Bộ Giáo dục và Đào tạo cuối tuần trước đã yêu cầu dừng việc này. Theo quy chế tuyển sinh THPT mà Bộ ban hành, không có ưu tiên nào với thí sinh có IELTS và các chứng chỉ ngoại ngữ quốc tế khác.

Trong khi nhiều tỉnh, thành cho rằng việc ưu tiên thí sinh có IELTS giúp giảm áp lực thi cử, tạo động lực học ngoại ngữ ở địa phương, TS Lại Thị Phương Thảo, Phó hiệu trưởng trường THPT chuyên Ngoại ngữ, trường Đại học Ngoại ngữ, Đại học Quốc gia Hà Nội, đánh giá quyết định của Bộ là hợp lý.

Theo bà Thảo, việc dùng IELTS để tuyển lớp 10, dù với hình thức và mức độ nào, về bản chất là không phù hợp với lứa tuổi.

"IELTS không giới hạn độ tuổi người học, nhưng không khuyến khích học sinh dưới 16 tuổi", bà Thảo nói.

Trong khi đó, để kịp có chứng chỉ xét tuyển lớp 10, học sinh cần học IELTS từ năm lớp 7 hoặc 8. Điều này đi ngược khuyến cáo của đơn vị tổ chức thi IELTS. Nội dung thi IELTS có nhiều nội dung khoa học, chuyên ngành, đòi hỏi người học có kiến thức nền tảng, hiểu biết nhất định về các lĩnh vực cụ thể. Những yêu cầu chưa phù hợp với một học sinh 13-14 tuổi.

Đồng tình, TS Phùng Thùy Linh, nhà sáng lập Tổ chức giáo dục Eduling, chuyên gia Anh ngữ của Bộ Ngoại giao Mỹ, cho hay IELTS dành cho những người muốn học đại học bằng tiếng Anh, hoặc định cư ở một số quốc gia nói tiếng Anh. Do đó, chứng chỉ này phù hợp với học sinh từ THPT trở lên, dùng trong xét tuyển đại học hoặc chứng minh năng lực ngôn ngữ cho các mục đích khác.

Không chỉ chuyên gia, 73% trong hơn 4.200 độc giả tham gia khảo sát của VnExpresscho rằng không nên tuyển thẳng, ưu tiên thí sinh có IELTS trong tuyển sinh lớp 10 công lập.

Nữ tiếp viên hàng không Christine Angelica Dacera tử vong trong phòng tắm khách sạn, nghi do bị cưỡng hiếp tập thể.

Hành vi trên được coi là victim blaming (đổ lỗi nạn nhân) - vấn nạn không hề mới trong xã hội. Theo đó, nhiều người tin rằng nạn nhân phải chịu một phần trách nhiệm khi bị quấy rối tình dục, thậm chí là hiếp dâm.

"Chính chúng ta đã tạo ra và dung túng nền văn hóa victim blaming", Beverly Engel - nhà trị liệu hôn nhân và gia đình ở Los Osos (bang California, Mỹ) - từng nói.

“Không có lửa thì sao có khói”

Bất chấp làn sóng #MeToo, việc đổ lỗi cho nạn nhân vẫn là vấn đề nan giải. Bên cạnh việc lên án thủ phạm, dư luận cũng đổ lỗi cho bị hại, mổ xẻ sự việc để tạo nên những “phiên bản” chủ quan.

Với trường hợp Christine Angelica Dacera, cộng đồng xôn xao bàn tán về chi tiết “tiệc tùng tại khách sạn”, “11 nghi phạm là đàn ông” thay vì bản chất vụ việc.

Dù chưa có kết luận chính thức từ cơ quan điều tra, dân mạng đã nhanh tay để lại hàng loạt bình luận khiếm nhã về ngoại hình, trang phục cũng như đời sống tình cảm của cô gái xấu số.

Vấn nạn đổ lỗi nạn nhân vẫn tiếp diễn bất chấp làn sóng #MeToo. Ảnh: Unsplash.

