngại đường xa để gặp đồng bào và xem tích trò rối nước truyền thống", nghệ sĩ kể.

Nghệ sĩ Phan Thanh Liêm chia sẻ, khi biểu diễn ở Brazil, anh thường giao lưu với khán giả, giới thiệu vẻ đẹp và bản sắc văn hóa độc đáo của Việt Nam, đồng thời mời họ đến thăm đất nước mình.

Một mình vác sân khấu rối nước đi khắp thế giới

Nghệ sĩ Phan Thanh Liêm là đời thứ 7 trong gia đình có truyền thống biểu diễn múa rối nước. Cha anh, nghệ nhân Phan Văn Ngải, là tác giả nhà thủy đình lưu động và “cha đẻ” của hình tượng chú Tễu trưng bày tại Bảo tàng Louvre (Pháp).

Trong thời gian tham gia đoàn múa rối nước gia đình, anh nhận ra sân khấu lớn quá cồng kềnh, khó di chuyển, không phù hợp với nhóm biểu diễn nhỏ. Vì thế, anh sáng tạo sân khấu múa rối nước thu nhỏ, ra mắt năm 2000.

Có thể nói, Phan Thanh Liêm là nghệ sĩ Việt Nam mang rối nước đi nước ngoài nhiều nhất. Suốt gần một phần tư thế kỷ qua, gần như năm nào anh cũng mang múa rối nước đi biểu diễn ở các nước như: Ba Lan, Thái Lan, Đức, Pháp, Nhật, Hàn Quốc, Italia, Anh, Canada, Malaysia, Trung Quốc, Mỹ… 

Kỷ niệm đáng nhớ nhất của nghệ sĩ Phan Thanh Liêm là năm 2022, khi đi diễn tại Hàn Quốc.

"Sân khấu được lắp đặt tại công viên Seoul, vừa diễn được một ngày thì trời mưa lớn. Về khách sạn trú thì người của ban tổ chức báo sân khấu trôi, tôi vội vàng ra điểm diễn, nước dâng rất nhanh, không cứu vãn được gì. Mất con rối là mất diễn viên, tôi phải bỏ trò, lòng buồn không tả nổi", nghệ sĩ nhớ lại.

Năm 2018 tại Ý, sát giờ diễn, bể nước bị rò do nilon rách. Anh phải nhờ một họa sĩ địa phương giúp mua nilon, sau đó tự tháo lắp, bơm nước... từ đầu.

"Chuyện như thế này ở Việt Nam tuy vất vả nhưng mình còn biết tiếng, nhờ mọi người hiểu ngay. Tôi không biết tiếng Anh, lúc có phiên dịch, có lúc không. Vì thế, nếu không đam mê sẽ không thể chịu được vất vả", nghệ sĩ bày tỏ.

Đi nhiều nước, Phan Thanh Liêm thấy người Nhật và Hàn rất văn minh khi xếp hàng. Anh kể, lần diễn ở Nhật nắng chang chang, có cây lớn che nhưng từ người lớn đến trẻ con cứ ngồi yên ở sân xem chứ không chạy vào trốn nắng. Họ xếp hàng kể cả khi mưa tầm tã để được xem biểu diễn vì rất thích rối nước. 

Nghệ sĩ mong muốn tiếp tục lưu diễn quốc tế để quảng bá sâu rộng hơn nét văn hóa truyền thống độc đáo của Việt Nam.

Nghệ sĩ Phan Thanh Liêm biểu diễn rối nước ở Brazil:

Ảnh, video: NVCC

Nguyên liệu cần chuẩn bị cho món canh cá dưa chua

1. Cá: 1 đầu cá, 200-300gr phi lê

2. Rau củ: 2-4 quả cà chua, 150-200gr dưa chua, 2 củ hành tím, 2-3 nhánh hành lá, 10gr rau thì là

3. Gia vị: Nước mắm, muối, hạt nêm

4. Rượu trắng: 300ml

Cách nấu canh cá dưa chua

- Bước 1: Sơ chế các nguyên liệu

Bạn rửa qua phần cá đã chuẩn bị với nước rồi dùng rượu trắng rửa thật kỹ để khử sạch mùi tanh. Sau đó, tráng lại 1 lần nữa và để cá ráo nước hoàn toàn hoặc dùng giấy ăn thấm khô.

Cà chua rửa sạch, bổ múi cau hoặc thái nhỏ đều được. Hành tím bóc vỏ, băm nhỏ. Hành lá và rau thì là rửa sạch, thái nhỏ.

