Những giá đồng tiền tỷ,ựchưnhữnggiáđồngtiềntỷdiễnraởPhủDầharry lu tung lộc toàn bằng tiền mệnh giá 200-500 nghìn tại Phủ Dầy…là những thông tin xôn xao cộng đồng những ngày qua.

Hơn 2 tháng Thực hành tín ngưỡng thờ mẫu Tam phủ của người Việt được UNESCO ghi danh là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, các hoạt động về tín ngưỡng này diễn ra sôi nổi hơn. Hầu như sự kiện nào liên quan tới văn hóa, phần mở màn bao giờ cũng có trình diễn những giá đồng mà theo nhà nghiên cứu văn hóa GS Trần Lâm Biền gọi là ‘giá đồng vui’.

Tín ngưỡng và mê tín là '2 chị em ruột'

Tuy nhiên, cùng với việc phát huy tín ngưỡng vừa được công nhận thì kèm với đó là sự biến tướng khó kiểm soát. “Ranh giới giữa tín ngưỡng và mê tín rất mong manh, có thể nói rằng tín ngưỡng và mê tín là 2 ‘chị em ruột’. Thế nên mới có những giá đồng tiền tỷ, người ta toàn tung tiền với mệnh giá từ 200-500 nghìn đồng gây xôn xao dư luận, đặc biệt có những thông tin còn chỉ đích danh Phủ Dầy là nơi có những giá đồng đó. Là người đã nghiên cứu và quan sát hoạt động của Phủ Dầy nhiều chục năm, tôi khẳng định rằng ở Phủ Dầy không có chuyện tung tiền 200 - 500 nghìn. Nhưng giá đồng tiền tỷ thì chắc chắn có ở đâu đó bộ phận những người có rất nhiều tiền, nhưng tỉ lệ đó rất ít , họ muốn thể hiện đẳng cấp, tìm nơi cửa thánh để ẩn nấp, đặt cược số mệnh,…Mà những giá như thế, người thường khó tiếp cận lắm”, GS Trần Lâm Biền cho hay.

GS Trấn Lâm Biền

Tiền đâu mà tung nhiều thế?

Bà Trần Thị Kim Huệ, người chịu trách nhiệm trông coi mọi hoạt động chính tại Phủ Tiên Hương thuộc quần thể di tích Phủ Dầy cho hay: “Tiền ở đâu ra mà nhiều thế để có những giá đồng tiền tỷ. Càng không có chuyện tung tiền toàn mệnh giá 500 nghìn. Trên thực tế, Phủ chỉ thu mỗi khóa hầu nhiều nhất là một triệu đồng để mua sắm đèn nến, đồ thờ, tiền điện, tiền nước, tiền phục vụ. ‘Con giàu một bó, con khó một nén’ tín ngưỡng nào cùng thế chứ không phải mâm cao cỗ đầy là lộc nhiều. Là những người trông coi cửa Mẫu, chúng tôi luôn cố gắng để giữ gìn những giá trị cốt lõi của di sản. Chưa bao giờ có chuyện người đến mở khóa đồng tại Phủ bị đưa ra mức giá phải thế này, thế kia”.

Bà Huệ cũng cho hay, có nhiều người chưa hiểu hết về tín ngưỡng này cứ ‘kêu trời’ là lãng phí. “Có ai đổ cái gì xuống sông xuống biển đâu mà lãng phí. Những người có căn quả bắc ghế hầu thánh, xong họ chia lộc cho những người dự hầu. Còn tung lộc, nó chỉ là hình thức ban lộc rơi lộc vãi của thánh, ai nhận được thì hoan hỉ, có ý nghĩa tinh thần rất lớn”, bà Huệ nói.

Trần Thị Kim Huệ, người chịu trách nhiệm trông coi mọi hoạt động chính tại Phủ Tiên Hương thuộc quần thể di tích Phủ Dầy trong một giá hầu

“Ai lại có giá hầu phán với con nhang đệ tử rằng “Nếu tháng 10 không đến lễ ông Mười thì ông cho lên bờ xuống ruộng. Ông Mười không thể có giọng điệu trần gian như thế được. Nếu các giá hầu có phán thì cũng chỉ phán cho con nhang đệ tử hạnh phúc ấm no, công việc hanh thông, thuận buồm xuôi gió mà thôi. Tôi nghĩ các nhà khoa học phải ngồi lại với nhau, ra cuốn sách chuẩn”, bà Huệ nói.

Tham gia đoàn kiểm tra, Chánh Thanh tra Sở VHTTDL Nam Định Phạm Anh Tuấn cho biết, tại hai điểm chính là Phủ Tiên Hương và Phủ Vân Cát, đoàn kiểm tra với đầy đủ thành phần là các nhà quản lý văn hóa, công an, thanh tra viên, các chuyên gia về di sản- bảo tàng… đều không nhận thấy những dấu hiệu vi phạm, hiện tượng biến tướng, trục lợi cá nhân. Đặc biệt nhấn mạnh đến các thông tin phản ánh về những khóa đồng tiền tỉ, hầu đủ 36 giá mà giá nào cũng tung từng tập 500 nghìn đồng, 200 nghìn đồng, ném như mưa để phát lộc…, ông Phạm Anh Tuấn khẳng định: “hoàn toàn không xuất hiện ở di tích Phủ Dầy”.

“Có trường hợp tung tiền tạo hình ảnh phản cảm chúng tôi đã nhắc nhở. Ngoài ra không có các bằng chứng xác thực nào cho thông tin di sản bị trục lợi, hoặc các thanh đồng bị bắt ép phải chi phí cao mới được hầu ở các phủ chính…”, Chánh Thanh tra Sở khẳng định.

Trong khi đó, GS Trần Lâm Biền cho hay, việc nhiều người phản ánh tung tiền trong các giá hầu là phản cảm, giới nghiên cứu đang xem xét bởi thực chất đó là một nét văn hóa, người đi xem hầu cũng rất hoan hỉ khi nhận được vài nghìn tiền lộc đó. 

Tình Lê