Theo Euronews, châu Âu dự báo sẽ có hơn 30 triệu chiếc xe điện (EV) lưu hành trên đường phố vào năm 2030.

Ô tô điện chạy pin (BEV) có thể không tạo ra khí thải từ ống xả nhưng việc sản xuất xe và pin vẫn góp phần tạo ra lượng khí thải carbon.

Tác động môi trường rõ rệt về dài hạn

Phát thải trong vòng đời là những phát thải được tạo ra trong quá trình sản xuất, sử dụng và thải bỏ một sản phẩm. Do đó, với một chiếc ô tô điện, mọi thứ từ nguyên liệu thô, nguồn năng lượng ắc quy cho đến việc tái chế và tái sử dụng xe khi hết vòng đời đều phải được tính đến.

Việc khai thác, tinh chế, vận chuyển và sản xuất pin lithium-ion là một quá trình tiêu tốn rất nhiều năng lượng, điều đó có nghĩa là lượng khí thải trong giai đoạn sản xuất ô tô điện chạy pin cao hơn so với ô tô động cơ đốt trong (ICE).

Đầu năm 2023, Reutersđưa tin, Volkswagen và Toyota hướng tới mục tiêu trung hòa carbon vào năm 2050, trong khi Tập đoàn ô tô Hyundai cho biết Hyundai Motor và Kia đang "đẩy nhanh nỗ lực" không phát thải.

Tất cả các phương tiện mới của Mercedes-Benz sẽ không có carbon trong toàn bộ chuỗi giá trị vào năm 2039 và General Motors (GM) có kế hoạch trung hòa carbon vào năm 2040 trong các sản phẩm và hoạt động toàn cầu.

Trong khi đó, công ty Polestar của Thụy Điển có mục tiêu đầy tham vọng là sản xuất một chiếc ô tô không khí thải vào năm 2030, bằng cách xác định và loại bỏ tất cả lượng khí thải carbon, từ việc khai thác nguyên liệu thô đến sản xuất cho đến xử lý cuối vòng đời.

Khoảng cách phát thải carbon giữa xe BEV và xe ICE có thể đáng kể khi xe được bán lần đầu, song trong suốt thời gian lưu thông trên đường, xe ICE tiếp tục thải ra CO2 trong khi xe điện không thải ra khí thải nào ngoại trừ các hạt từ lốp và phanh.

Theo nghiên cứu của Giao thông & Môi trường (T&E), cơ quan bảo trợ cho các tổ chức phi chính phủ châu Âu thúc đẩy sự bền vững, một chiếc ô tô điện trung bình tại EU phát thải carbon thấp hơn ba lần so với một chiếc ô tô chạy bằng xăng hoặc dầu diesel tương đương - và khoảng cách đó vẫn tiếp tục để mở rộng, với những tiến bộ về công nghệ pin.

Ngay cả một chiếc BEV được vận hành ở Ba Lan với pin sản xuất tại Trung Quốc vẫn thải ra ít CO2 hơn 37% so với xăng. Thậm chí, ô tô điện có thể đạt mức giảm 83% phát thải nếu xe và pin được sản xuất tại chỗ. Theo dự báo, đến năm 2030, các phương tiện EV sẽ giảm lượng khí thải gấp bốn lần nhờ vào mạng lưới điện tái tạo của EU.

Quá trình sản xuất pin

Nguyên liệu thô được sử dụng để sản xuất pin là một trong những yếu tố chính quyết định giá của BEV và lý do tại sao chúng vẫn đắt hơn các loại tương đương ICE.

Khi công nghệ pin được cải thiện, các lựa chọn thay thế mới cho hóa chất lithium-ion tiêu chuẩn sẽ xuất hiện. Các lựa chọn thay thế tiềm năng cho những nguyên liệu thô này cũng đang được khám phá, chẳng hạn như việc phát triển pin natri-ion mới của CATL, gã khổng lồ pin điện Trung Quốc.

BYD, nhà sản xuất xe điện lớn nhất thế giới, nhận thấy tầm quan trọng của việc giảm sử dụng khoáng chất quý hiếm trong công nghệ pin và bộ phận Blade Battery của họ được sản xuất mà không sử dụng cobalt. Điều này đồng nghĩa giảm thiểu tác động môi trường từ việc khai thác mỏ.

Một bước quan trọng để giảm lượng khí thải trong vòng đời của ô tô điện là tái chế hoặc tái sử dụng pin.

Quy định về pin do Ủy ban Châu Âu đề xuất là luật pin bền vững đầu tiên trên thế giới, không chỉ nhằm đảm bảo kỹ thuật khai thác có đạo đức mà còn giảm nhu cầu khai thác bằng cách tái chế nguyên liệu thô hiệu quả hơn.

Vào tháng 7/2023, Hội đồng EU đã thông qua quy định mới nhằm thiết lập các yêu cầu cuối vòng đời, bao gồm các mục tiêu và nghĩa vụ thu gom, mục tiêu thu hồi vật liệu và mở rộng trách nhiệm của nhà sản xuất, từ đó thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế xanh, tuần hoàn.

Khi BEV hết tuổi thọ, pin có thể không phù hợp để tái sử dụng cho xe hơi nhưng chúng có thể được sử dụng để lưu trữ điện trên lưới điện, từ đó cũng làm giảm tổng sản lượng pin khí thải carbon.