Thực tế, đây là những biểu hiện victim blaming phổ biến trong các vụ quấy rối, xâm hại và tấn công tình dục. Giáo sư tâm lý học Sherry Hamby, nhà sáng lập tạp chí Psychology of Violence, nhận định hành vi này bắt nguồn từ tâm lý “không có lửa thì sao có khói”.

"Tôi nghĩ lý do lớn nhất dẫn đến hành vi đổ lỗi nạn nhân là giả thuyết tâm lý 'gieo nhân nào, gặp quả đó'. Dưới sự chi phối của ý niệm này, nhiều người tin rằng nạn nhân xứng đáng chịu hậu quả vì hành động của mình", bà nói.

Barbara Gilin, giáo sư ngành Công tác xã hội tại ĐH Widener (Mỹ), cho biết nhiều người đổ lỗi cho nạn nhân vì suy nghĩ “chuyện xấu sẽ không bao giờ xảy đến với mình”.

“Tôi cho rằng mọi người có xu hướng chỉ trích bị hại để đổi lấy cảm giác an toàn. Họ nghĩ rằng mình sẽ không bao giờ rơi vào tình cảnh xấu số như vậy”, cô chia sẻ trên The Atlantic.

Tâm lý trọng nam khinh nữ là một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng victim blaming. Ảnh: Getty.

Mặt khác, hành vi này còn nảy sinh từ định kiến trọng nam khinh nữ sâu sắc trong xã hội. Theo số liệu từ tổ chức Phụ nữ Liên Hợp Quốc (UN Women), đa số nạn nhân xâm hại tình dục là nữ giới.

Khi xảy ra chuyện, nhiều người lại vin vào giới tính, trang phục, cách hành xử của nạn nhân để phân bua đúng - sai. "Do cô này ăn mặc mát mẻ nên mới bị trêu chọc", "Ai bảo tính đong đưa, thích sống ảo trên mạng để biến thái để mắt tới"... là những bình luận phổ biến dưới mọi bài viết về các vụ xâm hại, quấy rối.

Cuối tháng 7/2020, một đồn cảnh sát ở quận Quezon (Manila, Philippines) dấy lên làn sóng phẫn nộ vì có lời lẽ hạ thấp phụ nữ, theo SCMP.

Cụ thể, trong một bài đăng trên mạng xã hội, đồn cảnh sát này viết: “Này các cô gái, đừng mặc trang phục hở hang nữa. Nếu bị người khác quấy rối, bạn sẽ lại tìm đến chúng tôi xin giúp đỡ. Hãy thử nghĩ về điều đó đi”.

Dù đã bị xóa đi ngay sau đó, bài đăng vẫn khiến cộng đồng mạng tại Philippines tức giận. Hashtag #HijaAko mang nghĩa “Tôi là một phụ nữ” tiếp tục được đông đảo phái nữ Philippines sử dụng để phản đối.

Nhiều nạn nhân bị chỉ trích vì lựa chọn trang phục và cách ứng xử. Ảnh: Safe Line.

Hay đầu tháng 8, dự thảo luật cấm đàn ông cởi trần và phụ nữ mặc váy quá ngắn hoặc đồ xuyên thấu khi ra ngoài đường của Campuchia cũng tạo ra nhiều luồng tranh cãi.

"Trừng phạt phụ nữ vì trang phục của họ sẽ củng cố quan niệm rằng phụ nữ là nguyên nhân của bạo lực xảy ra với họ, và điều đó càng làm cho văn hoá bất công tồn tại liên quan đến bạo lực giới", bà Ming Yu Hah, Phó giám đốc Tổ chức Ân xá Quốc tế ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương, nhận định.

Vết thương tâm lý thứ 2

Theo Tiến sĩ Anju Hurria, nhà tâm lý học tại Đại học California (Mỹ), vấn nạn victim blaming gây thêm nhiều tổn thương tâm lý cho người hứng chịu nó.

