Makariv,ộcchạyđuagiữấmchoUkrainequamùađôxem lịch âm dương 2024 một thị trấn nhỏ ở phía tây Kiev, vẫn còn mang các vết sẹo từ những ngày đầu của cuộc xung đột. Trong một trung tâm cộng đồng bị trúng bom ở giữa thị trấn với phần mặt tiền đã bị thổi bay trong một vụ pháo kích, dàn hợp xướng địa phương đang hát một bài thánh ca Chính thống giáo.

Misha, một cậu bé 6 tuổi, đi một vòng ngắm nhìn đống đổ nát của ngôi trường mẫu giáo cũ của mình, nơi vẫn còn vương vãi đồ chơi lẫn trong các mảnh vỡ. Phía bên kia trường là những tòa nhà chung cư bị cháy đen.

Tại văn phòng thị trưởng, các nhà tâm lý học đang đưa ra lời khuyên cho người dân địa phương, bao gồm cả thân nhân của 132 trường hợp mà thị trưởng nói đã bị bắn chết khi chiến sự mới bùng phát.

Tình cảnh khắc nghiệt

Các vấn đề mới chồng chất lên những vấn đề cũ. Kể từ đầu tháng 10, vô số tên lửa và máy bay không người lái (UAV) tấn công tự sát đã nhắm vào các mục tiêu gần Makariv, bao gồm cả một trạm biến áp, gây mất điện. Nhà chức trách Ukraine thống kê, các lực lượng Moscow nối lại tập kích vào ngày 31/10, bắn hơn 50 tên lửa hành trình vào các mục tiêu trên khắp đất nước.

Theo tạp chí The Economist, giống như phần còn lại của đất nước, Makariv đang chuẩn bị cho sự khởi đầu của mùa đông. Quân đội Ukraine, dường như đã nhận được thiết bị phòng không mới từ nhiều nước thành viên thuộc tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO), tuyên bố họ có thể bắn hạ tất cả trừ một số tên lửa và UAV Shahed-136 phía Nga sử dụng trong những ngày gần đây. Song, thiệt hại vẫn rất đáng kể.

Khoảng 40% cơ sở hạ tầng năng lượng của Ukraine đã bị hư hại. Ukrenergo, nhà điều hành lưới điện quốc gia đã phải áp dụng hình thức cắt điện luân phiên trên khắp cả nước. Người Ukraine được yêu cầu giảm quy mô tiêu thụ điện năng, cả trong các hộ gia đình và cho các hoạt động thương mại.

Vào ngày 31/10, sau đợt tấn công mới nhất của Nga, ước tính tới 350.000 ngôi nhà ở Kiev không có điện và 80% không có nước, mặc dù nhà chức trách đã khôi phục dần quyền tiếp cận cả hai nguồn cung thiết yếu này kể từ đó.

Khi màn đêm buông xuống, phần lớn thủ đô Ukraine tối đen như mực. Quy mô của vấn đề cũng như nguy cơ xảy ra các vụ tập kích mới khiến các quan chức yêu cầu những công dân đã trốn chạy xung đột sang các nước châu Âu khác, hãy lưu lại đó. Trong vài tháng qua, vài triệu người Ukraine đã hồi hương.

Lãnh đạo công ty năng lượng quốc doanh Naftogaz nói với người dân Ukraine rằng, hãy chuẩn bị cho "mùa đông tồi tệ nhất" trong lịch sử đất nước.

Nỗi lo về cơ sở hạ tầng năng lượng

Khi thời tiết lạnh giá bắt đầu bao phủ các vùng của đất nước, khả năng tiếp cận nhiệt sẽ trở thành mối quan ngại lớn. Hơn 5 triệu hộ gia đình, chiếm 1/3 tổng số ở đất nước Đông Âu này, đặc biệt là những hộ gia đình ở các thành phố lớn, hiện phụ thuộc vào các hệ thống sưởi ấm được lắp đặt từ nhiều thập kỷ trước.

Các nhà máy, thường vận hành bằng khí đốt tự nhiên hoặc than hay gỗ, giúp làm nóng nước trước khi chúng được bơm vào các ngôi nhà thông qua hàng nghìn kilômét đường ống. Hiện tại, các hệ thống dường như đang hoạt động tốt. Bộ trưởng phát triển Oleksiy Chernyshov khẳng định, trong số 22 tỉnh đang nằm dưới sự kiểm soát của Kiev, 18 tỉnh đã được chuẩn bị đầy đủ cho mùa cần sưởi ấm. Tình hình tồi tệ nhất ở các khu vực gần chiến tuyến và ở các khu vực Kiev tái giành kiểm soát ở Donetsk, phía đông Ukraine.