- Bước 2: Rán cá

Bạn cho vào chảo khoảng 3-4 thìa canh dầu ăn. Đợi dầu nóng già rồi thả cá vào chiên vàng các mặt trên lửa nhỏ.

Rán xong, bạn cho cá ra đĩa có lót sẵn giấy thấm dầu để loại bỏ dầu thừa.

- Bước 3: Nấu canh cá với dưa chua

Bạn cho 1-2 thìa cà phê dầu ăn vào nồi và phi thơm phần hành tím đã băm nhỏ. Khi hành sém cạnh, bạn thêm cà chua và dưa chua vào, đảo đều khoảng 1 phút trên lửa vừa.

Tiếp theo, bạn thêm vào nồi khoảng 500-600ml nước nóng cùng phần cá đã rán. Nêm thêm 1 thìa canh hạt nêm, 1-2 thìa cà phê muối. Giảm lửa và nấu khoảng 4-5 phút.

Cuối cùng, bạn nêm nếm lại gia vị cho vừa miệng rồi thêm hành lá và rau thì là vào, khuấy đều 1 lượt rồi tắt bếp. Múc canh ra bát là có thể thưởng thức được rồi.

Làm thế này, phần nước canh sẽ có vị chua ngọt đặc trưng của dưa chua và cà chua, cá chín mềm không hề tanh kết hợp cùng mùi thơm của rau thì là nên đảm bảo đưa cơm xuất sắc. Bạn có thể chuẩn bị thêm 1 bát mắm ớt để chấm cá. Chỉ cần cắt nhỏ ớt, cho vào bát mắm là xong.

Vậy là có ngay bữa ăn đơn giản mà vẫn đủ chất, thơm ngon rồi.

Theo Phụ nữ Việt Nam

Sát vách bên trái theo hướng ra vào của căn nhà có kê chiếc giường nhỏ. Đây là nơi cụ Sự ngủ nghỉ mỗi ngày. Vách đối diện, cụ ông kê chiếc bàn cũ kỹ để đặt tạm chiếc bếp gas, nồi cơm điện làm chỗ nấu ăn.

Sinh hoạt hàng ngày của cụ đều diễn ra xung quanh 4 ngôi mộ này. Chỉ vào từng mộ phần, cụ Sự giới thiệu: “Hướng từ cửa vào là mộ anh trai của tôi. Ông là liệt sĩ. Kế tiếp là mộ mẹ, trong cùng là mộ cha tôi.

Hàng dưới có mộ vợ tôi mất cách đây mấy năm. Phía sau nhà, cách bởi bức vách còn có mộ của 2 con trai và con rể của tôi nữa”.

Trước đây, cụ Sự không sống tại căn nhà tạm bợ này. Sau khi các con của mình lớn tuổi, đã qua đời gần hết, cụ mới đến khu đất hương hỏa này dựng nhà tạm để sống.

Hiện, cụ còn một người con gái. Tuy nhiên, người này cũng đã ngoài 70 tuổi nên già yếu, không thể chăm sóc cha. Ngoài ra, cụ không muốn phiền hà, vướng bận con gái nên quyết định sống một mình cùng 7 ngôi mộ.

Cụ Sự gọi căn nhà tạm có 4 vách và mái đều được che chắn bằng tôn, bọc kín 4 ngôi mộ là nhà mồ. Cụ đến sống trong nhà mồ để nhang khói, quét tước những ngôi mộ, thờ phụng người đã khuất.

Sống một mình, cụ sự gần như tự làm mọi thứ mỗi ngày. Dù đã ngoài 100 tuổi, cụ vẫn khỏe mạnh. Ngoài việc bị lãng tai, cụ gần như không gặp bất kỳ vấn đề nào về sức khỏe.

Hàng ngày, cụ vẫn có thể tự nấu cơm, giặt đồ, quét dọn nhà mồ cũng như lau chùi các mộ phần. Duy chỉ có việc đi chợ, mua thực phẩm và một số loại thuốc cơ bản là cụ phải nhờ con cháu, người dân xung quanh giúp đỡ.

Xây sẵn mộ phần cho mình

Cụ nói: “Tôi thích sống ở đây vì rất yên tĩnh. Mỗi ngày, sáng dậy, tôi quét tước, lau chùi mấy ngôi mộ rồi nấu cơm ăn. Thích ăn gì thì nấu đó. Thức ăn, con cháu xung quanh mua giúp, chế biến sẵn rồi treo trong nhà cho tôi.

Tôi nấu một lần ăn được cả ngày. Tối, trước khi đi ngủ, tôi nhang khói đầy đủ cho bố mẹ, anh, vợ và các con rồi mới lên giường”.

