Để hiểu được thách thức mà Tổng thống Biden gặp phải trên con đường thực hiện tham vọng bán dẫn, đầu tiên, hãy nhìn vào con chip được một công ty Mỹ cung ứng cho mẫu xe điện IONIQ 5 mới của Hyundai.

Đây là cảm biến hình ảnh do ON Semiconductor thiết kế. Chip được sản xuất tại một nhà máy ở Italy, nơi các tấm wafer silicon thô được in chìm với bảng mạch phức tạp. Sau đó, wafer được gửi đến Đài Loan đóng gói và kiểm tra, rồi đến Singapore để lưu trữ trước khi tới Trung Quốc lắp vào camera, tiếp đó cập bến nhà cung ứng linh kiện cho Hyundai tại Hàn Quốc và cuối cùng đặt chân vào nhà máy sản xuất ô tô của Hyundai.

Thiếu cảm biến hình ảnh dẫn đến sự trì trệ của một nhà máy Hyundai Motor tại Hàn Quốc. Hyundai chỉ là một trong nhiều nạn nhân của khủng hoảng chuỗi cung ứng toàn cầu, bên cạnh General Motors, Ford Motors và Volkswagen.

Hành trình lắt léo của một cảm biến hình ảnh đơn giản cho thấy sự phức tạp của ngành công nghiệp chip khi vừa phải tăng công suất đáp ứng tình trạng khan hiếm hiện tại, vừa phải “hồi sinh” khâu sản xuất chip tại Mỹ.

Đầu tuần này, Tổng thống Mỹ Joe Biden tổ chức họp trực tuyến với các lãnh đạo bán dẫn tại Washington bàn về các giải pháp xử lý khủng hoảng chip. Ông đề xuất hỗ trợ 50 tỷ USD cho nghiên cứu, sản xuất bán dẫn, nằm trong gói hạ tầng 2 nghìn tỷ USD nhằm giúp Mỹ chiến thắng cuộc đua với Trung Quốc.

Phần lớn số tiền này dành để xây dựng những nhà máy chip hiện đại trị giá hàng tỷ USD của Intel, Samsung và TSMC. Song các quan chức cho rằng giải quyết vấn đề chuỗi cung ứng mới quan trọng. Chính quyền Biden sẽ đối mặt với lựa chọn khó khăn nên ưu tiên trợ giá thành phần nào trong chuỗi.

Trả lời Reuters, Phó Chủ tịch cấp cao David Somo của ON Semiconductor, cho rằng tái xây dựng một chuỗi cung ứng từ đầu tới cuối tại một địa điểm duy nhất không khả thi. Nó vô cùng đắt đỏ.

Hiện tại, Mỹ chiếm khoảng 12% năng lực sản xuất bán dẫn toàn cầu, giảm từ 37% năm 1990. Hơn 80% hoạt động đang diễn ra tại châu Á.

1.000 giai đoạn, 70 biên giới

Sản xuất một chip máy tính cần tới hơn 1.000 giai đoạn, vượt qua 70 biên giới khác nhau cùng sự tham gia của hàng loạt công ty chuyên biệt, hầu hết nằm tại châu Á và không được công chúng biết tới.

Quy trình bắt đầu từ tấm silicon thô có kích thước như chiếc đĩa. Tại các nhà máy chế tạo bán dẫn (fab), mạch được khắc vào silicon và in thiết kế lên wafer thông qua quy trình hóa học vô cùng phức tạp. Bước tiếp theo – đóng gói – là minh chứng hoàn hảo cho các thách thức trong chuỗi cung ứng.

Trên mỗi tấm wafer, có hàng trăm, thậm chí hàng ngàn con chip nhỏ bằng móng tay. Chúng phải được cắt nhỏ ra thành từng con chip riêng rồi đóng gói trong một bao bì. Nó đồng nghĩa với đặt một con chip vào một “khung dẫn” rồi dán vào bảng mạch. Sau đó, chúng lại được đóng vào hộp nhựa bảo vệ.

Quy trình này đòi hỏi rất nhiều lao động, vì vậy từ vài thập kỷ nay, các công ty chip hàng đầu thường gia công tại những nước như Đài Loan, Malaysia, Phillipnes và Trung Quốc.