Nhiệt độ ban đêm ở Kiev đang dao động quanh mức đóng băng. Hệ thống sưởi ở đây bắt đầu khởi động vào ngày 7/10, với các trường học, nhà trẻ và bệnh viện là những nơi đầu tiên được hưởng lợi ích.

Tuy nhiên, hệ thống này vẫn dễ bị tổn thương trước các cuộc oanh tạc. Các thành phố, vốn thường phụ thuộc vào số ít nhà máy điện kết hợp tạo nhiệt lớn, đối mặt nguy cơ cao hơn các thị trấn, nơi có xu hướng dựa vào các lò đốt hơi nhỏ hơn nhưng nhiều hơn về số lượng.

Phó chánh Văn phòng tổng thống Ukraine Kyrylo Tymoshenko cáo buộc phía Nga đã cố gắng phá hủy mọi nhà máy chính của Kiev. Nếu họ thành công, hầu hết trong số 2 triệu cư dân của thủ đô Ukraine sẽ có nguy cơ bị lạnh.

Chuyên gia Diana Korsakaite thuộc Dự án An ninh năng lượng của Cơ quan phát triển quốc tế Mỹ (USAID) cho biết, các vụ tấn công vào hệ thống đường ống cũng sẽ gây gián đoạn nghiêm trọng, đặc biệt đối với các mạng tích hợp như của Kiev. Hư hỏng một đường ống chính có thể dễ dàng cắt nguồn cung nhiệt cho hàng chục nghìn người. Nhiệt lạnh có thể làm cho các đường ống tiếp xúc với chất nổ dễ bị nứt vỡ.

Gần như tất cả các nhà máy sưởi ấm ở Ukraine đều chạy bằng khí đốt tự nhiên, trong khi 8 triệu hộ gia đình không kết nối với hệ thống sưởi và thay vào đó dựa vào các lò hơi. Nguồn cung khí đốt tự nhiên tạm thời không phải là vấn đề, do Ukraine có trữ lượng khí đốt vào khoảng 14,5 tỷ mét khối, đủ để vượt qua mùa đông. Song, việc cắt giảm nguồn cung cấp điện và nước có thể gây hại. Hệ thống sưởi cần điện để bơm nước và cung cấp năng lượng cho chính các nhà máy. Hầu hết các lò hơi cũng đòi hỏi nguồn cung cấp điện.

Người Ukraine, đặc biệt là những người sống ở nhà riêng, đang tích trữ củi, máy phát điện và lò sưởi điện. Các bếp sưởi kiểu cũ, có tên gọi “burzhuyka”, đã xuất hiện trở lại ở các vùng ngoại ô Kiev.

Năm ngoái, khoảng 1/10 người Ukraine sử dụng lò sưởi để sưởi ấm nhà của họ. Con số này chắc chắn sẽ tăng lên vào năm nay. Ông Chernyshov tiết lộ đã yêu cầu các nhà tài trợ phương Tây cung cấp 1.500 trạm nhiệt di động và 25.000 máy phát điện trước mùa đông, để triển khai trong trường hợp xảy ra các đợt tập kích mới của quân Nga. Nhưng những thứ này vẫn chưa được chuyển đến và có thể vẫn chưa đủ.

Trên khắp Ukraine, các kỹ sư đang chạy đua với thời gian, thời tiết và tên lửa để cố gắng khôi phục cơ sở hạ tầng năng lượng và sưởi ấm đã bị tàn phá. Việc sửa chữa cho khoảng 800.000 ngôi nhà bị hư hại hoặc phá hủy kể từ đầu xung đột cũng đang được thực hiện, nhưng không thể theo kịp sự tàn phá.

Bảy tháng sau khi binh lính Nga rút đi, nhiều ngôi nhà xung quanh Makariv vẫn không thể ở được, đặc biệt là khi mùa đông đến gần. Vadym Tokar, thị trưởng thị trấn chia sẻ: “Hàng ngày, mọi người hỏi tôi: Cửa sổ của tôi ở đâu, mái nhà của tôi ở đâu? Thị trấn không có tiền để trả cho những sửa chữa cần thiết”.

Hệ thống sưởi ở Makariv vẫn đang hoạt động. Song, điều đó không giúp ích được nhiều ở những ngôi nhà không có mái che.

Tuấn Anh 

7 khu vực khắp Ukraine bị nã tên lửa, 40% dân Kiev mất điện, nướcTổng tư lệnh quân đội Ukraine Valeriy Zaluzhnyi cáo buộc Nga đã bắn 55 tên lửa hành trình và hàng chục loại đạn dược khác vào "các mục tiêu dân sự" trên khắp đất nước.