Sống giữa những mộ phần suốt nhiều năm nhưng cụ Sự không hề thấy bất tiện. Thậm chí, cụ cảm thấy cách sống của mình rất thoải mái, hữu ích. Bởi, cụ có thể thờ phụng, chăm lo cho mộ phần của những người thân đã khuất của mình.

Cụ cũng không tin vào chuyện tâm linh hay tỏ ra sợ hãi khi sống chung với những ngôi mộ. Ngược lại, cụ tin rằng nếu có thế giới vô hình, những người thân đã khuất của cụ sẽ phù hộ, che chở cho mình.

Thế nên, cụ không có ý định rời khỏi nhà mồ và cuộc sống kỳ lạ trong mắt nhiều người của mình. Đặc biệt, cụ còn có ý định sẽ nằm lại ở đây và đã chuẩn bị trước cho ngày mình nhắm mắt xuôi tay.

Cụ chia sẻ: “Tôi đã ngoài trăm tuổi. Người ta có cháu cố đã là quý, tôi có cả cháu sơ rồi. Tôi cũng đã trải qua đắng cay, ngọt bùi của đời người nên không có gì hối tiếc nữa.

Tôi dự tính sẽ nằm lại ở đây nên cách đây mấy năm đã thuê người xây sẵn mộ phần cho mình. Đến khi tôi nhắm mắt xuôi tay, con cháu cứ theo lời dặn, để tôi nằm xuống ngôi mộ xây sẵn bên cạnh mộ phần vợ tôi. Được như thế là tôi mãn nguyện”.

Những chuẩn bị trên cùng tinh thần lạc quan, cụ tận hưởng những năm tháng cuối đời của mình trong bình yên, nhẹ nhõm. Hàng ngày, ngoài thời gian chăm sóc nhà mồ, mộ phần, cụ trồng hoa màu, nuôi gà hoặc ngồi uống trà, nghe chim hót giết thời gian.

Mỗi tháng, cụ Sự được nhận trợ cấp của Nhà nước. Số tiền trợ cấp này đủ để cụ trang trải chi phí điện nước, mua thức ăn.

Thương cụ già trăm tuổi neo đơn, người dân xung quanh, con cháu cụ cũng thường xuyên đến thăm, chung tay hỗ trợ. Thế nên dẫu sống một mình, cụ chưa bao giờ cảm thấy cô đơn.

Cụ bà 86 tuổi sống trong căn nhà gần 10m2, cạnh giường có ngôi mộ màu vàng

Video cụ ông 101 tuổi sống trong căn chòi với những ngôi mộ:

Sống giữa 7 ngôi mộ

Dưới căn chòi tuềnh toàng lợp tạm bằng lá cây, cụ Nguyễn Văn Sự (SN 1922, huyện Đức Hòa, Long An) nằm đung đưa trên chiếc võng dù. Khép hờ đôi mắt nhăn nheo, cụ tận hưởng luồng gió mát đưa hương lúa từ những cánh đồng bạt ngàn xung quanh.

Tiếng xe máy gầm gừ khi vượt đoạn bờ ruộng gồ ghề dẫn vào căn chòi phá vỡ không gian tĩnh lặng của cụ. Biết có người đến thăm, cụ nhổm dậy, hướng dẫn khách dựng tạm chiếc xe vào cạnh ngôi nhà nhỏ 4 phía quây bằng tôn.

Căn nhà chính là nơi cụ Sự sống một mình cùng 7 ngôi mộ suốt nhiều năm qua. 

Bên trong căn nhà tối om, không gian bị 4 ngôi mộ ốp đá hoa cương màu nâu đỏ, xếp thành 2 hàng chiếm trọn. Phía sau hàng mộ đầu tiên là bàn thờ, có đặt di ảnh của những người quá cố.

Sát vách bên trái theo hướng ra vào của căn nhà có kê chiếc giường nhỏ. Đây là nơi cụ Sự ngủ nghỉ mỗi ngày. Vách đối diện, cụ ông kê chiếc bàn cũ kỹ để đặt tạm chiếc bếp gas, nồi cơm điện làm chỗ nấu ăn.

Sinh hoạt hàng ngày của cụ đều diễn ra xung quanh 4 ngôi mộ này. Chỉ vào từng mộ phần, cụ Sự giới thiệu: “Hướng từ cửa vào là mộ anh trai của tôi. Ông là liệt sĩ. Kế tiếp là mộ mẹ, trong cùng là mộ cha tôi.

Hàng dưới có mộ vợ tôi mất cách đây mấy năm. Phía sau nhà, cách bởi bức vách còn có mộ của 2 con trai và con rể của tôi nữa”.