Bản thân khâu đóng gói cũng có một chuỗi cung ứng riêng: Chẳng hạn, công ty Haesung DS của Hàn Quốc sản xuất linh kiện đóng gói cho chip tự động, xuất khẩu sang Malaysia hoặc Thái Lan cho các khách hàng như Infineon và NXP. Những công ty này sau đó tiến hành lắp ráp, đóng gói chip cho một số nhà cung ứng xe hơi như Bosch, Continental để hoàn thiện rồi gửi sản phẩm cuối cùng cho các hãng xe.

Dick Otte, CEO công ty đóng gói chip Promex, nói: “Nếu chính phủ thành công với khâu này, họ có thể giúp tái thiết ngành công nghiệp đóng gọi tại Mỹ. Nếu không, chỉ tốn thời gian”.

Dù vậy, quy trình đóng gói chip mới tốn ít nhân công hơn, khiến một số nhà sản xuất chip Mỹ tin rằng họ có thể đưa quy trình về lại quê nhà. Vào tháng 10/2020, công ty gia công chip SkyeWater Technology mua lại một nhà máy tại Florida với dự định xây dựng dây chuyền đóng gói hiện đại.

Xoay vòng nhanh hơn

Theo Giáo sư Kỹ thuật máy tính và điện Toy Levi đến từ Đại học Nam California, tái thiết ngành công nghiệp đóng gói Mỹ không chỉ bảo vệ các công ty chip và khách hàng trước rủi ro chính trị, nó còn giúp họ thoát khỏi chu kỳ phát triển chip mới kéo dài.

Khi làm nhiều việc hơn trong nước, nhà sản xuất chip Mỹ có thể tạo ra các dòng chip nhỏ hơn nhanh hơn, tăng tốc sáng tạo và đáp ứng nhanh hơn với nhu cầu.

Giáo sư Levi nhận định các khu vực Arizona, Texas và New York – nơi Intel, TSMC, Samsung và GlobalFoundries đang đặt nhà máy – phù hợp với một số khâu trong chuỗi cung ứng như đóng gói. Thứ mà người Mỹ làm tốt chính là hợp tác chặt chẽ giữa tự thiết kế hệ thống, thiết kế chip và sản xuất.

Dù vậy, còn phải xem chính quyền Tổng thống Biden sẽ cân bằng nhu cầu của nhiều “tiểu khu” trong ngành công nghiệp chip bằng cách nào. Vô số doanh nghiệp, chủ yếu ở nước ngoài, đang cung cấp nguyên vật liệu bán dẫn quan trọng, bao gồm wafer, gas. Mỹ chế tạo hầu hết công cụ tinh vi sản xuất chip hiện đại nhưng quy trình đòi hỏi nhiều bước khác nhau.

Trên hết, một số người trong ngành cho rằng Mỹ cần hỗ trợ cả công nghệ cũ bên cạnh công nghệ mới nhất. Đó là các con chip đang lâm vào cảnh thiếu hụt trầm trọng hiện nay, theo Tyson Tuttle, CEO nhà thiết kế silicon Silicon Labs. Ông cho rằng có sự chênh lệch về vốn trong thị trường bán dẫn, khi quá nhiều tiền đổ về công nghệ tối tân.

E. Jan Vardaman, Chủ tịch hãng nghiên cứu TechSearch International, chia sẻ ngành công nghiệp đóng gói chip đang chịu áp lực giá lớn, dẫn tới biên lợi nhuận nhỏ hơn nhà máy chip hay công ty thiết kế chip. Do đó, từ góc độ tài chính và kinh tế, họ không muốn đầu tư lớn.

“Chỉ ném tiền thôi không giải quyết được vấn đề. Nó phức tạp hơn nhiều”, ông kết luận.

Du Lam (Theo Reuters)

Nước, bán dẫn và nông dân

Hạn hán lịch sử, Đài Loan buộc phải đóng cửa một phần hệ thống tưới tiêu nông nghiệp để dành nguồn nước quý giá cho các nhà máy bán dẫn.  

Cùng ICTnews lướt qua hành trình từ một thiếu nữ nhút nhát lớn lên ở một thị trấn nhỏ của Mỹ cho đến CEO tại vị cuối cùng của đế chế Yahoo.

Marissa Mayer sinh ra và lớn lên ở Wisconsin, một bang miền Thượng Trung Tây Hoa Kỳ. Mayer trải qua tuổi thơ chỉ cắm đầu vào việc học và mặc dù có tham gia nhiều hoạt động ở trường, cô vẫn bị bạn bè đánh giá là nhút nhát.