“Giống như thể nạn nhân bị tấn công hoặc chấn thương lần thứ 2 vậy. Họ đau khổ hơn, gia tăng trầm cảm và làm phức tạp thêm chứng rối loạn căng thẳng sau khi bị cưỡng hiếp. Họ cũng khép mình, ngại tìm kiếm sự trợ giúp vì sợ rằng mình không được tin tưởng”, tiến sĩ cho biết.

Trong khi một số vụ lạm dụng tình dục được pháp luật xét xử công khai, các chuyên gia cho biết sự thật có thể bị che giấu bởi chính những người xung quanh nạn nhân - ví dụ như gia đình nạn nhân cảm thấy xấu hổ, muốn giữ im lặng hoặc kẻ quấy rối, cưỡng hiếp chính là họ hàng, người thân.

Vấn nạn victim blaming gây thêm nhiều tổn thương tâm lý cho người hứng chịu nó. Ảnh: Unsplash.

Tháng 7/2018, mạng xã hội Trung Quốc chấn động khi người dẫn chương trình nổi tiếng Zhu Jun (sinh năm 1964) bị tố cáo sờ soạng và cưỡng hôn một nữ nhân viên. Nạn nhân là Zhou Xiaoxuan (sinh năm 1993).

Vụ việc xảy ra vào năm 2014, khi Zhou còn là thực tập sinh tại Đài truyền hình quốc gia CCTV. Sau khi trình báo tại đồn cảnh sát, nạn nhân bàng hoàng khi các sĩ quan khuyên cô rằng không nên tố cáo vì ông Zhu là “người có ích cho xã hội”.

Hơn nữa, họ cho rằng vụ việc có thể gây ảnh hưởng đến sự nghiệp của bố mẹ Zhou. Theo The New York Times, bố cô là một công chức, mẹ làm việc tại công ty nhà nước. Suốt 4 năm ròng, Zhou đành sống trong im lặng, vì sợ gây họa cho gia đình, bất chấp bản thân chịu nhiều tủi nhục.

“Không ai xứng đáng phải chịu thương tổn”, Jen Marsh, Phó chủ tịch Mạng lưới Hỗ trợ nạn nhân hiếp dâm, lạm dụng và loạn luân Mỹ (RAINN), khẳng định.

Bà cho biết các nạn nhân thường khó nhận được sự giúp đỡ mà họ cần. Tuy nhiên, con đường phục hồi của họ sẽ phát triển tích cực hơn khi được gia đình, bạn bè ủng hộ và thực sự lắng nghe những chia sẻ về tổn thương họ chịu đựng.

Cái kết đắng cho nhân viên đe dọa sếp cũ chỉ vì không kết bạn Facebook

Gửi yêu cầu kết bạn đã 2 ngày mà sếp cũ chưa hồi âm, anh chàng bỗng nổi giận, gửi những lời đe dọa nặng nề đến sếp và đến tận nhà sếp để phá phách. 

Với tôi, kiến thức phải mang tính ứng dụng, ít nhất là áp dụng được cho các cuộc trao đổi, tranh luận hoặc tương lai sau này có dịp dùng đến. Còn kiến thức mà không áp dụng được thì chỉ là kiến thức rỗng, chỉ để chứng tỏ ta đây học nhiều, hiểu biết nhiều, mà thực tế là không biết gì cả. Đó không phải là kiến thức mà chỉ là một mớ hỗn độn, tạp nham, mà người ta cố nhồi nhét vào đầu.