Trước đây, cụ Sự không sống tại căn nhà tạm bợ này. Sau khi các con của mình lớn tuổi, đã qua đời gần hết, cụ mới đến khu đất hương hỏa này dựng nhà tạm để sống.

Hiện, cụ còn một người con gái. Tuy nhiên, người này cũng đã ngoài 70 tuổi nên già yếu, không thể chăm sóc cha. Ngoài ra, cụ không muốn phiền hà, vướng bận con gái nên quyết định sống một mình cùng 7 ngôi mộ.

Cụ Sự gọi căn nhà tạm có 4 vách và mái đều được che chắn bằng tôn, bọc kín 4 ngôi mộ là nhà mồ. Cụ đến sống trong nhà mồ để nhang khói, quét tước những ngôi mộ, thờ phụng người đã khuất.

Sống một mình, cụ sự gần như tự làm mọi thứ mỗi ngày. Dù đã ngoài 100 tuổi, cụ vẫn khỏe mạnh. Ngoài việc bị lãng tai, cụ gần như không gặp bất kỳ vấn đề nào về sức khỏe.

Hàng ngày, cụ vẫn có thể tự nấu cơm, giặt đồ, quét dọn nhà mồ cũng như lau chùi các mộ phần. Duy chỉ có việc đi chợ, mua thực phẩm và một số loại thuốc cơ bản là cụ phải nhờ con cháu, người dân xung quanh giúp đỡ.

Xây sẵn mộ phần cho mình

Cụ nói: “Tôi thích sống ở đây vì rất yên tĩnh. Mỗi ngày, sáng dậy, tôi quét tước, lau chùi mấy ngôi mộ rồi nấu cơm ăn. Thích ăn gì thì nấu đó. Thức ăn, con cháu xung quanh mua giúp, chế biến sẵn rồi treo trong nhà cho tôi.

Tôi nấu một lần ăn được cả ngày. Tối, trước khi đi ngủ, tôi nhang khói đầy đủ cho bố mẹ, anh, vợ và các con rồi mới lên giường”.

Sống giữa những mộ phần suốt nhiều năm nhưng cụ Sự không hề thấy bất tiện. Thậm chí, cụ cảm thấy cách sống của mình rất thoải mái, hữu ích. Bởi, cụ có thể thờ phụng, chăm lo cho mộ phần của những người thân đã khuất của mình.

Cụ cũng không tin vào chuyện tâm linh hay tỏ ra sợ hãi khi sống chung với những ngôi mộ. Ngược lại, cụ tin rằng nếu có thế giới vô hình, những người thân đã khuất của cụ sẽ phù hộ, che chở cho mình.

Thế nên, cụ không có ý định rời khỏi nhà mồ và cuộc sống kỳ lạ trong mắt nhiều người của mình. Đặc biệt, cụ còn có ý định sẽ nằm lại ở đây và đã chuẩn bị trước cho ngày mình nhắm mắt xuôi tay.

Cụ chia sẻ: “Tôi đã ngoài trăm tuổi. Người ta có cháu cố đã là quý, tôi có cả cháu sơ rồi. Tôi cũng đã trải qua đắng cay, ngọt bùi của đời người nên không có gì hối tiếc nữa.

Tôi dự tính sẽ nằm lại ở đây nên cách đây mấy năm đã thuê người xây sẵn mộ phần cho mình. Đến khi tôi nhắm mắt xuôi tay, con cháu cứ theo lời dặn, để tôi nằm xuống ngôi mộ xây sẵn bên cạnh mộ phần vợ tôi. Được như thế là tôi mãn nguyện”.

Những chuẩn bị trên cùng tinh thần lạc quan, cụ tận hưởng những năm tháng cuối đời của mình trong bình yên, nhẹ nhõm. Hàng ngày, ngoài thời gian chăm sóc nhà mồ, mộ phần, cụ trồng hoa màu, nuôi gà hoặc ngồi uống trà, nghe chim hót giết thời gian.

Mỗi tháng, cụ Sự được nhận trợ cấp của Nhà nước. Số tiền trợ cấp này đủ để cụ trang trải chi phí điện nước, mua thức ăn.

Thương cụ già trăm tuổi neo đơn, người dân xung quanh, con cháu cụ cũng thường xuyên đến thăm, chung tay hỗ trợ. Thế nên dẫu sống một mình, cụ chưa bao giờ cảm thấy cô đơn.

Cụ bà 86 tuổi sống trong căn nhà gần 10m2, cạnh giường có ngôi mộ màu vàng