Tốt nghiệp trung học, Mayer nộp hồ sơ ở 10 trường đại học và được nhận ở cả 10 trường. Cô quyết định theo học ngành y ở Stanford nhưng sau đó sớm nhận ra niềm đam mê với khoa học máy tính vì ghét việc phải ghi nhớ và học vẹt.

Tốt nghiệp, Mayer nhận được 12 lời đề nghị việc làm nhưng cô thích đi dạy hơn. Thật tình cờ, Mayer vô tình mở mail đến từ một startup nhỏ có tên Google và bị hấp dẫn bởi lời đề nghị đó, dù khi đó cô tính toán ra rằng startup này chỉ có 2% cơ hội sống sót.

Mayer bắt đầu làm việc ở Google năm 1999 với tư cách nhân viên thứ 20 và là nữ lập trình viên đầu tiên. Cô mau chóng chứng tỏ được năng lực và được giao phụ trách mảng tìm kiếm, nhờ chỉ ngủ 4 tiếng mỗi ngày và khả năng làm việc 100 giờ mỗi tuần.

Đà thăng tiến của Mayer kéo dài đến năm 2005, khi đó bà được mô tả là người phụ nữ đầy quyền lực ở Google khi phụ trách hầu như toàn bộ những mảng quan trọng nhất của gã khổng lồ tìm kiếm. Ngoài ra, Mayer cũng có thời gian hẹn hò với người sáng lập Larry Page (thứ hai từ trái sang).

Chuyện tình kết thúc khi Larry Page kết hôn năm 2007 còn Mayer cũng kết hôn với nhà đầu tư Zachary Bogue (trong hình) vào năm 2009. Đây cũng là thời điểm sự nghiệp của Mayer ở Google chạm đáy, chủ yếu là do cách làm việc hà khắc khiến đồng nghiệp bức xúc.

Marissa Mayer đã có những giây phút hàn huyên với những người cũ như Eric Schmidt (giữa) và Jonathan Rosenberg (phải) sau này trong cương vị mới. Nhưng trước đó, CEO Eric Schmidt thẳng tay loại Mayer khỏi đội ngũ quan trọng nhất của Google. Khi Larry Page lên tiếp quản vị trí CEO, Mayer cũng không được trọng dụng khi tiếng nói phản đối bà ngày càng dữ dội.

Cuối cùng, ngày mà Mayer rời Google đã đến. Ngày 16/07/2012, Yahoo thông báo đã tìm được CEO chính thức là Marissa Mayer, 37 tuổi, cựu Giám đốc cấp cao của Google. Khi đó, Mayer được báo giới săn đón và được xem là biểu tượng cho sức mạnh quyền lực của nữ giới ở Thung lũng Silicon.

Liên tục xuất hiện trên các tờ tạp chí danh tiếng với tư cách CEO mới của Yahoo, tên tuổi của Mayer đã khiến giới công nghệ khấp khởi trông đợi vào một sự hồi sinh thần kỳ của gã khổng lồ Internet ngủ quên.

Sự có mặt của Mayer ở Yahoo lúc đó đã mang theo những hy vọng, làn gió mới, sự cách tân chưa từng có trong lịch sử công ty. Mayer xóa bỏ chính sách làm việc tại nhà và bắt buộc mọi người phải đến công ty. Bà đẩy cường độ và áp lực công việc lên đến mức cao chưa từng có trong văn hóa Yahoo và mọi chuyện diễn ra khá suôn sẻ trong những năm đầu.

Mayer thậm chí chỉ nghỉ thai sản có hai tháng, đi làm chỉ hai tuần sau khi sinh con. Nhưng thực tế là bà đã cơi nới phòng làm việc thành nhà trẻ để có thể vừa trông con vừa làm việc. Dẫu vậy, thái độ làm việc không ngừng nghỉ của Mayer đã truyền năng lượng tích cực cho toàn thể công ty và Yahoo lần đầu tiên cập nhật phiên bản Yahoo! Mail mới chỉ trong vòng vỏn vẹn 3 tháng, một công việc mà trước kia phải mất tới 18 tháng.

Niềm tin dành cho Mayer tăng dần trong năm đầu cũng là lúc giá trị cổ phiếu Yahoo tăng theo. Năm 2013, Mayer quyết tâm theo đuổi thương vụ thâm tóm Tumblr để gia tăng sức mạnh sản phẩm cho Yahoo. Giá trị của thương vụ này là 1,1 tỷ USD và người sáng lập David Karp (trong ảnh) vẫn được quyền điều hành công ty như bình thường.