Việc học của chúng ta lâu nay phần lớn là để đối phó với thi cử, rất nhiều lý thuyết sáo rỗng, nhưng nhiều người cố chấp, không chịu thừa nhận. Tôi sẽ kể vài câu chuyện mà bản thân từng trải qua:

Năm 1993, tốt nghiệp phổ thông thi môn Sinh (môn chọn ngoài ba môn bắt buộc là Toán , Văn, Ngoại Ngữ - hồi đó chỉ thi bốn môn). Thế nên, năm 1994 chắc chắn sẽ không thi Sinh nữa. Thế là cô giáo tôi cho cả lớp quay cóp thoải mái ở các bài kiểm tra 15 phút, 45 phút. Tất cả học sinh trong lớp tôi vì thế đều được 8 điểm trở lên.

Năm đó (1994), chúng tôi thi môn Lý, trường dành nhiều thời gian để luyện các phần thi tốt nghiệp như điện xoay chiều, giao động cơ... mà bỏ hẳn phần quang và vật lý hạt nhân (hai phần này không có trong giới hạn ôn tập thi tốt nghiệp THPT).

Với môn Hóa học, dù tôi luôn xếp loại khá (trung bình 7-8 điểm) nhưng thi đại học thì lại không làm được bài. Năm sau, tôi luyện thi lại ở nhà một giáo sư riêng rất nổi tiếng, chỉ cần ba tuần là thầy dạy đủ toàn bộ kiến thức của ba năm học cấp ba (đại cương, vô cơ, hữu cơ). Ở đây là dạy một cách có hệ thống, có căn cơ, và sâu hơn học sách giáo khoa rất nhiều.

Vậy đó, nhiều người nói học sinh Việt là "luyện gà" quả không sai. Chúng ta học để thi, học để lên lớp, chứ không phải để áp dụng vào thực tế.

>> Những 'siêu nhân' lý thuyết tích phân, đạo hàm

Không ai phủ nhân giá trị của Toán học nói chung và đạo hàm, tích phân nói riêng. Nhưng nó là công cụ tính toán của các kỹ sư, nhà kinh tế, chỉ thích hợp cho học sinh phân ban, lớp chuyên Toán, Đại học và sau đại học. Giáo trình phổ thông không nên đi sâu vào những bài toán đánh đố. Thử hỏi tìm phương trình đường tiếp tuyến, đường thẳng, đường cong... làm gì khi đa số chúng ta có bắt gặp chúng trong cuộc sống đâu?

Có thể nói, học sinh Việt học lý thuyết rất cao siêu, giải Toán ầm ầm, nhưng không bao giờ biêt những bài toán đó dùng để làm gì (có người cho rằng để rèn luyện tư duy, để sàng lọc phân loại hoạc sinh... rất nực cười). Câu chuyện người Việt không thể chế tạo được cái ốc vít chính là hệ quả của việc chúng ta cứ ủng hộ cách dạy học chăm chăm vào những thứ vô bổ mấy chục năm nay. Một câu hỏi muôn thuở: học để quên, không xài được thì học làm gì?

Tôi chưa bao giờ nói toán phổ thông quá khó, chỉ là có nhiều phần kiến thức được dạy kiểu máy móc, không áp dụng thực tiễn được nhiều, học xong không dùng được, dạy đại trà như thế rất không nên. Những phần này chỉ nên dạy cho học sinh lớp chuyên, lớp phân ban, hay lên Đại học thì hợp lý hơn.

Tôi thấy không ít giáo sư, chuyên gia, kỹ sư, bác sĩ... đã lên tiéng về các bất cập của giáo dục. Bản thân tôi có một người bạn là Giám đốc công ty xây lắp (thuộc Tổng công ty xây dựng), một Giám đốc công ty lữ hành có tiếng ở Sài Gòn, một Trưởng phòng của tổng công ty điện lực... Tôi từng hỏi những người này rằng "có còn nhớ gì về đạo hàm, tích phân không?". Kết quả, họ mắng tôi "rảnh đâu mà nhớ mấy cái đó". Phải chăng đó là giá trị của tích phân, đạo hàm?

Bui Ba Luan

>> Quan điểm của bạn thế nào? Gửi bài tại đây. Bài viết không nhất thiết trùng với quan điểm VnExpress.net.