Công nghệ pin và kỹ thuật sản xuất tiên tiến hơn sẽ tiếp tục cải thiện tuổi thọ của pin, điều này cũng sẽ mang lại tuổi thọ kéo dài cho xe điện.

Đại diện Cục Đường bộ phân tích, tháng 12/2021, tại Hội nghị COP26, Việt Nam đã cùng gần 150 quốc gia cam kết đưa mức phát thải ròng về "0" vào năm 2050.

Ngày 22/7/2022, Thủ tướng có Quyết định số 876 phê duyệt Chương trình hành động về chuyển đổi năng lượng xanh, giảm phát thải khí các-bon và khí mê-tan của ngành giao thông vận tải.

Trong thực tế hiện nay, một số hãng xe buýt, taxi...đã bắt đầu sử dụng xe điện trong vận tải hành khách. Vì vậy, cần bổ sung quy định về trạm sạc điện trong phạm vi bến xe khách.

Trước đó, trả lời VTC News, ông Nguyễn Hoàng Tùng, Giám đốc bến xe Giáp Bát (Hà Nội) cho biết, gần đây qua các phương tiện truyền thông, ông nắm được thông tin Bộ Giao thông Vận tải (GTVT) đang lấy ý kiến dự thảo Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về bến xe khách (sửa đổi, bổ sung QCVN 45:2012/BGTVT).

Trong đó, Bộ đề xuất bổ sung quy định cho phép lắp đặt, sử dụng trạm sạc cho xe điện trong phạm vi bến xe khách.

Ông Tùng nêu quan điểm: Đây là quy định mới mang ý nghĩa đi trước, đón đầu trong quá tình chuyển đổi xanh, hướng tới mục tiêu mức phát thải ròng bằng 0 (Net Zero) vào năm 2050 mà Chính phủ đã đề ra.

“Thủ tướng Phạm Minh Chính đã chỉ đạo phải thực hiện đồng loạt nhiều biện pháp nhằm thực hiện mục tiêu chuyển đổi năng lượng, giảm phát thải tại Việt Nam. Vì thế, trong bối cảnh này, tôi hoàn toàn ủng hộ đề xuất lắp đặt trạm sạc trong bến xe.

Thậm chí, đây là việc làm nên triển khai sớm do các loại phương tiện chạy bằng động cơ điện sẽ không chỉ là xu thế tất yếu ở Việt Nam mà còn là tương lai trên thế giới, việc chuẩn bị các cơ chế, quy định để phát triển trạm sạc là điều cần thiết trong thời điểm này. Tôi cho rằng đề xuất này nếu được thông qua sẽ tác động tích cực đến mục tiêu chuyển đổi xanh trong thời gian tới”, ông Tùng nói.

Ông Tùng cũng khẳng định, với cơ sở hạ tầng hiện tại, ngay khi đề xuất được thông qua, bến xe Giáp Bát sẽ quy hoạch vị trí lắp đặt và triển khai trạm sạc trong phạm vi bến xe.

“Thực tế, bến xe Giáp Bát chưa xuất hiện các hình thức vận chuyển bằng xe điện, mới chỉ có đơn vị taxi Xanh SM đang hoạt động tại bến. Nhưng với việc cho phép lắp đặt trạm sạc trong bến xe, tôi cho rằng nhu cầu chuyển đổi xanh trong dịch vụ vận chuyển tại bến xe sẽ được thúc đẩy. Sẽ có thêm nhiều xe điện tìm tới các khu vực bến xe trong tương lai”, Giám đốc bến xe Giáp Bát nhận định.

Hiện nay, Bộ GTVT đang lấy ý kiến góp ý dự thảo sửa đổi Thông tư về ban hành Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về bến xe khách.

Theo đó, tại dự thảo Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về bến xe khách (sửa đổi, bổ sung QCVN 45:2012/BGTVT) đang được Bộ GTVT lấy ý kiến, bên cạnh các hạng mục công trình bắt buộc như: Khu vực đón trả khách; bãi đỗ xe ô tô chờ vào vị trí đón khách; bãi đỗ xe dành cho phương tiện khác; phòng chờ cho hành khách...,Bộ GTVT đề xuất bổ sung quy định cho phép lắp đặt sử dụng trạm sạc cho xe điện trong phạm vi bến xe khách.

Các công trình dịch vụ thương mại khuyến khích xây dựng bao gồm: Trung tâm thương mại; khách sạn, nhà nghỉ; nhà hàng phục vụ ăn uống, giải khát; khu vực cung cấp các dịch vụ vui chơi, giải trí, chăm sóc sức khỏe; trạm cấp nhiên liệu; trạm sạc cho xe điện; xưởng bảo dưỡng, sửa chữa phương tiện; nơi rửa xe; nhà để xe nhiều tầng và trung tâm dịch vụ đăng kiểm xe cơ giới.

"Việc sửa đổi, bổ sung quy chuẩn còn góp phần nâng cao lượng, hiệu quả công tác quản lý bến xe khách trên toàn quốc. Do đó, việc sửa đổi lần 2 Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về bến xe khách là rất cần thiết", ông Lương Duyên Thống nhấn mạnh.