Ở những năm tiếp theo, Mayer nhận được ngày càng nhiều áp lực từ cấp dưới và nhà đầu tư, những người nghi ngờ khả năng quản trị của bà khi Yahoo vẫn bị đối thủ vượt mặt. Những thương vụ thâu tóm mà Mayer thực hiện trước đó cũng không đi đến kết quả rõ rệt và tiêu tốn của công ty hàng tỷ USD trong khi những nhân vật chủ chốt của Yahoo bắt đầu nghỉ việc hàng loạt.

Tháng 6/2017, Verizon chính thức sở hữu Yahoo với giá 4,8 tỷ USD. Mayer chính thức từ chức CEO Yahoo, trở thành vị CEO cuối cùng của biểu tượng Internet một thời của xứ sở cờ hoa.

Từ chức CEO Yahoo, Mayer cùng người đồng nghiệp cũ Enrique Muñoz Torres (trong ảnh) sáng lập Sunshine và bắt đầu một chương mới trong cuộc đời mình.

Phương Nguyễn

Yahoo đã có kết cục khác nếu một trong những điều này xảy ra

Yahoo đã có cơ hội thay đổi dòng chảy lịch sử, nếu lãnh đạo công ty có những bước đi đúng đắn hơn.

Trước tiên, để hiểu về giải đấu này, người hâm mộ cần hiểu sơ qua về thể thức của UEFA Champions League, hay còn gọi là cúp C1 châu Âu. Cúp C1 có lịch sử ra đời từ năm 1955, nơi hội tụ các CLB bóng đá hàng đầu Âu châu bấy giờ.

Bản đồ của bóng đá châu Âu và thế giới có thể thay đổi mãi mãi...

Đến năm 1992, cúp C1 được UEFA đứng ra tổ chức, bắt đầu làm thương hiệu và thương mại hóa nó. Theo thời gian, cúp C1 được xem là giải đấu cấp CLB danh giá nhất trời Âu dù ngày càng bị pha loãng bởi cung cách tổ chức kéo dài với sự có mặt của ngày càng nhiều các CLB thuộc những nền bóng đá kém phát triển hơn. 

Đó là chưa kể sự ra đời của UEFA Nations League vào năm 2018 đã khiến các cầu thủ vốn đã bị vắt kiệt sức bởi các trận đấu quốc nội, nay lại phải làm nghĩa vụ quốc gia trong những trận đấu nhàm chán kéo dài.

Mùa Covid-19 hoành hành ở lục địa già khiến các trận đấu hoặc bị hoãn lại kéo dài, hoặc được tổ chức trong điều kiện không khán giả khiến doanh thu giảm mạnh trong khi thu nhập của cầu thủ không giảm là bao.

Điều này vô tình trở thành gánh nặng tài chính ngày càng lớn lên các CLB hàng đầu châu Âu. Giọt nước làm tràn ly này khiến một nhóm những đội phản đối tuyên bố đứng ra ly khai khỏi cúp C1 và tự lập giải đấu mới mang tên European Super League.

European Super League có gì đặc biệt?

European Super League là giải đấu quy mô thu nhỏ trong nhóm 20 CLB hàng đầu châu Âu, trong đó có 15 đội chắc suất và 5 đội khách mời. Hiện tại, đã có 12 CLB sáng lập giải là Manchester United, Liverpool, Manchester City, Arsenal, Chelsea, Tottenham, Barcelona, Real Madrid, Atlético Madrid, Inter Milan, AC Milan và Juventus. 

Ngoài lợi thế là giải đấu quy tụ các CLB giàu truyền thống, European Super League sẽ được cân nhắc tổ chức vào khung giờ đẹp giữa tuần để người hâm mộ trên toàn cầu có thể tiện đường theo dõi. Hiện tại, cúp C1 vẫn giữ truyền thống tổ chức vào khoảng 1 - 3 giờ sáng theo giờ Việt Nam.

... với sự xuất hiện của European Super League quy tụ ít nhất 12 đội bóng giàu truyền thống nhất châu Âu.

Các đội tham dự sẽ được chia trọn vẹn khoản tiền 3,5 tỷ Euro, mà trước mắt các đội sáng lập sẽ nhận ngay 350 triệu Euro vào tài khoản. Số tiền này dựa vào nguồn kinh phí tổ chức đã được ngân hàng Mỹ JP Morgan đảm bảo ít nhất 4 tỷ USD. 

Trong khi đó, cúp C1 cũng có khoản tiền 2 tỷ Euro nhưng phải chia cho 32 đội bóng. Do đó, nhà vô địch C1 mùa 2019/2020 vừa qua là Bayern Munich chỉ nhận được tổng cộng khoảng 82,4 triệu Euro.

Phản ứng của UEFA?

Ngay khi có thông tin về việc thành lập giải đấu ‘ly khai’, UEFA đã tuyên bố loại khỏi giải với tất cả các đội tham dự European Super League, đồng nghĩa với việc đội bóng nước Pháp PSG sẽ nghiễm nhiên trở thành nhà vô địch C1 mùa này.

Ngoài ra, FIFA cũng tuyên bố cấm tất cả các cầu thủ thuộc nhóm 12 đội sáng lập này dự giải quốc nội và giải vô địch thế giới như World Cup hay Euro sắp diễn ra.

Còn bản thân UEFA vừa tuyên bố phê duyệt thể thức mới của cúp C1, bắt đầu từ mùa 2024/2025. Theo đó, số CLB tham dự sẽ tăng từ 32 lên 36, thi đấu vòng tròn chung một bảng. 

8 đội dẫn đầu sẽ vào thẳng vòng loại trực tiếp, 16 đội tiếp theo phải thi đấu vòng playoffs để tìm ra 8 cái tên vào vòng knockout. Trong khi đó, European Super League dự kiến sẽ bắt đầu ngay vào tháng 8 tới đây, sẽ diễn ra ngay cả khi các đội bóng của Đức và Pháp có chấp nhận lời mời hay không.  

Vấn đề bản quyền

Nếu viễn cảnh C1 không còn các đội bóng hùng mạnh nhất châu Âu tham dự, bản quyền truyền hình có thể sẽ là một vấn đề khiến UEFA phải đau đầu. 

UEFA kiếm được gần 4 tỷ USD mỗi mùa nhưng phải chia cho 55 đội bóng thành viên, trong đó bản quyền của cúp C1 đã chiếm tới 2,37 tỷ USD. 

Đáng lo hơn, gói bản quyền ba mùa tiếp theo sẽ kết thúc vào cuối mùa giải này, tức mùa 2020/2021. Do đó, UEFA sẽ phải đối mặt với khoản lỗ nặng khi European Super League khởi tranh với số đội vốn ít hơn mà tiền bản quyền gần như tương đương. 

Đây là cuộc chiến kim tiền giữa các ông trùm của bóng đá thế giới. (trong ảnh: Chủ tịch UEFA Aleksander Čeferin (phải) bắt tay xã giao chủ tịch Real Madrid, Florentino Perez.

Tại Việt Nam, K+ hiện đang độc quyền phát sóng cúp C1 và C2 nhờ thỏa thuận với UEFA. Tuy nhiên, khi European Super League khởi tranh, cơ hội đàm phán sẽ là rộng mở cho tất cả các đài truyền hình, bao gồm cả các nền tảng livestream như Facebook hay YouTube.

Thực tế, mùa giải 2019/2020, Facebook đã tiến rất gần tới một thỏa thuận trị giá 264 triệu USD để độc quyền phát sóng Ngoại hạng Anh trong ba mùa giải tiếp theo ở Thái Lan, Lào, Campuchia và Việt Nam. 

Thỏa thuận sau đó đổ bể vào phút chót và K+ trở thành đơn vị độc quyền phát sóng giải đấu cấp CLB hấp dẫn nhất hành tinh này với giá thấp hơn 46 triệu USD, như đã biết. 

Ngoài bản quyền truyền hình, bản quyền cầu thủ trong game cũng sẽ là một khoản thu đáng kể mà UEFA và FIFA mất đi nếu tước bỏ tư cách của các cầu thủ thuộc biên chế 12 CLB sáng lập. 

Nếu điều đó xảy ra, đây sẽ là cơ hội lớn để Konami chen chân vào cuộc chiến giành bản quyền cầu thủ và CLB với Electronic Arts, vốn nhiều năm độc quyền sử dụng hình ảnh các cầu thủ ở dòng game FIFA. Thỏa thuận không tiết lộ giá trị này hiện kéo dài đến ngày 31/12/2022.

Phương Nguyễn

TeamViewer được gì, mất gì khi tài trợ cho Quỷ đỏ Man Utd?

Thỏa thuận mới với CLB bóng đá giàu truyền thống của nước Anh giúp TeamViewer có vẻ được nhiều hơn là mất.